Kościół św. Anny w Krzywej
 nr rej. A/2184/554 z 17.03.1959
| |||||||||||||||||||
| kościół filialny | |||||||||||||||||||
 Widok na kościół od strony południowej | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu legnickiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chojnów  | |||||||||||||||||||
 51°16′54,088″N 15°48′43,409″E/51,281691 15,812058
| |||||||||||||||||||
Kościół św. Anny – kościół katolicki z XIV wieku w Krzywej, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego.
Wybudowany jako kościół katolicki na przełomie lat 1325–1335, w miejscu pierwotnej świątyni, wzmiankowanej po raz pierwszy w dokumentach z 1305 roku. W XIV wieku przeszedł w ręce protestantów, we władaniu których pozostał do 1945 roku. Obiekt został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej, a następnie w 1714 roku odbudowany i rozbudowany w obszerny kościół emporowy.
Kościół św. Anny jest świątynią orientowaną, murowaną, jednonawową, z dwukondygnacyjnymi emporami. Od 1953 jest jednym z kościołów filialnych rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej w Okmianach.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka potwierdzająca istnienie kościoła w Krzywej pochodzi z 1305 roku. Obiekt najprawdopodobniej został rozebrany na potrzeby nowej świątyni, która została wzniesiona w latach 1325–1335[1]. Nie zachowały się żadne opisy pierwotnego kościoła; zdaniem Bożeny Steinborn, najprawdopodobniej był to obiekt drewniany[2].
W XVI wieku właścicielami wsi została rodzina von Festenberg-Packisch, która jako rycerze i panowie żyła tam do XVIII wieku. Pod wpływem jednego z baronów von Festenberg doszło do wprowadzenia w Krzywej reformacji. Protestancka świątynia została w znacznym stopniu zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej. Obiekt został odbudowany z inicjatywy Hansa S. von Festenberga w 1714 roku, prawdopodobnie z wykorzystaniem dolnych partii starej budowli. Nowa świątynia pełniła funkcję kościoła ucieczkowego[3][1].
Kolejne zniszczenia kościoła przyniosły działania armii francuskiej w okresie wojen napoleońskich. W 1813 roku wycofujący się Francuzi podpalili świątynię; obiekt został uratowany dzięki pomocy mieszkańców Krzywej[4]. W drugiej połowie XIX wieku obiekt przeszedł remont[3].
Po II wojnie światowej Krzywa zasiedlona została przez ekspatriantów z różnych rejonów Polski, głównie wyznania katolickiego. W 1953 roku miejscowa świątynia stała się jednym z kościołów filialnych rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej w Okmianach. W latach 70. XX wieku w obiekcie wyremontowano wieżę i pokryto ją blachą cynkową; do kolejnego remontu kościoła doszło w 1990 roku[5].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Wygląd zewnętrzny
[edytuj | edytuj kod]Kościół św. Anny w Krzywej to murowana świątynia barokowa[6]. Obiekt od wschodu jest zamknięty trójbocznie. Nad korpusem kościoła znajduje się naczółkowy dach z lukarnami z gontu, z drewnianą sygnaturką ponad kalenicą zwieńczoną barokowym hełmem z prześwitem i spiżowym dzwonem o średnicy 72 cm z napisem Ave Maria, gratia plena, Dominus te cum Benedicta, ufundowanym przez rodzinę von Festenberg-Packisch w 1661 roku[7][8].
W dolnej partii muru wieży i fasady północnej kościoła znajdują się późnorenesansowe całopostaciowe płyty nagrobne pochodzące z pierwszej połowy i lat pięćdziesiątych XVII wieku[9]. Przedstawiają one:
- Marię Elisabeth von Reibnitz, zmarłą w pierwszej połowie XVII wieku, przedstawioną z wysokim, nasadzonym na czoło czepcu i chustą zakrywającą górną część torsu;
- Barbarę von Festenberg-Packisch, zmarłą młodo w 1656 roku, przedstawioną w długiej sukni, kapturze założonym na głowę oraz narzutką na ramionach;
- drugą Barbarę von Festenberg-Packisch wraz z niemowlęciem, wyobrażoną w wysokim czepcu i długiej sukni;
- Georga von Festenberg-Packisch, który został przedstawiony jako rycerz z brodą, małą kryzą pod szyją i mieczem w lewej ręce;
- Christopha von Festenberg-Packisch, zmarłego w 1656 roku, wyobrażonego z włosami do ramion, brodą, wąsami, ubranego w zbroję, która okrywa górną część ciała oraz ze szpadą na której wspiera się lewa ręka,
- nieznanego rycerza ubranego w zbroję płytową, z długimi włosami[1].
Wnętrze
[edytuj | edytuj kod]Świątynia w Krzywej to kościół salowy z dwoma kondygnacjami empor[7]. Charakterystyczne dla obiektów protestanckich wnętrze przykryte jest drewnianym sklepieniem kolebkowym o wydzielonych szerokimi pasami polach malowanych w pozwijane motywy roślinne. Zarówno empory jak i sklepienie zdobione są barokowymi malowidłami z 1714 roku, na których ukazano: Mojżesza na górze Synaj, Trójcę Świętą, Chrzest Chrystusa, Ostatnią Wieczerzę oraz scenę alegoryczną[1][2].
Innymi zabytkowymi elementami wyposażenie kościoła są pochodzące z XVIII wieku: barokowy ołtarz, konfesjonał, pokryte malowidłami ławki oraz chrzcielnica. Niegdyś w głównym ołtarzu znajdowała się ludowa pietà z XV wieku, która najprawdopodobniej pochodziła ze zburzonych wcześniejszych obiektów[1]. Zabytkowa polichromowana rzeźba została skradziona[8].
Z 1907 roku pochodzą kościelne organy. Instrument, pozostający w złym stanie technicznym, zbudowany został przez firmę Schlag & Söhne[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Stanisław Horodecki, Przeszłości okruchy: zabytki i przyroda powiatu legnickiego, Chojnów: Skryba, 2000, s. 46-48, ISBN 83-907755-9-X.
- ↑ a b Bożena Steinborn, Złotoryja, Chojnów, Świerzawa: zabytki sztuki regionu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1959, s. 116.
- ↑ a b Program Opieki nad Zabytkami Gminy Chojnów na lata 2009 – 2013 [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Chojnów, 2009, s. 63.
- ↑ Kościół świętej Anny w Krzywej [online], chojnow.pl, 5 lutego 2020 [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Miejscowości [online], parafiaokmiany.pl [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Bartłomiej Kaczorowski, Marcin Hinz, Jakub Wiśniewski (red.), Ocalone dziedzictwo. Ochrona zabytków w latach 2008-2015, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2015, s. 19.
- ↑ a b Parafia Matki Bożej Różańcowej w Okmianach [online], diecezja.legnica.pl [dostęp 2020-09-26].
- ↑ a b Zabytki architektury sakralnej Dolnośląskiej Krainy Karpia [online] [dostęp 2020-09-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-21].
- ↑ Zabytki [online], gmina-chojnow.pl [dostęp 2020-09-26].
- ↑ Rafał Kołodziej, Kościół św. Anny Krzywa (dolnośląskie) [online], Musicam Sacram [dostęp 2020-09-26].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Horodecki: Przeszłości okruchy: zabytki i przyroda powiatu legnickiego. Chojnów: Skryba, 2000, s. 46-48. ISBN 83-907755-9-X.
- Bożena Steinborn: Złotoryja, Chojnów, Świerzawa: zabytki sztuki regionu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1959, s. 116.