Przejdź do zawartości

Maksymos z Efezu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Maksymos z Efezu, Maksym z Efezu (ur. na początku IV w., zm. 372 w Efezie[1]) – grecki filozof neoplatoński z IV wieku. Reprezentant szkoły pergameńskiej, uczeń Edezjusza[2].

Praktykował teurgię i był uważany za cudotwórcę, według Eunapiusza potrafił sprawić, że posągi bogów poruszały się[3]. Od ok. 351 był nauczycielem i przyjacielem Juliana Apostaty, miał go skłonić do porzucenia chrześcijaństwa i powrotu do dawnej religii grecko-rzymskiej[4]. Przyszłego władcę poznał w Nikomedii[5] lub Efezie[6]. Po wstąpieniu Juliana na tron w 361 został jego doradcą. Zamieszkał na dworze w Konstantynopolu. Prowadził tam dysputy filozoficzne i wraz z Priskosem z Epiru interpretował wróżby[1]. Towarzyszył cesarzowi podczas wyprawy na Persję i był obecny przy jego śmierci[2]. Z umierającym władcą prowadził dyskusję o wzniosłości duszy[7]. Po śmierci Juliana represjonowany. Cesarz Walentynian I rozkazał go aresztować i torturować. Nałożył także na niego wysoką grzywnę. Mimo to udało mu się wrócić do łask władcy[8]. Gdy za panowania cesarza Walensa rozpętano antypogańskie czystki, skierowane przeciw osobom oskarżonym o uprawianie czarów i przepowiadanie przyszłości, Maksymos poniósł śmierć w Efezie z rozkazu namiestnika prowincji Azja, Festusa[9]. Zarzucono mu znajomość przepowiedni dotyczącej następcy Walensa[10].

Julian Apostata wymienia niezachowany komentarz Maksymosa z Efezu do Kategorii Arystotelesa oraz bliżej nieokreślone inne dzieła. Przypisywano mu również pisma: Peri alyton antitheseon, Peri katarchon i Peri arithmon[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumna 910.
  2. ↑ a b Maria Dzielska: "Boscy mężowie". opoka.org.pl. [dostęp 2011-11-14].
  3. ↑ Averil Cameron: Późne cesarstwo rzymskie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005, s. 192. ISBN 83-7469-163-8.
  4. ↑ A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumny 910-911.
  5. ↑ Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, III, 1, 21
  6. ↑ A. Ziółkowski, Komentarz do Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1986, s. 272.
  7. ↑ Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXV, 3,23.
  8. ↑ E. Wipszycka, Komentarz do Zosimos, Nowa historia, Warszawa 1993, s. 295.
  9. ↑ Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Iskry, 2006, s. 730. ISBN 83-207-1748-5.
  10. ↑ Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, XXIX, 1,42.
  11. ↑ A. Zmorzanka, Maksym z Efezu, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 11, Lublin 2006, kolumna 911.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 443. ISBN 83-01-03529-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maksymos_z_Efezu&oldid=69419090”