Przejdź do zawartości

Maryla Marchewianka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maryla Marchewianka
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

18 października 1897
Tomaszów Mazowiecki

Data i miejsce śmierci

13 października 1939
Łódź

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Doktor filozofii w zakresie botaniki
Specjalność: fykologia
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

10 marca 1928
Uniwersytet Jagielloński

Zatrudnienie
Instytucja

Gimnazjum Żeńskie im. Elizy Orzeszkowej w Łodzi

Okres zatrudn.

1925–1939

Uczelnia

Wolna Wszechnica Polska w Łodzi

Okres zatrudn.

1934–1939

Maryla Marchewianka (ur. 18 października /6 października według kalendarza juliańskiego/ 1897 w Tomaszowie Mazowieckim[1], zm. 13 października 1939 w Łodzi) – nauczycielka i uczona polska, doktor botaniki, specjalistka fykologii.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Była córką żydowskiego kupca Mordki vel Markusa Marchewa (1871–1939) i Etty z domu Tempel[1], kuzynką Stefanii z Marchewów Tuwimowej (1894–1991), małżonki poety Juliana Tuwima. Przez ponad trzydzieści lat życia, zapewne wskutek omyłki, figurowała w dokumentach z imieniem Maria (Marja), przywrócenie właściwego imienia Maryla uzyskując dopiero w 1928[1].

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1907–1915 uczęszczała do Szkoły Żeńskiej Towarzystwa im. Elizy Orzeszkowej w Łodzi przy ulicy Spacerowej, a po odbyciu dodatkowego kompletu maturalnego zdała egzamin dojrzałości 26 czerwca 1917 roku[1]. W lutym 1919 rozpoczęła studia w zakresie botaniki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku akademickim 1923/1924 była dodatkowo słuchaczką Studium Pedagogicznego macierzystej uczelni[1]. W latach 1922–1924 brała udział w pracach badawczych Zakładu Botanicznego im. Edwarda Janczewskiego (na Wydziale Rolniczym UJ) nad glonami polskiego odcinka Bałtyku pod kierunkiem Kazimierza Roupperta. W 1922 uczestniczyła w wyprawie naukowej nad Bałtyk[1].

W październiku 1924 uzyskała absolutorium. 10 marca 1928 obroniła na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego doktorat z filozofii w zakresie botaniki na podstawie pracy Ze studjów nad glonami polskiego Bałtyku. Promotorem był profesor Władysław Szafer, rezultaty były jednak efektem badań prowadzonych wcześniej u Roupperta[1].

1 marca 1930 uzyskała dyplom nauczyciela szkół średnich – przedmiot główny biologia, drugi przedmiot główny filozofia, język wykładowy polski – wydany przez Państwową Komisję Egzaminacyjną w Krakowie dla Kandydatów na Nauczycieli Szkół Średnich[1].

Praca dydaktyczna

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1925 podjęła pracę w charakterze nauczycielki przyrodoznawstwa w łódzkim Gimnazjum Żeńskim im. Orzeszkowej. Od roku akademickiego 1934/1935 obowiązki nauczycielki w Gimnazjum im. Orzeszkowej łączyła z posadą starszego asystenta na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Wolnej Wszechnicy Polskiej (oddziału łódzkiego) u boku prof. Marii Skalińskiej. Prowadziła ćwiczenia z botaniki ogólnej i systematycznej, z systematyki roślin niższych, z anatomii i morfologii roślin, a także miała powierzony nadzór nad salą ćwiczeń z botaniki. Zarówno w gimnazjum, jak i w Wolnej Wszechnicy Polskiej, pracowała do roku 1939[1].

Działalność naukowa

[edytuj | edytuj kod]

Do jej osiągnięć naukowych należy podanie nowych stanowisk kilku gatunków glonów na polskim odcinku Bałtyku oraz opisanie nowych szczegółów z morfologii krasnorosta Ceramium diaphanum. W rozprawie doktorskiej usiłowała opisać nowy gatunek zielenicy Endoderma Roupperti, opis okazał się jednak niewystarczający[1].

Opisane przez nią taksony oznaczane są w klasyfikacjach botanicznych jej nazwiskiem skrótem Marchew., np. Pringsheimiella scuttata (Reinke) Marchew. in Spraw[2].

Wykaz publikacji

[edytuj | edytuj kod]

Ogłosiła trzy prace naukowe, z czego dwie weszły w skład dysertacji doktorskiej[1]:

  • Przyczynek do morfologii Ceramium diaphanum z Gdyni ("Kosmos", 1924),
  • Z flory glonów polskiego Bałtyku ("Sprawozdania Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności", 1925),
  • Ze studjów nad glonami polskiego Bałtyku ("Czasopismo Przyrodnicze", 1927).

Członkostwo

[edytuj | edytuj kod]

Od stycznia 1927 należała do Towarzystwa Przyrodniczego im. Stanisława Staszica w Łodzi, w latach 1930–1938 była członkinią zarządu tego Towarzystwa. Przed 1926 wstąpiła też do Polskiego Towarzystwa Botanicznego. 10 czerwca 1927 Wydział III Matematyczno-Przyrodniczy Polskiej Akademii Umiejętności zatwierdził jej kandydaturę na współpracowniczkę Komisji Fizjograficznej[1].

Okoliczności śmierci

[edytuj | edytuj kod]

25 września 1939 roku została aresztowana wraz z ojcem przez hitlerowców. Mordka Marchew, znany działacz społeczny i syjonistyczny, znalazł się na listach osób wrogich wobec narodowego socjalizmu, sporządzonych przez folksdojczów niemieckich z Łodzi. Ojciec Maryli został skazany na śmierć za przynależność do ugrupowania syjonistycznego i rozstrzelany 13 października 1939 roku. Prawdopodobnie tego samego dnia została rozstrzelana jego córka Maryla Marchewianka. Miejsce pochówku ojca i córki pozostaje nieznane.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l Piotr Köhler, Leksykon botaników polskich.50. Maryla (Maria) Marchewianka, „Wiadomości Botaniczne”, 48 (1/2), 2004, s. 71–72.
  2. Marchewianka, Maryla (1897-1939). [w:] International Plant Names Index, IPNI [on-line]. [dostęp 2022-01-13]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]