Maszyna Rube Goldberga
Podczas podnoszenia łyżeczki (A) naciąga się linka (B), która ciągnie za trzonek łyżki (C), która podrzuca w powietrze krakersa (D), który w locie łapie papuga (E), co przechyla żerdkę (F) i sprawia, że nasiona (G) wysypują się do wiaderka (H), które pod wpływem dodatkowego obciążenia ciągnie w dół linkę (I), co otwiera i zapala zapalniczkę (J), która powoduje zapłon rakiety (K); ta wzlatując z sierpem (L) przecina sznurek (M), co uwalnia wahadło zegara, które zaczyna kołysać się w tę i we w tę, tym samym wycierając serwetką profesorowi brodę
Maszyna Rube’a Goldberga – przesadnie rozbudowane urządzenie lub seria mechanizmów działających na zasadzie domina, które w złożony sposób wykonują bardzo proste czynności. Nazwa pochodzi od amerykańskiego rysownika i wynalazcy Rube’a Goldberga, który na swoich ilustracjach przedstawiał pomysłowo powiązane ze sobą urządzenia i sprzęty gospodarstwa domowego. Według niego miały one być symbolem ludzkiej zdolności do osiągania maksymalnego wysiłku i minimalnego efektu. Uważał bowiem, że większość ludzi woli osiągać swój cel w trudniejszy sposób, niż dążyć do niego szybciej i prościej[1].
Podobne określenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]
Choć nazwa maszyny wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, to w innych krajach bywa różnie określana:
- Australia – rysownik Bruce Petty w swoich pracach zajmował się takimi zagadnieniami jak ekonomia, czy stosunki międzynarodowe, które przedstawiał jako złożone, zazębiające się maszyny do manipulowania ludźmi.
- Austria – Franz Gsellmann przez dekady pracował na maszynie przypominającej tę Rube’a Goldberga, którą nazwał Weltmaschine (maszyna świata).
- Czechy – maszyny w stylu Rube’a Goldberga często nazywane są Raketoplán (wahadłowiec), głównie w sektorze IT, gdzie oznaczają proste zadanie rozwiązane w złożony i drogi sposób[2].
- Dania – w tym kraju nazywa się je Storm P maskiner, od imienia duńskiego wynalazcy i rysownika Roberta Storma Petersena.
- Francja – określenie usine à gaz (rafineria gazowa) ma sugerować bardzo skomplikowaną fabrykę z wszędobylskimi rurami, ciągnącymi się w różne strony. Używane jest głównie przez programistów i dziennikarzy, którzy odnoszą się w ten sposób do zawiłego prawa i regulacji.
- Japonia – nadawany przez jedną ze stacji telewizjyjnych program prezentujący różne złożone urządzenia nazywa się Pitagora Suicchi (jap. ピタゴラスイッチ)[3].
- Niemcy – w Niemczech na określenie maszyn Goldberga przyjęła się nazwa Was-passiert-dann-Maschine, ponieważ w serialu dla dzieci Ulica Sezamkowa, Kermit używał podobnych urządzeń.
- Wielka Brytania – podobne rysunki do Rube’a Goldberga w Wielkiej Brytanii tworzył ilustrator W. Heath Robinson, dlatego od jego imienia nazywa się je urządzeniami Heatha Robinsona[3].
Konkursy
[edytuj | edytuj kod]
W 1949 dwa bractwa studenckie z Purdue University postanowiły w ramach zabawy zorganizować konkurs na maszynę Rube’a Goldberga. Organizowano go corocznie do 1955, kiedy to bractwa zaprzestały jego finansowania.
W 1983 podczas prac porządkowych jedno z bractw odnalazło stare trofeum z pierwszego konkursu i pojawił się pomysł, by wskrzesić konkurs. Żeby zainteresować nim innych i na nowo rozpocząć zawody, powstał nawet specjalny przewodnik. Starania przyniosły rezultat i w 1987 odbył się w USA pierwszy ogólnokrajowy konkurs na maszynę Rube’a Goldberga. Rosnące zainteresowanie mediów sprawiło, że z roku na rok stawał się on coraz bardziej znany, aż w 1992 r. pokazano go w telewizji. Dziś jego zwycięzcy są zapraszani do przeróżnych programów telewizyjnych[1].
Inny konkurs corocznie organizuje również MIT Museum z Massachusetts Institute of Technology Cambridge w Massachusetts. Zespoły budują złożone urządzenia w stylu Rube’a Goldberga na stołach umieszczonych w dużej sali gimnastycznej. Każde z nich jest połączone sznurkiem z maszyną rywala. Po ich skończeniu sznur inicjujący zostaje ceremonialnie pociągnięty i na zasadzie efektu domina rozpoczyna się działanie zbudowanych mechanizmów. Na koniec przyznawane są nagrody w różnych kategoriach[4].
Konkurs Niesamowita Maszyna organizuje od 2017 roku Politechnika Białostocka, która do udziału w zmaganiach zaprasza uczniów szkół średnich. Najlepsi zdobywają indeksy na studia na Politechnice Białostockiej oraz nagrody pieniężne. Konkurs cieszy się dużym zainteresowaniem uczestników i mediów. https://pb.edu.pl/niesamowitamaszyna/
W mediach
[edytuj | edytuj kod]Przykłady wykorzystania maszyny Rube’a Goldberga można znaleźć w licznych filmach, serialach i grach komputerowych:
|
Filmy[5] |
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b History of the Rube Goldberg machine contest. purdue.edu. [dostęp 2018-05-26]. (ang.).
- ↑ Zaujímavé všetko, čo potrebujem vedieť (data dostępu: 2013-10-12)
- ↑ a b Rube Goldberg Device. tvtropes.org. [dostęp 2013-10-12]. (ang.).
- ↑ Friday After Thanksgiving: Chain Reaction [data dostępu 2013-10-12]
- ↑ The Top 10 Rube Goldberg Machines Featured On Film (data dostępu: 2013-10-12)
- ↑ Maszyny Goldberga pojawiają się w dwóch alternatywnych czołówkach serialu
- ↑ Z Archiwum X, Ep.7-06 „ The Goldberg Variation”
- ↑ Amazing World, The Game. [dostęp 2015-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Rube’a Goldberga
- Strona konkursu na maszynę Rube’a Goldberga (Purdue University)
- Strona konkursu na maszynę Rube’a Goldberga (MIT Museum)