Morula
Morula (łac. 'morwa') – stadium rozwoju zarodka następujące po bruzdkowaniu całkowitym a przed rozpoczęciem blastulacji. Poprzedza stadium blastuli[1].
Stadium moruli w rozwoju organizmu ludzkiego
[edytuj | edytuj kod]Morula jest jednym z etapów rozwoju jaja płodowego[2]. W przebiegu rozwoju organizmu ludzkiego należy jeszcze do przedzarodkowego okresu[3], obejmującego pierwszy tydzień po zapłodnieniu[4]. Z zewnątrz morulę otacza osłona przejrzysta. W środku znajduje się od 12 do 16 blastomerów, komórek powstających z zygoty przez kolejne podziały mitotyczne. Charakterystyczną cechą tych podziałów jest praktycznie niezmienność objętości, wynikająca z redukcji fazy G1 cyklu komórkowego. Średnica zarodka wynosi około 150 μm[2].
Stadium to jajo płodowe człowieka osiąga po 3–4 dniach od zapłodnienia[2]. Jest to, jeszcze zanim 4–5 dnia blastomery zaczną różnić się między sobą i tworzyć połączenia typu neksus[5]. W końcu dalsze podziały powodują rozpoczęcie kawitacji polegającej na powstaniu w środku moruli pęcherzyka płynu. Morula staje się w ten sposób blastocystą[6].
Ze względu na podobieństwo upakowanych w osłonce przezroczystej kilkunastu blastomerów do owocostanu morwy (Morus) stadium to nazwano właśnie morulą[2].
Morula wędruje z jajowodu do macicy, popychana przez ruchy perystaltyczne błony mięśniowej jajowodu w kierunku jego ujścia macicznego oraz rzęski nabłonka wyściełającego od wewnątrz jajowód. W procesie tym odgrywają swoje role estrogeny i progesteron. Odżywia się nagromadzonymi przez komórkę jajową substancjami odżywczymi, jak i substancjami wydzielanymi przez jajowód[6].
Blastomery są jeszcze totipotencjalne[5]. Prowadzono badania mające na celu pozyskiwanie z moruli komórek macierzystych. Nie przedstawiają one większych różnic od komórek pozyskanych z blastocysty[7].
Metody sztucznego rozrodu uwzględniają zamrożenie nadmiernej liczby uzyskanych morul w 4 dniu rozwoju. Dokonuje się tego metodą witryfikacji. Można również zamrozić blastocystę w 5 dniu rozwoju. Zamrożenie moruli daje jednak lepsze efekty, niż zamrożenie późniejszej blastocysty: pozwala na doprowadzenie do ciąży w 29% przypadków wobec 25% w przypadku 5-dniowej blastocysty. Przyczyny upatruje się w odmiennym rozlokowaniu wody: w przypadku moruli znajduje się ona głównie w komórkach, podczas gdy blastocysta zawiera w środku wypełniony wodą blastocel[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Morulopodobne (Moruloidea) – wielokomórkowce o budowie w stadium dojrzałym odpowiadającej moruli[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Jerzy J. Klag: Morula. W: Encyklopedia biologiczna. Tom VII. Zdzisława Otałęga (red. nacz.). Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1999, s. 35.
- ↑ a b c d Bartel 2007 ↓, s. 92.
- ↑ Kmieć i Kaczmarczyk 2010 ↓, s. 7.
- ↑ Kmieć i Kaczmarczyk 2010 ↓, s. 6.
- ↑ a b Bartel 2007 ↓, s. 92-93.
- ↑ a b Bartel 2007 ↓, s. 93.
- ↑ Nick Strelchenko, Oleg Verlinsky, Valeri Kukharenko, Yury Verlinsky. Morula-derived human embryonic stem cells. „Reproductive BioMedicine Online”. 9, 2004. (ang.).
- ↑ P. Vanderzwalmen G. Bertin Ch. Debauche V. Standaert E. van Roosendaal M. Vandervorst N. Bollen H. Zech T. Mukaida K. Takahashi R. Schoysman. Births after vitrification at morula and blastocyst stages: effect of artificial reduction of the blastocoelic cavity before vitrification. „Human Reproduction”. 17, s. 744–751, 2002. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hieronim Bartel: Embriologia. Podręcznik dla studentów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3593-3.
- Bogumił L Kmieć, Dariusz Kaczmarczyk: Płód i popłód. W: Grzegorz H. Breborowicz: Położnictwo i Ginekologia. T. 1: położnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-4191-0.