Mukaczewo

Mukaczewo
Мукачево
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	zakarpacki
Data założenia	896 r.
Burmistrz	Andrij Baloha
Powierzchnia	27,9 km²
Wysokość	125 m n.p.m.
Populacja (2019); • liczba ludności; • gęstość	; 85 771; 3074 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3131
Kod pocztowy	89600
	Położenie na mapie Ukrainy Mukaczewo
	Położenie na mapie obwodu zakarpackiego Mukaczewo
	48°26′29″N 22°42′49″E/48,441389 22,713611
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ten artykuł od 2023-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Mukaczewo (dawniej Munkacz, ukr. Мукачево – Mukaczewo (od 2017 r.) lub Мукачеве – Mukaczewe lub Мукачів – Mukacziw, węg. Munkács, niem. Munkatsch, rusiń. Мукачoвo – Mukaczowo, ros. Мукачево – Mukaczewo, słow. i cz. Mukačevo, jid. ‏מונקאטש‎ (czyt. Munkacz lub Minkacz), rum. Munceag) – miasto rejonowe w obwodzie zakarpackim Ukrainy.

Mukaczewo leży nad Latoricą, na Nizinie Zakarpackiej. Składa się z sześciu dzielnic – Roswyhow, Pidmonastyrie, Pałanok, Pidzamok, Pidhorod i Mukaczewo-centrum. Obecnie miasto zamieszkują głównie Ukraińcy (60%), Węgrzy i Rosjanie. W Mukaczewie mieści się wydział Uniwersytetu Podkarpackiego. Miasto jest siedzibą biskupów katolickich obrządku greckiego i łacińskiego, jak również prawosławnej eparchii mukaczewsko-użhorodzkiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego^[2].

Historia

Pałac, zbudowany wewnątrz nowszej części zamku

Mukaczewo istniało już w IX wieku, za czasów Wielkich Moraw. W X wieku należało do Rusi Kijowskiej. W 1018 zostało opanowane przez Węgry. W 1086 miasto ucierpiało od napadu Połowców. W 1241 miasto i okolice zostały spustoszone przez najazd mongolski. W XIII wieku na rozkaz króla Beli IV Wielkiego zbudowano zamek Palanka, który miał strzec wschodnich rubieży Królestwa Węgier. W latach 1396–1414 na mukaczewskim zamku z nadania króla Zygmunta Luksemburskiego miał siedzibę litewski książę Fiodor Koriatowicz, który osadził w okolicy miasta licznych Rusinów. W 1445 Mukaczewo zostało ogłoszone wolnym miastem królewskim; leżało wówczas w komitacie Bereg. W XVI wieku Mukaczewo stało się regionalnym ośrodkiem handlu i rzemiosła.

Po upadku Węgier w pierwszej połowie XVI wieku Mukaczewo przypadło Księstwu Siedmiogrodzkiemu. Było przedmiotem walk między Siedmiogrodem a Habsburgami, których wojska w 1567 zniszczyły miasto. Mukaczewo stanowiło ośrodek kolejnych powstań węgierskich przeciw Habsburgom. Od 1633 panowali nad Mukaczewem Rakoczy, który stracili je na rzecz cesarzy habsburskich dopiero po pokoju satmarskim w 1711. W 1726 cesarz nadał włości mukaczewskie austriackiej rodzinie Schönborn. Zamek mukaczewski stał się jedną z kluczowych twierdz monarchii habsburskiej. W XVIII wieku osiedliło się w mieście wielu Niemców. Miasto rozwijało się gospodarczo i terytorialnie.

W 1919 zostało zajęte przez wojska czechosłowackie i w 1920 na mocy traktatu w Trianon włączone do nowo powstałej Czechosłowacji. Po pierwszym arbitrażu wiedeńskim miasto wraz z nadgranicznym pasem Rusi Zakarpackiej 2 listopada 1938 zostało anektowane przez Węgry. W dniach 22–24 września 1939 roku w koszarach w Mukaczewie została rozbrojona i rozwiązana Grupa „Stryj”.

W 1944 przeważająca część żydowskiej ludności miasta, tworzącej wówczas większość jego mieszkańców, została wywieziona do obozów koncentracyjnych i wymordowana. 26 października 1944 Mukaczewo zostało zajęte przez Armię Czerwoną^[3]. W 1945 miasto zostało włączone do sowieckiej Ukrainy.

Od 2002 roku Mukaczewo jest stolicą rzymskokatolickiej diecezji mukaczewskiej.

Zabytki

zamek Palanka (Palanok) górujący nad miastem jest największym zabytkiem Mukaczewa
gotycka kaplica pw. świętego Marcina z XIV wieku
biały pałac z połowy XVII wieku
Pałac Kownera z XIX w.
arsenał z 1624
prawosławna katedra
żeński klasztor pw. świętego Mikołaja
oryginalny ratusz
katolicka katedra św. Marcina.

Transport

Mukaczewo jest ważnym węzłem transportowym. Przez miasto przebiega ukraińska droga krajowa M06 (międzynarodowa E50) oraz linia kolejowa Czop – Stryj. W Mukaczewie kończy się normalnotorowa linia kolejowa biegnąca z Węgier. Stacja kolejowa Mukaczewo. Niedaleko miasta leży wielkie lotnisko wojskowe; istnieją plany utworzenia tam portu lotniczego. Ośrodek przemysłu spożywczego i drzewnego.

Urodzeni

Lolita Milawska (1963–) urodziła się w Mukaczewie, sowiecka, rosyjska i ukraińska piosenkarka i aktorka.
Ludvík Ráža (1929–2000) urodził się w Mukaczewie, czeski reżyser filmowy.