Państwo (dialog)

P. Oxy. 3679, pochodzący z III wieku n.e.

Państwo (gr. Πολιτεία, Politeia) – dzieło filozoficzno-polityczne filozofa greckiego Platona powstałe ok. 380 roku p.n.e., napisane w formie dialogu. Platon przedstawia w nim syntezę swoich poglądów na temat funkcjonowania społeczeństwa i ogólnie tego, co nazywa φιλοσοφία περὶ τὰ ἀνθρώπινα (philosophia peri ta anthropina) – „filozofią rzeczy ludzkich”. Porusza szereg zagadnień dotyczących etyki, filozofii politycznej, epistemologii, ontologii i etyki medycyny. Można w tym dziele odnaleźć także zalążki idei, które dzisiaj nazwalibyśmy komunistycznymi oraz teorii ekonomicznej. Platon zadawał sobie w tym dialogu pytanie Co to jest sprawiedliwość?; poszukując idealnego wzorca państwa i sprawiedliwości. Oryginalny tytuł to Πολιτεία (Politeia).

Sceneria i przedstawione postacie

Państwo jest najdłuższym platońskim dialogiem – składa się z 10 ksiąg oraz prologu i epilogu.

• Sokrates
• Trazymach, sofista
• Kefalos
• Polemarch, syn Kefalosa
• Glaukon, brat Platona
• Adejmantos, brat Platona
• Klejtofon

Przegląd treści dialogu Erica Voegelina

Prolog

• I a Zejście do Pireusu
• I b Kefalos. Sprawiedliwość według starszego pokolenia
• I c Polemarch. Sprawiedliwość według średniego pokolenia
• I d Trazymach. Sprawiedliwość według sofisty.

Wprowadzenie

• II Pytanie: Czy sprawiedliwość jest lepsza od niesprawiedliwości?

Część I: Pochodzenie i ustrój polis

• II a Pochodzenie polis
• II b Wykształcenie strażników
• III Ustrój polis
• IV Sprawiedliwość w polis

Część II: Ucieleśnienie idei

• V a Cielesna jedność polis
• V b Rządy filozofów
• VI Idea dobra
• VII Wykształcenie filozofów

Część III: Upadek polis

• VIII a Timokracja
• VIII b Oligarchia
• VIII c Demokracja
• VIII c Tyrania

Zakończenie

• IX Odpowiedź: Sprawiedliwość jest lepsza od niesprawiedliwości

Epilog

• X a Odrzucenie sztuki mimetycznej
• X b Nieśmiertelność duszy
• X c Korzyści ze sprawiedliwości za życia
• X d Ocena czekająca po śmierci

Bertrand Russell wydziela trzy części Państwa Platona:

• Księgi I-V: część o utopii, przedstawianie idealnego społeczeństwa, próby definiowania sprawiedliwości;
• Księgi VI-VII: filozofowie ukazani jako idealni władcy takiego społeczeństwa, ta część tekstu koncentruje się na definiowaniu, czym filozof jest;
• Księgi VIII-X: dyskusja o kilku faktycznie istniejących formach rządów, ich złe i dobre strony.

Linki zewnętrzne

• Państwo w serwisie Wolne Lektury (tłum. Władysław Witwicki)
• teskt gr.
• przeklad ang.
• EricE. Brown EricE., Plato's Ethics and Politics in ''The Republic'', [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 12 września 2017, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-08-25]  (ang.).