Przejdź do zawartości

Parada zwycięstwa Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gen. Mauritz von Wiktorin, gen. Heinz Guderian i kombryg Siemion Kriwoszein odbierają wspólną defiladę Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu

Parada zwycięstwa Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu – wspólna defilada oddziałów Armii Czerwonej i Wehrmachtu w Brześciu nad Bugiem w dniu 22 września 1939 przed Heinzem Guderianem i Siemionem Kriwoszeinem. Defilada była związana z przekazaniem w trakcie agresji na Polskę zdobytego przez Wehrmacht Brześcia – Armii Czerwonej zgodnie z postanowieniami paktu Ribbentrop-Mołotow.

Przebieg wydarzeń

[edytuj | edytuj kod]
Łuk powitalny w Brześciu z symbolami nazistowskimi i sowieckimi

11 września komendantem twierdzy brzeskiej i dowódcą jej obrony został mianowany przez Naczelnego Wodza WP Edwarda Śmigłego-Rydza generał Konstanty Plisowski, który z dostępnych mu oddziałów Wojska Polskiego (ok. 2-2,5 tysiąca żołnierzy) zorganizował zgrupowanie w sile brygady piechoty, liczące sześć batalionów. Po ciężkich walkach z XIX Korpusem Pancernym Wehrmachtu (10 Dywizją Pancerną oraz 20 Dywizją Zmotoryzowaną) w obronie twierdzy brzeskiej, 17 września ranny gen. Konstanty Plisowski wydał rozkaz opuszczenia twierdzy w celu ewakuacji do Terespola. Wówczas wojska niemieckie, pod dowództwem Heinza Guderiana zajęły miasto.

 Osobny artykuł: Obrona twierdzy brzeskiej (1939).

Zgodnie z postanowieniami Paktu Ribbentrop-Mołotow Brześć nad Bugiem znajdował się w strefie interesów ZSRR. Po agresji ZSRR na Polskę, która rozpoczęła się 17 września 1939, do Brześcia zbliżyły się oddziały 29 Brygady Czołgów Armii Czerwonej pod dowództwem Siemiona Kriwoszeina[1]. Niemcy podjęli wówczas decyzję o opuszczeniu miasta przez Wehrmacht i przekazaniu go Armii Czerwonej. Uroczystość miała być poprzedzona wspólną paradą wojsk Armii Czerwonej i Wehrmachtu[2].

 Osobny artykuł: Agresja ZSRR na Polskę.

Według wstępnego porozumienia, żołnierze niemieccy i radzieccy mieli przemaszerować przed swoimi dowódcami, po defiladzie miała nastąpić zmiana flagi, oraz miały być odegrane hymny Niemiec i ZSRR[3]. Jednak dowódca radziecki Siemion Kriwoszein pisze w swoich pamiętnikach, że nie pozwolił przejść wojskom radzieckim wraz z siłami niemieckimi gdyż bał się, że wojska radzieckie, zmęczone po długim marszu do Brześcia, prezentują się gorzej w porównaniu z Niemcami, którzy pozostali w mieście przez kilka dni. Zamiast tego zasugerował, że radzieckie kolumny wejdą do miasta oddzielnie i będą pozdrawiać wojska niemieckie opuszczające miasto[4]. Sowieci ostatecznie do defilady oddelegowali 4 batalion z 29 Brygady Czołgów Armii Czerwonej.

Parada odbyła się na ulicy Unii Lubelskiej, rozpoczęła się o godzinie 16. "Trybuny zwycięstwa", przed którymi paradowali żołnierze radzieccy i niemieccy, zostały zbudowane przez wojska radzieckie, ozdobione swastykami i czerwonymi gwiazdami[5]. Defiladę odebrali wspólnie Heinz Guderian i Siemion Kriwoszein na trybunie ustawionej przed gmachem Urzędu Wojewódzkiego województwa poleskiego. Trwała ona około 45 minut[6].

Po paradzie, która przebiegała zgodnie z ustaleniami, a którą Neil Ferguson opisuje jako przyjazną i radosną[7], Niemcy wycofali się na zachodni brzeg Bugu, a Sowieci przejęli kontrolę nad miastem, jak również nad resztą Wschodniej Polski.

Aleksandr Niekricz niemiecko-radziecką paradę wojskową w Brześciu nad Bugiem uznał za oficjalne zakończenie działań wojennych przeciw Polsce[8].

Parada w historiografii rosyjskiej

[edytuj | edytuj kod]

Według Nowej Gaziety (ros. Новая газета) z 2008 roku parada miała pokazać całemu światu siłę nowo powstałego sojuszu sowiecko-hitlerowskiego[9]. Nowaja gazieta zauważa również, że polski dowódca, który bronił Brześcia przed Niemcami, gen. Konstanty Plisowski, został aresztowany przez NKWD, a następnie zamordowany w Katyniu.

Kilka historycznych prac rosyjskich historyków opublikowanych w latach 1980–1990 dokładnie omawia wspólne parady wojskowe Armii Czerwonej i niemieckiego Wehrmachtu zarówno w Brześciu jak i w innych miastach okupowanej Polski[10].

Rosyjski historyk Michaił Semirjaga pisze w swojej pracy "parady wspólne sił zbrojnych obu krajów miały miejsce także w Grodnie, Brześciu, Pińsku i kilku innych miastach (Niemcy nazywali je "defiladami zwycięstwa"). Parada w Grodnie była nadzorowana przez brygady Wasilija Czujkowa"[11].

W późniejszych pracach historyków rosyjskich związanych z Kremlem, Michaiła Mieltiuchowa i Olega Wisziljowa, parady w innych miastach są nazywane "mitem", a zdjęcia z tych parad nazywają polsko-nazistowską mistyfikacją[12]. Wisziljow kwestionuje również wydarzenia w Brześciu uważając, że nie było defilady a jedynie: "uroczyste wyjście wojsk niemieckich pod nadzorem radzieckich przedstawicieli"[12]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dariusz Baliszewski pisze: „Bohaterem sowieckim stawał się w tych tragicznych dla Polski dniach dowódca 29. Brygady Pancernej Armii Czerwonej kombryg Siemion Kriwoszein. Jego oddziały w Brześciu nad Bugiem wzięły bowiem do niewoli 1030 polskich oficerów, 1220 podoficerów i 34 tys. szeregowych żołnierzy. Jak wzięły? W jakiej bitwie? Otóż w żadnej bitwie. Na dworzec kolejowy w Brześciu w bałaganie odwrotu ku bezpiecznym granicom przybyło kilkadziesiąt polskich transportów wojskowych z żołnierzami i ze sprzętem. Wysiadali z wagonów wprost w sowieckie ręce jeszcze 25 września 1939 r.” (Dariusz Baliszewski: Tajemnica generała Olszyny. "Wprost", nr 1243, 8 października 2006.
  2. ↑ Janusz Magnuski, Maksym Kołomijec: Czerwony Blitzkrieg. Wrzesień 1939: Sowieckie Wojska Pancerne w Polsce. Wydawnictwo Pelta, Warszawa 1994.
  3. ↑ Steven J. Zaloga, Howard Gerrard: Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg. s 83.
  4. ↑ Krivoshein S.M. Mezhduburie. Voronezh, 1964,s. 250−262.
  5. ↑ Richard C. Raack: Stalin’s drive to the West, 1938–1945: the origins of the Cold War. Stanford University Press, 1995, s. 39
  6. ↑ Roger Moorhouse, Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina, Znak Horyzont, Kraków 2015, s. 22.
  7. ↑ Niel Ferguson: The War of the World. The Penguin Press, New York 2006, s. 418
  8. ↑ Некрич А.М.: 1941, 22 июня. Советско-германское сотрудничество, 1939–1941. – М.: Памятники исторической мысли, 1995.
  9. ↑ Новая газета: Советско-фашистская дружба. 21, 2008.
  10. ↑ Wybrane publikacje rosyjskie (do roku 1989 wydawane poza granicami ZSRR): Heller M., Nekrich A.: Geschichte der Sowjetunion. Bd. 2. Königstein 1982. s. 29-30; Pietrow B.: Stalinismus. Sicherheit. Offensive: Das «Dritte Reich» in der Konzeption der sowjetischen Außenpolitik. Melsungen 1983.; Бережков В. М.: Просчет Сталина, Международная жизнь. 1989. № 8. С. 19; Семиряга М. И.: Тайны сталинской дипломатии. 1939–1941 гг. М., 1992. s. 101; Лебедева Н. С.: Катынь: преступление против человечества. s. 34.; Некрич А. М.: 1941, 22 июня. – М.: Памятники исторической мысли, 1995.
  11. ↑ Mikhail Semiryaga: Secrets of Stalin’s diplomacy. 1992
  12. ↑ a b Вишлёв О. В.: Накануне 22 июня 1941 года. Документальные очерки. М., 2001. s. 108–109.
  • Spotkanie żołnierzy Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu
    Spotkanie żołnierzy Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu
  • Żołnierze Armii Czerwonej i Wehrmachtu podczas wspólnej defilady
    Żołnierze Armii Czerwonej i Wehrmachtu podczas wspólnej defilady
  • Konferencja oficerów Wehrmachtu i Armii Czerwonej. Brześć, gabinet w Urzędzie Wojewódzkim.
    Konferencja oficerów Wehrmachtu i Armii Czerwonej. Brześć, gabinet w Urzędzie Wojewódzkim.
  • Rozmowy oficerów Wehrmachtu i Armii Czerwonej o wytyczeniu bieżącej linii rozgraniczenia wojsk na zaatakowanym terytorium Polski (Brześć, 21 września 1939); na pierwszym planie gen. Heinz Guderian (odwrócony z tylnego półprofilu), nad mapą pochylony Siemion Kriwoszein
    Rozmowy oficerów Wehrmachtu i Armii Czerwonej o wytyczeniu bieżącej linii rozgraniczenia wojsk na zaatakowanym terytorium Polski (Brześć, 21 września 1939); na pierwszym planie gen. Heinz Guderian (odwrócony z tylnego półprofilu), nad mapą pochylony Siemion Kriwoszein
  • Wspólna parada Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu, 22 września 1939
    Wspólna parada Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu, 22 września 1939
  • Sowiecki czołgista oddaje honory w czasie przygotowań do defilady
    Sowiecki czołgista oddaje honory w czasie przygotowań do defilady
  • Sowieckie czołgi i niemieccy motocykliści podczas defilady
    Sowieckie czołgi i niemieccy motocykliści podczas defilady
  • Żołnierze Wehrmachtu i Armii Czerwonej pod propagandowymi plakatami sowieckimi; Brześć, 22 września 1939
    Żołnierze Wehrmachtu i Armii Czerwonej pod propagandowymi plakatami sowieckimi; Brześć, 22 września 1939

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Sławomir Dębski: Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941. Warszawa 2007, wyd. II poprawione, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych ISBN 978-83-89607-08-9
  • Marek Kornat: Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej. Warszawa 2002, Wyd. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, ISBN 83-915767-2-8;
  • Norman Davies: Europa, Europa. Znak 2000. ISBN 83-240-0004-6
  • Wojciech Roszkowski: Historia Polski 1914–1990. PWN 1991.
  • Aleksander Bregman: Najlepszy sojusznik Hitlera: studium o współpracy niemiecko-sowieckiej 1939–1941. Wydanie 7 (wyd. 1 w 1958) Londyn 1983, wyd. Orbis, ISBN 0-901149-13-6, najnowsze wydanie krajowe: Warszawa 2009 wyd. Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, ISBN 978-83-88747-62-5;
  • Janusz Magnuski, Maksym Kołomijec, Czerwony Blitzkrieg. Wrzesień 1939: Sowieckie Wojska Pancerne w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Pelta, 1994, ISBN 83-85314-03-2, OCLC 751139229.
  • Neill Ferguson: The War of the World. The Penguin Press, New York 2006
  • Heller M., Nekrich A.: Geschichte der Sowjetunion. Bd. 2. Königstein, 1982. S. 29-30;Wyd. polskie: Michał Heller, Aleksander Niekricz: Utopia u władzy: historia Związku Radzieckiego. tł. z ros. Andrzej Mietkowski, t.1, London 1985, ISBN 0-902352-39-3, t. 2, London 1987, wyd. Polonia Book Fund, ISBN 0-902352-41-5;
  • Pietrow B.: Stalinismus. Sicherheit. Offensive: Das «Dritte Reich» in der Konzeption der sowjetischen Außenpolitik. Melsungen, 1983.;
  • Бережков В. М.: Просчет Сталина, Международная жизнь. 1989. № 8. С. 19;
  • Семиряга М. И.: Тайны сталинской дипломатии. 1939–1941 гг. Moskwa 1992. s. 101;
  • Лебедева Н. С.: Катынь: преступление против человечества. s. 34.;
  • Некрич А. М.: 1941, 22 июня. – М.: Памятники исторической мысли. 1995. wyd. polskie: Aleksander Niekricz: 1941, 22 czerwca. Warszawa 1967 wyd. Książka i Wiedza;
  • Вишлёв О. В.: Накануне 22 июня 1941 года. Документальные очерки. Moskwa 2001. s. 108–109.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parada_zwycięstwa_Wehrmachtu_i_Armii_Czerwonej_w_Brześciu&oldid=75430948”