Paul Otto Geibel
 1944 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa | |
| Okres |
od 3 marca 1944 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
likwidacja funkcji |
| Odznaczenia | |
| |
Paul Otto Geibel (ur. 10 czerwca 1898 w Dortmundzie, zm. 12 listopada 1966 w Warszawie) – niemiecki zbrodniarz nazistowski, wysoki urzędnik państwowy i funkcjonariusz III Rzeszy, SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei, w czasie okupacji niemieckiej w Polsce dowódca SS i policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa, następnie dowódca Policji Porządkowej w Pradze. Następca Franza Kutschery. Brał udział w tłumieniu powstania warszawskiego i odpowiadał za szereg zbrodni popełnionych na ludności cywilnej. Po wojnie skazany w Czechosłowacji na 5 lat więzienia. Po odbyciu kary przekazany do Polski. Skazany przez polski wymiar sprawiedliwości na karę dożywotniego więzienia, popełnił samobójstwo w trakcie odbywania kary.
Kariera w strukturach SS
[edytuj | edytuj kod]Geibel z zawodu był policjantem. Do NSDAP wstąpił w 1931, a od lipca 1938 służył w szeregach SS. Od 1940 pracował w Głównym Urzędzie Policji Porządkowej (Hauptamt Ordnungspolizei) w Berlinie, gdzie doszedł do stanowiska Szefa Urzędu Personalnego w randze pułkownika żandarmerii[1].
W marcu 1944 Geibel miał objąć stanowisko dowódcy SS i policji w Gdańsku, lecz po śmierci Franza Kutschery Heinrich Himmler mianował go dowódcą SS i policji na dystrykt warszawski. Geibel objął to stanowisko 3 marca 1944[2].
Jako dowódca SS i policji na dystrykt warszawski Geibel odpowiadał za wszystkie zbrodnie popełnione w tym okresie przez podległe mu służby, m.in. za rozstrzelanie 991 Polaków w egzekucjach, które miały miejsce w Warszawie od 4 marca do 22 maja 1944[1].
Udział w tłumieniu powstania warszawskiego
[edytuj | edytuj kod]W momencie wybuchu powstania Geibel kierował obroną tzw. dzielnicy policyjnej. Po odparciu powstańczego ataku na siedzibę Gestapo przy alei Szucha 25 podległe mu oddziały dokonały krwawej rozprawy z mieszkańcami Śródmieścia Południowego. Tylko w pierwszych dniach sierpnia 1944 ludzie Geibla zamordowali od 5 do 10 tysięcy cywilów zamieszkujących okolice alei Szucha[3] (ofiarą rzezi padli zwłaszcza mieszkańcy ulic: Bagatela, Flory, Chocimskiej, Marszałkowskiej, Oleandrów, Litewskiej), których masowo rozstrzeliwano w ruinach GISZ i tzw. Ogródku Jordanowskim[4].
W następnych tygodniach gmach na Szucha pełnił rolę punktu rozdzielczego dla ludności z południowych, zajętych przez Niemców, dzielnic Warszawy. Podlegli Geiblowi gestapowcy dokonywali tam nadal egzekucji warszawiaków (zwłaszcza młodych mężczyzn i kobiet), których podejrzewano o udział w walkach. O rozmiarze zbrodni świadczy informacja zawarta w protokole Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie z czerwca 1946, że odnalezione w piwnicy przy alei Szucha 12/14 prochy ludzkie ważyły 5.578,5 kg[5].
Geibel sprawował ponadto ogólne dowództwo nad siłami policji, żandarmerii i SS na Mokotowie, które dopuściły się tam szeregu zbrodni wobec mieszkańców stolicy[1]. Również na jego rozkaz więzione na Szucha kobiety w charakterze żywych tarcz pędzono przed niemieckimi czołgami w kierunku powstańczych barykad[6][7].
Po upadku powstania Geibel osobiście nadzorował wypędzanie cywilnej ludności stolicy i operację metodycznego wyburzania miasta. Za zasługi w tłumieniu powstania Adolf Hitler awansował go w dniu 26 października 1944 do stopnia SS-Brigadeführera i generała majora policji[1]. Odznaczono go również Krzyżem Żelaznym I klasy.
Von dem Bach przyjął mnie samego i powiedział dosłownie, co następuje: Reichsführer-SS nadał Hahnowi Krzyż Żelazny I kl. Ja nie mogę zrobić inaczej jak i Panu również nadać tę odznakę, chociaż Pan na to nie zasłużył[1].
Niechęć von dem Bacha mogła wynikać z faktu, iż zaraz po rozpoczęciu przez oddziały Armii Krajowej szturmu na „dzielnicę policyjną” Geibel ukrył się w schronie urządzonym w piwnicach kwatery Gestapo na Szucha[8], a w kolejnych dniach powstania podległe mu formacje zachowywały dość bierną postawę.
W styczniu 1945 Geibel został przeniesiony do Pragi na stanowisko dowódcy Ordnungspolizei, które pełnił do końca wojny[9].
Po wojnie
[edytuj | edytuj kod]W dniu 2 maja 1947 Specjalny Sąd Narodowy w Pradze skazał Geibla na 5 lat ciężkiego więzienia za przynależność do SS. Po odbyciu kary został przekazany do Polski. Tam wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy w roku 1954 został skazany na karę dożywotniego więzienia za zbrodnie dokonane w trakcie tłumienia powstania warszawskiego.
Geibel odbywał karę w więzieniu w Strzelcach Opolskich. W 1956 Wydział Karny Sądu Wojewódzkiego w Opolu na posiedzeniu niejawnym „z uwagi na nienaganne zachowanie się skazanego w czasie odbywania kary i jego warunki osobiste wskazujące, że mimo tylko częściowego wykonania kary, nie popełni on po zwolnieniu nowego przestępstwa”, zwolnił Geibla z więzienia, po czym ten udał się do Warszawy po paszport.
Interwencja grupy wyższych oficerów Wojska Polskiego spowodowała ponowne osadzenie Geibla w więzieniu w Strzelcach Opolskich. Próba zwolnienia go w roku 1966 z więzienia przez ten sam sąd spowodowała przeniesienie go przez władze centralne do więzienia mokotowskiego w Warszawie, w którym popełnił samobójstwo 12 listopada 1966.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Protokół przesłuchania Geibla przed GKBZN w Polsce za: Zbrodnie okupanta w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku (w dokumentach). Warszawa: Wydawnictwo MON, 1962, s. 414-429.
- ↑ Danuta Skorwider: Organizacja władz niemieckich na terenie dystryktu warszawskiego w latach 1939–1945 [w:] Raporty Ludwiga Fischera, gubernatora dystryktu warszawskiego 1939–1944. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1987, s. 53. ISBN 83-05-11197-0.
- ↑ Izabela i Stanisław Maliszewscy: Śródmieście Południowe. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Wydawnictwo Askon, 2001, s. 185.
- ↑ Jan Sidorowicz: Powstanie warszawskie – bez niedomówień. powstanie.pl. [dostęp 2009-09-17].
- ↑ Filia Muzeum Więzienia Pawiak. [w:] Muzeum Niepodległości [on-line]. muzeum-niepodleglosci.pl. [dostęp 2016-05-23].
- ↑ Adam Borkiewicz, Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1969, str. 254.
- ↑ zeznanie Weroniki Łosińskiej za: Zbrodnie okupanta..., op. cit.. s. 138.
- ↑ Adam Borkiewicz, Powstanie warszawskie…, op. cit., str. 89.
- ↑ Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich, Frankfurt am Main 2007, s. 177.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbrodnie okupanta w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku (w dokumentach), wydawnictwo MON, Warszawa 1962.
- Adam Borkiewicz, Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1969.
- Ernst Klee, Das Personenlexikon zum Dritten Reich, Frankfurt am Main 2007.
- Izabela i Stanisław Maliszewscy, Śródmieście Południowe. Warszawskie Termopile 1944, Wydawnictwo Askon, Warszawa 2001.
- Jan Sidorowicz: Powstanie Warszawskie – bez niedomówień. powstanie.pl, 2008-05. [dostęp 2020-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- Mauzoleum Walki i Męczeństwa. [dostęp 2016-06-09].