Pielgrzan madagaskarski

Pielgrzan madagaskarski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	imbirowce
Rodzina	strelicjowate
Rodzaj	pielgrzan
Gatunek	pielgrzan madagaskarski
	Nazwa systematyczna
	Ravenala madagascariensis Sonn.; Voy. Indes Orient. 2: 223 1782
Synonimy
	Heliconia ravenala Willemet; Urania madagascariensis (Sonn.) Raeusch.; Urania ravenala (Willemet) A.Rich.; Urania speciosa Willd.;
	Heliconia ravenala Willemet; Urania madagascariensis (Sonn.) Raeusch.; Urania ravenala (Willemet) A.Rich.; Urania speciosa Willd.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pielgrzan madagaskarski (Ravenala madagascariensis) – gatunek rośliny z rodziny strelicjowatych. Pochodzi z Madagaskaru, ale sadzony bywa jako drzewo ozdobne w wielu krajach o klimacie tropikalnym. Strefy mrozoodporności: 10-11^[5]. W pochwach liściowych gromadzi się często woda deszczowa^[6], stąd popularna w wielu językach nazwa „drzewo podróżników”. Dawniej mylnie sądzono, że pióropusz liści układa się zawsze w płaszczyźnie północ-południe, stąd inna nazwa potoczna „drzewo kompasowe”^[7].

Morfologia

Pokrój: Byliny o pokroju palmy, rosnące w kępach powstających z odrośli, osiągające do 12 m wysokości^[8]. Pień o średnicy do 30 cm^[8].

Liście: Zebrane po 14–25, w jednej płaszczyźnie, w wachlarz na końcu pnia. Ogonki liści dorosłych długości 380–440 cm, zielonkawożółte, nieco owoszczone. Blaszki liści dorosłych wielkości 100×200 cm, jasnozielone^[8].

Kwiaty: Wyrastają po 10 w skrętkach, wspartych podsadkami, zebranych od 8 do 16 w kwiatostany złożone, wsparte dużymi podsadkami. Rośliny wypuszczają jednocześnie 4–6 kwiatostanów o wymiarach 100×100 cm. Okwiat długości 24–28 cm, żółtawy. Listki okwiatu wąsko trójkątne, z wyjątkiem jednego, który jest szpilkowaty i nieco mniejszy od pozostałych. Zalążnia dolna. Sześć pręcików długości listków okwiatu. Szyjka słupka nieco dłuższa^[8]. Zapylane są przez nietoperze i lemury poszukujące nektaru^[9].

Owoce: Trójkomorowe torebki długości 7–12 cm, o stożkowatych wierzchołkach, zebrane w luźny owocostan. Nasiona ciemnobrązowe, zasadniczo kulistawe, z niebieską osnówką^[8].

Zastosowanie użytkowe

Olej z nasion pielgrzanu madagaskarskiego wykorzystywany jest antyseptycznie. Owoce stosowane są w zaburzeniach odżywiania^[10].

Nasiona tej rośliny są jadalne. Z soku pozyskiwanego z jej pnia można pozyskiwać cukier^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-17] (ang.).
↑ ^a ^b Ravenala madagascariensis Sonn.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-09].
↑ Ravenala madagascariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 354. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
↑ Ravenala madagascariensis [online], www.floridata.com [dostęp 2017-11-26] .
↑ Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 50. ISBN 83-7311-378-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Thomas (i inni) Haevermans. Description of five new species of the Madagascan flagship plant genus Ravenala (Strelitziaceae). „Scientific Reports”. 11 (1), 2021-11-09. DOI: 10.1038/s41598-021-01161-1. PMID: 34753985.
↑ W. John Kress, George E. Schatz, Michel Andrianifahanana, Hilary Simons Morland. Pollination of Ravenala madagascariensis (Strelitziaceae) by Lemurs in Madagascar: Evidence for an Archaic Coevolutionary System?. „American Journal of Botany”. 81, 5, s. 542-551, 1994.
↑ ^a ^b Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. CRC, Taylor & Francis Group, 2012, s. 3183. ISBN 978-1-4200-8044-5. OCLC 774639599. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-17] (ang.).

[tpl-3] Ravenala madagascariensis Sonn.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-09].

[iucn-4] Ravenala madagascariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[llamas-5] Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 354. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

[6] Ravenala madagascariensis [online], www.floridata.com [dostęp 2017-11-26] .

[rohwer-7] Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 50. ISBN 83-7311-378-9.

[rev-8] Thomas (i inni) Haevermans. Description of five new species of the Madagascan flagship plant genus Ravenala (Strelitziaceae). „Scientific Reports”. 11 (1), 2021-11-09. DOI: 10.1038/s41598-021-01161-1. PMID: 34753985.

[9] W. John Kress, George E. Schatz, Michel Andrianifahanana, Hilary Simons Morland. Pollination of Ravenala madagascariensis (Strelitziaceae) by Lemurs in Madagascar: Evidence for an Archaic Coevolutionary System?. „American Journal of Botany”. 81, 5, s. 542-551, 1994.

[crc-10] Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. CRC, Taylor & Francis Group, 2012, s. 3183. ISBN 978-1-4200-8044-5. OCLC 774639599. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]