Pirania Natterera
| Pygocentrus nattereri[1] | |||
| Kner, 1858 | |||
 Dorosły osobnik | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pirania Natterera | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 kolor zielony – Pygocentrus nattereri | |||
Pirania Natterera[2], pirania czarnoogonowa[2], pirania czerwona[3] (Pygocentrus nattereri) – gatunek słodkowodnej, drapieżnej ryby z rodziny piraniowatych (Serrasalmidae), wcześniej klasyfikowanej jako podrodzina kąsaczowatych (Characidae). Ryba potencjalnie niebezpieczna dla ludzi ze względu na możliwość dotkliwego pogryzienia – jest uważana za najbardziej niebezpieczną i agresywną piranię. Poławiana lokalnie jako ryba konsumpcyjna, często hodowana w akwariach.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Północno-wschodnia Ameryka Południowa pomiędzy 9°N – 34°S, na wschód od Andów. Występuje licznie w dorzeczach Amazonki, Parany, Essequibo, rzeki Urugwaj oraz w rzekach północno-wschodnich wybrzeży Brazylii. Gatunek introdukowano w wielu słodkowodnych zbiornikach Stanów Zjednoczonych.
Cechy charakterystyczne
[edytuj | edytuj kod]Krępe, wysokie, silnie bocznie spłaszczone ciało o maksymalnej długości 33 cm i masie 3,85 kg[4]. Głowa duża, z tępo ściętym pyskiem i szerokimi policzkami, pod którymi ukryta jest muskulatura umożliwiająca silne zaciskanie szczęk. Grube wargi zasłaniają ostre, silne zęby o trójkątnym kształcie osadzone przeciwlegle na obu szczękach – umożliwiają odcinanie kawałków ciała ofiary. Ubarwienie jest różne, w zależności od lokalizacji danej populacji i wieku ryby, prawdopodobnie również od jej wielkości. Zwykle w dolnej części ciała dominuje ubarwienie rdzawo-pomarańczowe, a grzbiet jest srebrzystoszary. Płetwa grzbietowa i tłuszczowa są czarne.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Piranie Natterera tworzą niewielkie stada złożone z 20–30 osobników, w których ustalają strukturę hierarchiczną. Metody pobierania pokarmu i preferencje pokarmowe zmieniają się z wiekiem ryb. Młode piranie żerują głównie w ciągu dnia zjadając owady i ich larwy, dorosłe – o brzasku i o zmierzchu, żywiąc się przede wszystkim owadami, ślimakami i osłabionymi rybami, a przy braku pokarmu mięsnego uzupełniając dietę roślinami. Mogą jednak zjeść każdy pokarm, nawet lądowe kręgowce, które dostały się do wody. W poszukiwaniu zdobyczy kierują się bardzo dobrym słuchem. W porze suchej stłoczone w wysychających zbiornikach stada piranii zaciekle atakują swoje ofiary. Zwiększoną agresję wykazują również w okresie rozrodu.
Jest to gatunek jajorodny. Ikrę składa w dołku wykopanym w podłożu, a po zapłodnieniu przytwierdza do przydennej roślinności. Jako nieliczne wśród kąsaczokształtnych, piranie chronią swoją ikrę.
Znaczenie w ekosystemie
[edytuj | edytuj kod]Piranie Natterera spełniają w zajmowanych biocenozach funkcje sanitarne – zjadają ryby zdradzające objawy osłabienia. Pomiędzy piranią Natterera a Serrasalmus marginatus zaobserwowano relacje mutualistyczne polegające na pobieraniu przez S. marginatus pasożytów z ciała piranii Natterera.
Przypisywana tym rybom krwiożerczość, zwłaszcza w odniesieniu do ludzi i dużych ssaków, nie została potwierdzona. Uważa się, że stanowią potencjalne zagrożenie, szczególnie w regionach gęsto zaludnionych i w wodach zanieczyszczonych odpadami mięsnymi (np. okolice rzeźni). Zapach krwi może je sprowokować do zaatakowania rannego zwierzęcia lub człowieka. Wprawdzie odnotowano przypadki grupowego ataku piranii na duże ssaki i ludzi, jednak nie potwierdzono żadnego przypadku ze skutkiem śmiertelnym. Większość relacji o tych atakach uznawana jest za mocno przesadzone[5].
Znaczenie gospodarcze
[edytuj | edytuj kod]Mięso piranii jest jadalne. Ryby te są poławiane lokalnie na niewielką skalę. Znacznie większe znaczenie mają jako ryby akwariowe.
Hodowla w akwarium
[edytuj | edytuj kod]
W literaturze akwarystycznej ryba ta opisywana była pod nazwą piranii czerwonej (Serrasalmus altus[3] lub Serrasalmus nattereri[6]). Hodowla młodych osobników w dużym zbiorniku o długości co najmniej 20 cm nie nastręcza problemów. Jednak ryby te osiągają przeciętnie około 27 cm długości, a jako ryby stadne powinny być pielęgnowane w stadzie. W akwarium potrzebują dużo roślinności, aby mogły się ukryć. W zbyt gęsto obsadzonym zbiorniku i przy złym karmieniu zdarzają się przypadki kanibalizmu.
W trakcie zabiegów pielęgnacyjnych zalecane jest zachowanie daleko idącej ostrożności.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pygocentrus nattereri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby – Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ a b Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt: Atlas ryb akwariowych. Przekład: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Delta W-Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
- ↑ Pygocentrus nattereri. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 12 lipca 2009]
- ↑ Non-Native Aquatic Species in the Gulf of Mexico and South Atlantic Regions : Pygocentrus nattereri (Kner, 1860). Gulf States Marine Fisheries Commission. [dostęp 2009-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 października 2008)]. (ang.).
- ↑ Henryk Jakubowski. Pierwsze w Polsce rozmnożenie piranii czerwonej. „Akwarium”. Nr 5–6/88.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.
- Pygocentrus nattereri. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 12 lipca 2009]
- Putz, B.: Pygocentrus nattereri. (On-line), Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2009-07-12]. (ang.).