Plac Wiosny Ludów w Poznaniu

plac Wiosny Ludów
	Centrum
	; widok na plac od strony ulicy Wysokiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	41 m
	Plan
	Położenie na mapie Poznania plac Wiosny Ludów
	Położenie na mapie Polski plac Wiosny Ludów
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego plac Wiosny Ludów
	52°24′20,0″N 16°55′49,4″E/52,405556 16,930388
	Multimedia w Wikimedia Commons

Widok na plac, na pierwszym planie neogotycki budynek szaletów miejskich

Plac przed II wojną światową (widok w kierunku Al. Marcinkowskiego)

Plac w okresie PRL (widok w kierunku Al. Marcinkowskiego)

Plac Wiosny Ludów – jeden z placów w centrum Poznania, położony na południowy zachód od średniowiecznej części miasta, u zbiegu dawnych duktów z wiejskich osad przed nieistniejącą Bramą Wrocławską.

Według projektu Nowego Miasta (znanego również jako Górne Miasto) autorstwa Davida Gilly'ego był on głównym węzłem komunikacyjnym południowego Poznania. Na placu krzyżuje się osiem ulic (Święty Marcin, Podgórna, Szkolna, Strzelecka, Półwiejska, B. Krysiewicza, R. Szymańskiego i Wysoka). Plac ze Starym Rynkiem łączy ulica Szkolna.

Historia

Średniowiecze

Teren ten znajdował się poza miastem, przy Bramie Wrocławskiej (droga w kierunku Wrocławia). W pierwszej połowie XV wieku było tam 10 domów, a w 1500 – 18. Większość mieszkańców stanowili kołodzieje, kowale i rzemieślnicy zajmujący się obsługą transportu. Znajdował się tu plac handlowy oraz w niewielkiej odległości rzeźnia.

Przy placu biegła Struga Karmelicka na której wybudowano Młyn Czapnik (nazywany też Małym Królewskim Młynem i Młynem Sążnickim, z ok. XV wieku). Młyn uległ zniszczeniu podczas wojny ze Szwecją w 1655.

W XV wieku wybudowano szpital dla trędowatych z kościołem św. Krzyża (zbudowanym na planie krzyża z kopułą na skrzyżowaniu naw) oraz cmentarzem. W 1772 bp Krzysztof Szembel zadecydował o zakończeniu działalności szpitala. Kościół został sprzedany przez abpa Ignacego Raczyńskiego w porozumieniu z władzami miasta, i rozebrany w 1797.

XVIII/XIX wiek

W 1793 Prusacy zaczęli reorganizować system fortyfikacji w rejonie Bramy Wrocławskiej, zburzone zostały mury miejskie, a brama przeniesiona na drogę w kierunku Berlina (w 1816). Układ komunikacyjny w rejonie placu zaprojektował David Gilly.

Przed 1800 przy placu wybudowane zostały murowane budynki, m.in. budynek hotelu Saskiego (pierwotnie dom Józefa Malczewskiego), dom Speichertów, dom Pietschów, kamienica przy Św. Marcinie, budynek przy ul. Strzeleckiej i dom Michałowskiego z oberżą "Pod Złotą Gęsią" (właściciel Huppe).

Przed 1827 powstał budynek który później służył jako Hotel Wiedeński.

Od 1841 do II wojny światowej jedną z najważniejszych budowli placu był kościół ewangelicko-reformowany świętego Piotra stojący u zbiegu ulic Krysiewicza i Półwiejskiej.

W XIX wieku rozwinęła się na placu budowa budynków wyższych. W 1872 wybudowano kamienicę dr Nieszczoty, w 1873 powstał budynek w miejscu Hotelu Wiedeńskiego, a w 1874 kamienica architekta Paula Kartmanna. Budowa i nadbudowa tak wielu budynków spowodowała całkowite zabudowanie placu.

Pod koniec XIX wieku pojawiły się szalety miejskie w postaci neogotyckiego domku.

W 1894 poprowadzono przez plac linię tramwajową Stary Rynek – Brama Wildecka. Na przełomie XIX i XX wieku zrealizowana została inwestycja otwarcia placu w kierunku Starego Rynku przez ulicę Szkolną.

XX wiek

W 1927 szalety miejskie zostały przeniesione pod ziemię, przy przystanku tramwajowym (obiekt zaprojektował Władysław Czarnecki^[1]). W 1931 Marian Spychalski zaprojektował połączenie ulicą placu Wiosny Ludów z placem Bernardyńskim. Połączenie zostało zrealizowane na krótko przed II wojną światową.

W 1943 na północno-wschodniej części placu ulokowany został duży basen przeciwpożarowy. W wyniku działań wojennych zniszczone zostały prawie wszystkie istniejące tu wcześniej budynki.

Nazwy

Średniowiecze: Stelmachy^[b], Półwieś
od ok. XIX wieku: Petrikirchplatz, Petriplatz (przez Polaków nazywany Placem św. Piotra)
od 1919: plac Świętokrzyski^[c]
od 1946: plac Hoovera
od 1948: plac Wiosny Ludów

Współczesność

Podejmowano próby reorganizacji przestrzeni placu (m.in. ogłaszano konkursy na zabudowę placu w 1959, 1989, 1993), jednak do końca XX wieku były one bezskuteczne (planowane było m.in. założenie parku, wybudowanie ronda, domu handlowego, parkingu dla ok. 300 samochodów).

W XXI wieku zaczęły tu powstawać nowoczesne budynki takie jak Kupiec Poznański (2001) czy budynek Wechty (2004). U zbiegu ulic Półwiejskiej (z ruchliwym pasażem handlowym) i Strzeleckiej stoi też pomnik Starego Marycha, natomiast na narożniku ulic Święty Marcin i Podgórnej – pomnik Hipolita Cegielskiego. Na zachodniej ścianie Kupca Poznańskiego zawieszona jest tablica pamiątkowa ku czci Herberta Hoovera.

Uwagi

↑ odcinek adresowy między ul. Strzelecką a Podgórną
↑ od stelmach – kołodziej
↑ od kościoła św. Krzyża z XV wieku

Bibliografia

Dariusz Jędrzejewski: Miasta dla ciekawych – Poznań. Warszawa: Hachette, 2007. ISBN 83-7448-725-9.
Informacje ogólne o Placu Wiosny Ludów w Poznaniu. [dostęp 2012-08-08]. (pol.).
Borwiński Jerzy: Plac Wiosny Ludów i jego sąsiedztwo u wylotu dawnej Bramy Wrocławskiej w Poznaniu w Kronika Miasta Poznania 3/2001, s. 359–366
Wawrzyniak Piotr: Z najstarszych dziejów Placu Wiosny Ludów zwanego również Świętokrzyskim w Kronika Miasta Poznania 3/2001, s. 367–374
Litoborski Piotr, Marciniak Piotr: Centrum handlowo-biurowe "Kupiec Poznański" przy Placu Wiosny Ludów w Kronika Miasta Poznania 3/2001, s. 375–390

↑ Władysław Czarnecki, Wspomnienia architekta. Tom pierwszy. 1895-1930, opr. Hanna Grzeszczuk-Brendel, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2005, s.113, ISBN 83-89525-57-7

[dlugosc-1] resowy między ul. Strzelecką a Podgórną

[stelmach-3] stelmach – kołodziej

[u1-4] ścioła św. Krzyża z XV wieku

[wspo-2] Władysław Czarnecki, Wspomnienia architekta. Tom pierwszy. 1895-1930, opr. Hanna Grzeszczuk-Brendel, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2005, s.113, ISBN 83-89525-57-7

[a]

[1]

[b]

[c]