Powiat grodzieński (I Rzeczpospolita)

Powiat grodzieński na tle Wielkiego Księstwa Litewskiego I Rzeczypospolitej

Chorągiew pospolitego ruszenia powiatu grodzieńskiego z 1619 roku

Chorągiew pospolitego ruszenia powiatu grodzieńskiego z 1619 roku

Powiat grodzieński – jednostka terytorialna województwa trockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego od 1413 roku i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Głównym miastem powiatu było Grodno i w nim odbywały się sejmiki szlacheckie z prawem wyboru 2 posłów na sejm i 2 deputatów do Trybunału.

Charakterystyczną cechą powiatu grodzieńskiego była przewaga własności królewskiej nad własnością szlachecką przy nikłym udziale własności duchownej. W obrębie powiatu grodzieńskiego istniały starostwa: filipowskie, przewalskie, przeroślskie, wasilkowskie i drobniejsze królewszczyzny.

Zgodnie z reformą administracyjno-terytorialną z lat 1565–1566 do powiatu została przyłączona część powiatu mereckiego z Berżnikami, Wiejsiejami i Lejpunami. Pod koniec XVI wieku włość Mostowska i Rażankowska zostały włączone do powiatu lidzkiego. W 1588 roku, gdy wydzielano z królewszczyzn litewskich dobra stołowe, utworzono ekonomię grodzieńską. W 1793 roku powiat grodzieński zmieniono w województwo grodzieńskie, w skład którego wszedł m.in. powiat grodzieński.

Od zachodu powiat graniczył z Podlasiem wzdłuż rzek Netty, Brzozówki i Czarnej. Obecnie częściowo na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i Białorusi.

Bibliografia

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі – Кадэнцыя. – Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005, s. 505–506.
• Jan Jakubowski, Powiat Grodzieński w XVI wieku, w: Prace Komisji Atlasu historycznego Polski, z. III, Kraków 1935, s. 99–109.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola – Malczyce. – Warszawa, 1884, s. 339.

Linki zewnętrzne

• Wielkie Księstwo Litewskie. (Mapa administracyjna)