Różyny
54°12′13″N 18°39′53″E/54,203611 18,664722| wieś | |
 Dom podcieniowy w Różynach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
1103[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-031[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GDA |
| SIMC |
0170268 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
Położenie na mapie gminy Pszczółki  | |
| 54°12′13″N 18°39′53″E/54,203611 18,664722[1]
| |
| Strona internetowa | |
Różyny (niem. Rosenberg) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pszczółki przy drodze krajowej nr 91 i na trasie linii kolejowej Gdańsk – Tczew – Bydgoszcz.
Transport publiczny jest obsługiwany przez Przewozy Regionalne (przystanek kolejowy Różyny) oraz linie autobusowe 3/803 (Gdańsk – Pszczółki) i 50 (Gdańsk – Tczew).
W latach 1945–1998 miejscowość należała do województwa gdańskiego. Siedziba klubu sportowego GLKS Różyny.
Miejscowość posługuje się swoim herbem, przedstawiającym w tarczy dzielonej w pas, w polu górnym niebieskim: 3 złote księżyce, w polu dolnym srebrnym: 3 czerwone róże.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o Różynach pochodzą z 1342 roku. Wieś została lokowana w 1347 na prawie chełmińskim. Aktu lokacji dokonał wielki mistrz krzyżacki Henryk Dusemer. Do 1454 była to własność krzyżacka wójtostwa tczewskiego, a następnie do 1773 Korony Polskiej. W latach 1773–1918 Różyny podlegały administracji zaboru pruskiego, w 1919 znalazły się na terenie Wolnego Miasta Gdańska, a 1 września 1939 wraz z nim zostały włączone do III Rzeszy. Wiosną 1945 roku Różyny po 172 latach znalazły się ponownie w Polsce.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są:
- kościół filialny pw. św. Wawrzyńca z poł. XVIII w., nr rej.: 221 z 6.08.1962
- dom mieszkalny nr 14-16 z 1905, nr rej.: 1100/92 z 6.03.1992
- murowano-szachulcowy dom podcieniowy nr 17 (d. 32) z XVIII w., nr rej.: 21 z 29.01.1949.
Kościół
[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół w Różynach powstał dzięki oliwskim cystersom już w połowie XIV wieku; wtedy też powstała miejscowa parafia. W latach 1580–1596 kościół znajdował się w rękach protestantów, natomiast w 1614 stał się filialnym kościołem parafii katolickiej w Łęgowie, którym pozostawał aż do 1986 r.
Obecny kościół pw. Świętego Wawrzyńca z 1746 zbudowany został z inicjatywy przeora oliwskiego Iwo Rowedera na fundamentach gotyckich w miejscu zrujnowanego kościoła drewnianego. Jest to budowla jednonawowa, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, które przykrywa drewniany strop z ażurowymi wspornikami pod belkami. Zachowało się barokowe wyposażenie wnętrza, w tym: obraz Ukrzyżowania w ołtarzu głównym, rokokowa chrzcielnica, ambona, dwa ołtarze pochodzące prawdopodobnie z katedry oliwskiej – ołtarz boczny św. Bernarda z 1720 i ołtarz szafkowy z 1800, srebrny relikwiarz z relikwiami św. Wawrzyńca z XVIII wieku oraz jedyne zachowane organy znanego gdańskiego organmistrza Friedricha Rudolfa Dalitza z 1787 roku[5][6]. W ołtarzu przy południowej ścianie znajduje się obraz przedstawiający opactwo oliwskie ze św. Bernardem z datą 1746, fundacji Iwo Rowedera. W murze kościelnym zachowała się kula armatnia z czasów kampanii napoleońskiej 1807 r. Obecnie parafia należy do dekanatu Pruszcz Gdański w archidiecezji gdańskiej.
Na terenie przykościelnym w 2020 roku objęto ochroną jako pomniki przyrody dwa kasztanowce: "Laurencjusz" o obwodzie 316 cm oraz "Wawrzyniec" o obwodzie 325 cm[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 117585
- ↑ Wieś Różyny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1103 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 35 [dostęp 2017-01-22].
- ↑ Dziennik Bałtycki, dodatek Alfabet Powiatu Gdańskiego, 29.02.2012
- ↑ Cysterski Trakt Rowerowy. [dostęp 2014-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-13)].
- ↑ Uchwała nr XXVII/164/20 Rady Gminy Pszczółki z dnia 27 sierpnia 2020 roku. [dostęp 2020-10-24].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
