Rada Państwa (Portugalia)

Rada Państwa (port. Conselho de Estado) – konstytucyjny organ doradczy Prezydenta Portugalii. Została utworzona na mocy pierwszej nowelizacji Konstytucji Portugalii w 1982 roku przejmując część kompetencji Rady Rewolucyjnej.

Kompetencje

Zgodnie z Konstytucją Portugalii Rada Państwa jest politycznym organem doradczym Prezydenta^[1]. Wyraża ona opinie w sprawie:

rozwiązania Zgromadzenia Republiki lub Zgromadzenia Ustawodawczego regionu autonomicznego^[2],
odwołania Rządu z inicjatywy Prezydenta, gdy okazuje się to konieczne dla zapewnienia prawidłowego działania instytucji demokratycznych^[3],
wypowiadania wojny i zawierania pokoju^[4].

Ponadto, gdy decyzje podejmuje osoba tymczasowo pełniąca obowiązki Prezydenta Rada Państwa wyraża opinię w sprawie:

wyznaczania daty wyborów: Prezydenta Republiki, deputowanych do Zgromadzenia Republiki, deputowanych do Parlamentu Europejskiego oraz deputowanych do Zgromadzeń Ustawodawczych regionów autonomicznych^[5],
zwoływania Zgromadzenia Republiki w trybie nadzwyczajnym^[5],
powoływania Premiera^[5],
powoływania i odwoływania, na wniosek Rządu, przewodniczącego Trybunału Obrachunkowego i Prokuratura Generalnego^[5],
powoływanie i odwoływanie Szefa Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych, zastępcy szefa Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych oraz szefów sztabów trzech rodzajów Sił Zbrojnych^[5],
sprawowania funkcji Najwyższego Dowódcy Sił Zbrojnych^[5],
powoływania ambasadorów i specjalnych wysłanników oraz przyjmowania listów uwierzytelniających zagranicznych przedstawicieli dyplomatycznych^[5].

Do kompetencji Rady Państwa należy również przyjęcie swojego regulaminu^[6], a także doradzanie Prezydentowi Republiki, na jego wniosek, przy sprawowaniu przez niego swoich funkcji^[7].

Do wprowadzenia 6 nowelizacji Konstytucji w 2004 roku Rada Państwa opiniowała również powołanie i odwołanie Ministrów Republiki^[a]. Rada Stanu opiniowała również zmiany w Statucie Makau, dopóki terytorium to pozostawało pod administracją portugalską.

Organizacja

Rada Państwa działa na podstawie Konstytucji Portugalii oraz przyjętego przez siebie Regulaminu. Zgodnie z Konstytucją Portugalii^[8] Rada składa się z Prezydenta Portugalii oraz członków, którzy obejmują swój urząd przed Prezydentem. W jej skład z urzędu przez okres pełnienia swojej funkcji wchodzą: Przewodniczący Zgromadzenia Republiki, Premier, Przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznik Sprawiedliwości oraz przewodniczący Rządów Regionalnych. Jej członkami są również: dożywotnio byli Prezydenci Republiki^[b] oraz pięciu obywateli wyznaczonych przez Prezydenta Republiki na okres trwania jego kadencji^[c] i pięciu obywateli wybranych przez Zgromadzenie Republiki zgodnie z zasadą proporcjonalności, na okres trwania kadencji parlamentu^[c].

Radzie Państwa przewodniczy Prezydent Portugalii, który jako jedyny ma prawo zwoływać posiedzenia Rady, określać porządek obrad i je prowadzić^[d]^[9]. Rada pracuje w formie posiedzeń plenarnych, które są co do zasady niejawne, a sporządzone protokoły pozostają tajne przez okres 30 lat liczonych od momentu zakończenia kadencji prezydenta, który zwołał dane posiedzenie^[10]. Przyjęty regulamin oraz opinie jako załączniki do dekretów Prezydenta, których dotyczą publikowane są w Diário da República^[11].

Skład

Skład Rady Państwa według stanu na dzień 29 października 2021 roku:


Aktualny skład Rady Państwa
Lp.	Funkcja	Imię i Nazwisko	Członkostwo	Kadencja
1.	Prezydent	Marcelo Rebelo de Sousa	z urzędu	2021-2026
2.	Przewodniczący Zgromadzenia Republiki	Eduardo Ferro Rodrigues	z urzędu	2019-2023
3.	Premier	António Costa	z urzędu	2019-2023
4.	Przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego	João Pedro Barrosa Caupers	z urzędu	2019-2023
5.	Rzecznik Sprawiedliwości	Maria Lúcia Amaral	z urzędu	2017-2021
6.	Przewodniczący Rządu Regionalnego Azorów	José Manuel Bolieiro	z urzędu	2020-2024
7.	Przewodniczący Rządu Regionalnego Madery	Miguel Albuquerque	z urzędu	2019-2023
8.	Obywatele wyznaczeni przez Prezydenta	António Lobo Xavier	z nominacji	2021-2026
9.		António Damásio	z nominacji	2021-2026
10.		Lídia Jorge	z nominacji	2021-2026
11.		Luís Marques Mendes	z nominacji	2021-2026
12.		Leonor Beleza	z nominacji	2021-2026
13.	Obywatele wybrani przez Zgromadzenie Republiki	Carlos César	z wyboru	2019-2023
14.		Francisco Pinto Balsemão	z wyboru	2019-2023
15.		Francisco Louçã	z wyboru	2019-2023
16.		Rui Rio	z wyboru	2019-2023
17.		Domingos Abrantes	z wyboru	2019-2023
18.	byli Prezydenci Portugalii	António Ramalho Eanes	z urzędu	od 1986 dożywotnio
19.	byli Prezydenci Portugalii	Aníbal Cavaco Silva	z urzędu	od 2016 dożywotnio

Uwagi

↑ Ministrowie Republiki byli reprezentantami władz centralnych w regionach autonomicznych. Na mocy 6 nowelizacji Konstytucji zostali zastąpieni Przedstawicielami Republiki, których powołanie nie wymaga już opinii Rady Państwa.
↑ O ile zostali wybrani w okresie obowiązywania Konstytucji i nie zostali złożeni z urzędu.
↑ ^a ^b Członkami Rady są do chwili objęcia urzędu przez swojego następcę.
↑ Podczas przejściowej niemożności sprawowania urzędu Prezydenta lub opróżnienia urzędu prawa te przysługują osobie tymczasowo pełniącej obowiązki Prezydenta Republiki.

Przypisy

↑ Art. 141 Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 145 lit. a), art. 133 lit. e) i j) oraz art. 234 ust. 1. Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 145 lit. b) i art. 195 ust. 2 Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 145 lit. c) i art. 135 ust. 1. lit. c) Konstytucji Portugalii.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Art. 145 lit. d), art. 139 ust. 2 Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 144 ust. 1. Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 145 lit. e) Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 142 i 143 Konstytucji Portugalii.
↑ Art. 142 Konstytucji Portugalii oraz art. 4 Regulaminu Rady Państwa.
↑ Art. 144 ust. 2. Konstytucji Portugalii oraz art. 13 i 15 Regulaminu Rady Państwa.
↑ Art. 119 ust. 1. lit. f), art. 146 Konstytucji Portugalii.

Bibliografia

Agnieszka Wojtyczek-Bonnand (tłum.): Konstytucja Republiki Portugalskiej z dnia 2 kwietnia 1976 r.. Biblioteka Sejmowa. [dostęp 2021-10-26].
Conselho de Estado. A Presidência da República. [dostęp 2021-10-26].

[uwaga1-8] Ministrowie Republiki byli reprezentantami władz centralnych w regionach autonomicznych. Na mocy 6 nowelizacji Konstytucji zostali zastąpieni Przedstawicielami Republiki, których powołanie nie wymaga już opinii Rady Państwa.

[uwaga2-10] O ile zostali wybrani w okresie obowiązywania Konstytucji i nie zostali złożeni z urzędu.

[uwaga3-11] Członkami Rady są do chwili objęcia urzędu przez swojego następcę.

[uwaga4-12] Podczas przejściowej niemożności sprawowania urzędu Prezydenta lub opróżnienia urzędu prawa te przysługują osobie tymczasowo pełniącej obowiązki Prezydenta Republiki.

[p1-1] Art. 141 Konstytucji Portugalii.

[p2-2] Art. 145 lit. a), art. 133 lit. e) i j) oraz art. 234 ust. 1. Konstytucji Portugalii.

[p3-3] Art. 145 lit. b) i art. 195 ust. 2 Konstytucji Portugalii.

[p4-4] Art. 145 lit. c) i art. 135 ust. 1. lit. c) Konstytucji Portugalii.

[p5-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Art. 145 lit. d), art. 139 ust. 2 Konstytucji Portugalii.

[p6-6] Art. 144 ust. 1. Konstytucji Portugalii.

[p7-7] Art. 145 lit. e) Konstytucji Portugalii.

[p8-9] Art. 142 i 143 Konstytucji Portugalii.

[p9-13] Art. 142 Konstytucji Portugalii oraz art. 4 Regulaminu Rady Państwa.

[p10-14] Art. 144 ust. 2. Konstytucji Portugalii oraz art. 13 i 15 Regulaminu Rady Państwa.

[p11-15] Art. 119 ust. 1. lit. f), art. 146 Konstytucji Portugalii.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[b]

[c]

[d]

[9]

[10]

[11]