Przejdź do zawartości

Smartyzm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Smartyzm[1] (lub Smarta Sampradaja, czyli Tradycja Smarty) – jeden z odłamów hinduizmu (obok wisznuizmu, śiwaizmu i śaktyzmu), cechujący się kultowym henoteizmem i katenoteizmem (zdania na ten temat są jednak podzielone i część osób uważa go za kierunek monistyczny).

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Smārta oznacza wyznawcę, opierającego się głównie (chociaż nie wyłącznie) na wskazaniach Wed i Śastr oraz filozofii Adwajtawedanta Adi Śankary. Jest to odłam nierygorystyczny, akceptujący różne formy Boga.

Słowo Smārta (od sanskryckiego rdzenia smr- pamiętać) oznacza "pamięciowy, zawarty w pamięci (smrti)", oparty na tradycji, przepisany lub usankcjonowany tradycją i zwyczajem.

Założycielem smartyzmu jest Śankara, który utworzył pierwszy ośrodek Adwajta Mata tego odłamu w Śringeri. Wielką rolę odgrywają kierujący poszczególnymi ośrodkami tzw. jagadguru.

Pojęcie Boga

[edytuj | edytuj kod]

Wyznawcy smartyzmu sami wybierają dowolne bóstwo do oddawania czci. Zwykle czczą pięć bóstw (panćopasana lub panćadewata) jako manifestacje bezpostaciowego Absolutu- Brahmana. Smartyści akceptują i czczą sześć głównych i równych sobie manifestacji Boga (Brahmana). Są to: Ganeśa, Śiwa, Śakti, Wisznu, Surja i Karttikeja. Smartyzm głosi wielopostaciowe pojmowanie Boga, podczas gdy wisznuizm (w tym krysznaizm) i śiwaizm skłaniają się ku czczeniu Boga pod jedną postacią.

Według Adwajta Wedanty Bóg jest jednocześnie nirguną (czystą, niematerialną świadomością) i saguną (widocznymi, indywidualnymi manifestacjami) i panuje nad wszystkimi aspektami (gunami) wszechświata. Jako nieskończony, Bóg może przyjmować nieskończoną ilość form. W tym ujęciu Wisznu i Śiwa są równorzędnymi manifestacjami tego samego Boga (Nirguny Brahmana- Najwyższej Rzeczywistości). Jest to pogląd sprzeczny z śiwaizmem i wisznuizmem.

Święte pisma i bramini

[edytuj | edytuj kod]

Do kanonu świętych pism należą Wedy (Rygweda, Jadźurweda, Samaweda i Atharwaweda), "oczyszczone" przez Śankarę z tekstów, uznanych przez niego za sprzeczne z wedyjską tradycją, a także adwajtawedanta'. Smartyści cytują również Wisznu Puranę, aby udowodnić tezę o nieskończoności form Brahmana. Bramini smartyzmu (zwani smarta) szkoleni są według Karma Kanda z Wed i swobodnie łączą różne rytuały kultowe. Prawo religijne opiera się na Manusmryti, Apastambasmryti i Bodjajanasmryti.

Wielu wyznawców hinduizmu, nie będąc smartystami, opiera się jednak na Adwajcie Wedancie, jako przeciwieństwie podziału na różne sekty, cechującym hinduizm[2]. Wielu współczesnych teologów hinduizmu (np. Ramakryszna) opiera się na uniwersalnych wartościach smartyzmu. Wyjątkiem jest założyciel ruchu Hare KrysznaBhaktivedanta Swami, który podkreślał wyjątkowość i odrębność kultu Kryszny.

Formy kultu

[edytuj | edytuj kod]

Smartyści uważają praktykowanie dharmy za ważniejsze od innych rytuałów. Praktykują zróżnicowane rytuały ofiar (jadźna, dźapa, pudźa, aupasana i agnihotra, te dwie ostatnie ofiary są praktykowane skrajnie rzadko), składane pięciu bóstwom. Śpiewane są hymny religijne śloka i stotra. Bramini poddają się kąpielom rytualnym (snana)[3]. Praktykowane są również wedyjskie obrzędy, przypisane do różnych faz życia człowieka: brahmaczarja aśrama, grihasta aśrama, wanaprasta aśrama i sannjasa aśrama. Wielką wagę przywiązuje się do zachowania tradycji wedyjskiej (w tym przygotowywania specjalnego pożywienia). Polecane jest małżeństwo aranżowane przez rodzinę. Smartyzm szczególnie praktykuje w muzyce styl z Karnataki na południu Indii.

Smartyzm w Indiach

[edytuj | edytuj kod]

Wspólnoty:

  • Indie południowe
    • Havyaka
    • Iyer
    • Vaidiki Mulukanad
    • Vaidiki Velanadu
    • Vaidiki Veginadu
    • Vaidiki Telanganya
    • Namboothiri
    • Badaganadu
    • Hoysala Kannada
    • Kota brahmin
    • Babboor Kam
    • Arvel Niyogi Brahmins
  • Maharashtra
    • Karhade
    • Deshastha
    • Konkanastha lub Chitpavan
    • Devrukhe
  • Saraswat Brahmin
    • Gaud Saraswat Brahmins (GSB's)

Smartyzm na świecie

[edytuj | edytuj kod]

Poza Indiami w czasach współczesnych powstały misje:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Smartyzm to stosunkowo nowe określenie, pochodzące od sanskryckiego słowa smārta, wprowadzonego przez śiwaickiego guru i mistyka Śiwaja Subramunijaswami[1]
  2. Heart of Hinduism: The Smarta Tradition. [dostęp 2007-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-05)].
  3. Dzień bramina

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]