Sojuz TMA-01M

Sojuz TMA-01M
Союз ТМА-01М
	Dane misji
Indeks COSPAR	2010-052A
Zaangażowani	Rosja
	Pojazd
Statek kosmiczny	Sojuz TMA-M
Masa pojazdu	ok. 7200 kg
Rakieta nośna	Sojuz-FG
	Załoga
	; Od lewej: S. Kelly, A. Kaleri i O. Skripoczka
Dowódca	Aleksandr Kaleri
	Start
Miejsce startu	Bajkonur
Początek misji	8 października 2010
	Orbita okołoziemska
Apogeum	350 km
Inklinacja orbity	51,6°
	Lądowanie
Miejsce lądowania	Kazachstan
Lądowanie	16 marca 2011
	Program Sojuz
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sojuz TMA-01M (ros. Союз ТМА-01М) – rosyjski załogowy statek kosmiczny programu Sojuz, pierwszy z nowej serii TMA-M, który został wyniesiony z kosmodromu Bajkonur 8 października 2010 roku (CET), w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS)^[1]. Był to 109 lot statku typu Sojuz na orbitę od rozpoczęcia programu Sojuz w 1967 roku^[2].

Załoga

Podstawowa

Aleksandr Kaleri – dowódca (Roskosmos)
Oleg Skripoczka – inżynier pokładowy (Roskosmos)
Scott J. Kelly – inżynier pokładowy (NASA)

Rezerwowa

Siergiej Wołkow – dowódca (Roskosmos)
Oleg Kononienko – inżynier pokładowy, (Roskosmos)
Ronald Garan – inżynier pokładowy (NASA)

Budowa

Statek kosmiczny Sojuz TMA-01M jest pierwszym z nowej serii TMA-M. Został zaprojektowany i zbudowany przez rosyjską korporację RKK Energia na bazie swojego poprzednika TMA^[3], jest też pierwszym statkiem Sojuz pracującym w technologii cyfrowej kontroli, dzięki temu może być obsługiwany przez jednego astronautę. Modernizacja statku dotyczyła przede wszystkim systemu przesyłania danych telemetrycznych (wcześniejsze statki kosmiczne Sojuz używały analogowego systemu przesyłania danych telemetrycznych^[4], Sojuz TMA-01M wykorzystuje przesył cyfrowy, dzięki czemu komunikacja jest szybsza, bardziej kompaktowa i mniej podatna na zakłócenia), zmodernizowano też układy kontroli ruchu i nawigacji oraz funkcjonalność systemów komputerowych, co osiągnięto dzięki wymianie 36 przestarzałych komputerów na 19 nowoczesnych jednostek. Dzięki zredukowaniu kubatury systemów pokładowych, zmniejszono masę pojazdu o 70 kg, co można wykorzystać do zwiększenia jego ładowności^[5].

Start rakiety Sojuz FG, która wyniosła statek Sojuz TMA-01M na orbitę

Misja

Celem misji było przewiezienie pierwszych trzech (spośród sześciu osób personelu stałego) członków 25 ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Po dwóch dniach lotu dołączyli oni do trzech przebywających jeszcze na stacji astronautów z kończącej misję ekspedycji 24. Pojazd po zacumowaniu do ISS pozostawał z nią połączony w charakterze statku ratunkowego do marca 2011 roku, kiedy to powróciło nim na Ziemię trzech tych samych astronautów, którzy przylecieli na stację na jego pokładzie^[6].

Przebieg lotu

Start i dokowanie

Po pomyślnym przejściu testów szczelności i uruchomieniu systemów pokładowych, 8 października 2010 roku, o godzinie 1:10:55 (CET) na platformie nr 1 „Start Gagarina” kosmodromu Bajkonur, nastąpił zapłon silników rakiety nośnej Sojuza TMA-01M – Sojuz-FG. Dokładnie po 6 minutach (1:16:55 (CET)) statek znalazł się na stabilnej orbicie okołoziemskiej. O godzinie 1:20 (CET) nastąpiła separacja kapsuły od napędu głównego, po chwili pojazd uruchomił swoje panele słoneczne, aktywował systemy łączności i nawiązał kontakt z Centrum Lotów Kosmicznych – od tej chwili Sojuz TMA-01M podążał w kierunku ISS samodzielnie. Po dwóch dniach lotu, 10 października o godzinie 4:01 (CET), Sojuz TMA-01M przycumował do modułu MRM-2 Międzynarodowej Stacji Kosmicznej^[7].

Pobyt na stacji

Statek Sojuz TMA-01M podczas dokowania do ISS

15 listopada 2010 odbyła się WKD-26, w której wzięli udział kosmonauci Jurczychin i Skripoczka. Wyszli oni z rosyjskiej śluzy Pirs w skafandrach Orłan. W trakcie spaceru astronauci wykonali eksperyment "Test" na modułach Zwiezda i Pirs, zainstalowali drugą wielozadaniową platformę URM-D na module Zwiezda, usunęli sprzęt ROKVISS z pierwszej platformy URM-D oraz zainstalowali poręcze na module Pirs. Spacer kosmiczny (EVA} trwała 6 godzin i 27 minut^[8].

26 listopada 2010 r., po krótkiej ceremonii pożegnalnej, od ISS odłączył się statek Sojuz TMA-19. Tym samym załoga Sojuza TMA-01M stała się jedyną na stacji. 17 grudnia 2010 r. do stacji zadokował statek Sojuz TMA-20.

22 grudnia 2010 r. astronauci uruchomili na 1270 sekund silnik statku transportowego Progress M-07M w celu podwyższenia orbity stacji. 13 stycznia 2011 r. astronauci dokonali kolejnego podwyższenia orbity stacji. Silniki Progressa działały przez 672 sekundy.

21 stycznia 2011 odbyła się WKD-27, w której wzięli udział kosmonauci Kondratjew i Skripoczka. Wyszli oni z rosyjskiej śluzy Pirs w skafandrach Orłan-MK. Podczas spaceru astronauci zamontowali SWPI na module Zwiezda, zdemontowali iniektor eksperymentu IPI-SM i EXPOSE-R oraz zamontowali kamerę TV na module Rasswiet. EVA trwała 5 godzin i 22 minuty^[8].

24 stycznia 2011 r. od stacji odłączył się Progress M-08M. 27 stycznia 2011 r. do ISS zadokował statek HTV-2, zaś 30 stycznia nastąpiło ponowne dokowanie Progressa M-08M.

16 lutego 2011 r. odbyła się WKD-28, w której wzięli udział kosmonauci Kondratjew i Skripoczka. Wyszli oni ze śluzy Pirs w skafandrach Orłan-MK. W trakcie spaceru zamontowali eksperymenty Mołnia-Gamma i Radiometria na module Zwiezda, oraz zdjęli z niego dwa panele Kompłast.

Lądowanie

16 marca 2011 r. o godz. 04:27 UTC statek odłączył się od ISS. O 7:03 UTC rozpoczęto manewr deorbitacji. Następnie Sojuz podzielił się na trzy moduły. Lądownik wszedł w atmosferę ziemską i o 7:54 UTC wylądował w północnym Kazachstanie, w pobliżu Arkałyku w ciężkich warunkach pogodowych^[5].

Przypisy

↑ NASA: Expedition 25. nasa.gov. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
↑ Encyclopedia Astronautica: Soyuz. astronautix.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
↑ RKK Energia: Транспортный пилотируемый корабль новой серии "Союз ТМА-М". energia.ru. [dostęp 2010-10-08]. (ros.).
↑ Encyclopedia Astronautica: Soyuz TMA. astronautix.com.. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
↑ ^a ^b William Harwood: Soyuz TMA-01M returns to Earth. CBS News, 2011-03-16. [dostęp 2013-02-11]. (ang.).
↑ Chris Bergin: Russian Soyuz TMA-01M in nominal return to Earth. NASASpaceFlight.com, 2011-03-16. [dostęp 2013-02-11]. (ang.).
↑ Spaceflight: Mission Status Center. spaceflightnow.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
↑ ^a ^b Sojuz TMA-01M

[1] NASA: Expedition 25. nasa.gov. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).

[2] Encyclopedia Astronautica: Soyuz. astronautix.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).

[3] RKK Energia: Транспортный пилотируемый корабль новой серии "Союз ТМА-М". energia.ru. [dostęp 2010-10-08]. (ros.).

[4] Encyclopedia Astronautica: Soyuz TMA. astronautix.com.. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).

[cbs-5] William Harwood: Soyuz TMA-01M returns to Earth. CBS News, 2011-03-16. [dostęp 2013-02-11]. (ang.).

[nsf-6] Chris Bergin: Russian Soyuz TMA-01M in nominal return to Earth. NASASpaceFlight.com, 2011-03-16. [dostęp 2013-02-11]. (ang.).

[7] Spaceflight: Mission Status Center. spaceflightnow.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).

[autonazwa1-8] Sojuz TMA-01M

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Sojuz 7K-OK (1966–1971)	1 2a 3 4 5 6 7 8 9
Sojuz 7KT-OK (1971)	10 11
Sojuz 7K-T (1973–1981)	12 13 14 15 17 18a† 18 21 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Sojuz 7K-TM (1975–1976)	16 19 22
Sojuz-T (1976–1986)	T-2 T-3 T-4 T-5 T-6 T-7 T-8 T-9 T-10-1† T-10 T-11 T-12 T-13 T-14 T-15
Sojuz-TM (1986–2003)	TM-2 TM-3 TM-4 TM-5 TM-6 TM-7 TM-8 TM-9 TM-10 TM-11 TM-12 TM-13 TM-14 TM-15 TM-16 TM-17 TM-18 TM-19 TM-20 TM-21 TM-22 TM-23 TM-24 TM-25 TM-26 TM-27 TM-28 TM-29 TM-30 TM-31 TM-32 TM-33 TM-34
Sojuz-TMA (2003–2012)	TMA-1 TMA-2 TMA-3 TMA-4 TMA-5 TMA-6 TMA-7 TMA-8 TMA-9 TMA-10 TMA-11 TMA-12 TMA-13 TMA-14 TMA-15 TMA-16 TMA-17 TMA-18 TMA-19 TMA-20 TMA-21 TMA-22
Sojuz-TMA-M (2010–2016)	TMA-01M TMA-02M TMA-03M TMA-04M TMA-05M TMA-06M TMA-07M TMA-08M TMA-09M TMA-10M TMA-11M TMA-12M TMA-13M TMA-14M TMA-15M TMA-16M TMA-17M TMA-18M TMA-19M TMA-20M
Sojuz-MS (2016–trwa)	MS-01 MS-02 MS-03 MS-04 MS-05 MS-06 MS-07 MS-08 MS-09 MS-10† MS-11 MS-12 MS-13 MS-15 MS-16 MS-17 MS-18 MS-19 MS-20 MS-21 MS-22 MS-23 MS-24 MS-25
Loty planowane	MS-26 MS-27
Loty bezzałogowe	Kosmos 133 Kosmos 140 Kosmos 186 Kosmos 188 Kosmos 212 Kosmos 213 Kosmos 238 Sojuz 2 Kosmos 379 Kosmos 398 Kosmos 434 Kosmos 496 Kosmos 573 Kosmos 613 Kosmos 638 Kosmos 656 Kosmos 670 Kosmos 672 Kosmos 772 Sojuz 20 Kosmos 869 Kosmos 1001 Kosmos 1074 Sojuz T-1 Sojuz TM-1 Sojuz MS-14
Rakiety nośne	Sojuz (1966–1975) Sojuz-U (1973–2017) Sojuz-U2 (1985–1995) Sojuz-FG (2002–2019) Sojuz 2 (2004 – dziś)

Loty zakończone	STS-88 STS-96 STS-101 STS-106 STS-92 Sojuz TM-31 STS-97 STS-98 STS-102 STS-100 Sojuz TM-32 STS-104 STS-105 Sojuz TM-33 STS-108 STS-110 Sojuz TM-34 STS-111 STS-112 Sojuz TMA-1 STS-113 Sojuz TMA-2 Sojuz TMA-3 Sojuz TMA-4 Sojuz TMA-5 Sojuz TMA-6 STS-114 Sojuz TMA-7 Sojuz TMA-8 STS-121 STS-115 Sojuz TMA-9 STS-116 STS-117 STS-118 Sojuz TMA-10 STS-120 STS-122 STS-123 Sojuz TMA-11 STS-124 STS-126 Sojuz TMA-12 STS-119 Sojuz TMA-13 STS-127 STS-128 Sojuz TMA-14 Sojuz TMA-15 Sojuz TMA-16 STS-129 STS-130 STS-131 STS-132 Sojuz TMA-17 Sojuz TMA-18 Sojuz TMA-19 STS-133 Sojuz TMA-01M Sojuz TMA-20 STS-134 STS-135 Sojuz TMA-21 Sojuz TMA-02M Sojuz TMA-22 Sojuz TMA-03M Sojuz TMA-04M Sojuz TMA-05M Sojuz TMA-06M Sojuz TMA-07M Sojuz TMA-08M Sojuz TMA-09M Sojuz TMA-10M Sojuz TMA-11M Sojuz TMA-12M Sojuz TMA-13M Sojuz TMA-14M Sojuz TMA-15M Sojuz TMA-16M Sojuz TMA-17M Sojuz TMA-18M Sojuz TMA-19M Sojuz TMA-20M Sojuz MS-01 Sojuz MS-02 Sojuz MS-03 Sojuz MS-04 Sojuz MS-05 Sojuz MS-06 Sojuz MS-07 Sojuz MS-08 Sojuz MS-09 Sojuz MS-11 Sojuz MS-12 Sojuz MS-13 Sojuz MS-15 SpaceX DM-2 Sojuz MS-16 Sojuz MS-17 SpaceX Crew-1 Sojuz MS-18 SpaceX Crew-2 Sojuz MS-20 Sojuz MS-19 Axiom Mission 1 SpaceX Crew-3 Sojuz MS-21 SpaceX Crew-4 SpaceX Crew-5 Sojuz MS-22 Axiom Mission 2 SpaceX Crew-6 Sojuz MS-23 Axiom Mission 3 SpaceX Crew-7 Sojuz MS-24 Boeing Crew Flight Test Sojuz MS-25
W trakcie	SpaceX Crew-8 Sojuz MS-26 SpaceX Crew-9
Loty planowane	SpaceX Crew-10 Sojuz MS-27 Axiom Mission 4 Boeing Starliner-1
Loty zakończone niepowodzeniem	Sojuz MS-10