Sokół rudogardły
Falco deiroleucus[1] | |||
Temminck, 1825 | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
sokół rudogardły | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg występowania | |||
Sokół rudogardły[4] (Falco deiroleucus) – gatunek ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący Amerykę Centralną i Południową. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[5][6].
Prawdopodobnie jest najbliżej spokrewniony z sokołem białogardłym (wygląda w istocie jak jego większa wersja). Oba z kolei stoją w systematyce blisko sokoła rdzawobrewego i stanowią dość starą linię ewolucyjną wywodzących się z Ameryki sokołów Falco. Specjacja, oddzielająca gatunek, rozpoczęła się prawdopodobnie 8–5 milionów lat temu w trakcie późnego miocenu[7].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Spotyka się go od południowego Meksyku po północną Argentynę. Oprócz wymienionych krajów widuje się go zatem w Belize, Hondurasie, Nikaragui, Gwatemali, Panamie, Boliwii, Brazylii, Kolumbii, Ekwadorze, Gujanie, Gujanie Francuskiej, Paragwaju, Peru, Surinamie, Wenezueli, bardzo rzadko na Trynidadzie. W Kostaryce prawdopodobnie wymarł[2][3].
Zasiedla głównie dojrzałe lasy i obrzeża lasów, przeważnie na nizinach i wyżynach; w Ameryce Południowej także bardziej otwarte tereny np. zadrzewienia na sawannach[2]. Zazwyczaj występuje do 1100 m n.p.m., choć odnotowywano go aż do około 2900 m n.p.m.[3]
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]To średniej wielkości ptak o długości 35 centymetrów. Drapieżca posiada mocne szpony, które umożliwiają mu chwytanie zdobyczy w locie, stąd niektórzy badacze w tym Helmut Sick, niemiecko-brazylijski ornitolog, uważają, że gatunek ten wypełnia ekologiczną niszę po sokole wędrownym, ponieważ gnieździ się w tropikalnej Ameryce, gdzie tego drugiego się nie widuje.
Jednakże wydaje się, że sokół rudogardły preferuje bardziej zalesione siedliska niż sokół wędrowny, a zatem nie jest on jego ekologicznym konkurentem na zimowiskach w Ameryce Południowej.
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Poluje na ptaki, zwłaszcza gołębie, papugi, ale zjada też duże owady i nietoperze.
W lęgu znajduje się 2–4 jaj, które są wysiadywane przez 30 dni. Wychowywanie młodych trwa około 40 dni.
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje sokoła rudogardłego za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), wcześniej – od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern), a od 1994 roku – NT. W 2008 roku szacowano całkowitą liczebność populacji na niecałe 50 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na wylesianie[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Falco deiroleucus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Species account: Orange-breasted Falcon Falco deiroleucus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund, 2020. [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
- ↑ a b c d Falco deiroleucus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-07].
- ↑ Orange-breasted Falcon (Falco deiroleucus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
- ↑ Birregard (1994), Helbig et al. (1994), Wink et al. (1998), Griffiths (1999), Groombridge et al. (2002), Griffiths et al. (2004)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Birregard, Richard O. (1994): 46. Orange-breasted Falcon [w:] del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Sargatal, Jordi (editors): Handbook of Birds of the World, Volume 2 (New World Vultures to Guineafowl): 268, plate 27. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-15-6
- Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene [w:] Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (editors): Raptor conservation today: 593–599. PDF
- Carole S. Griffiths. Phylogeny of the Falconidae inferred from molecular and morphological data. „The Auk”. 116 (1), s. 116–130, 1999. (ang.).
- Carole S. Griffiths i inni, Phylogeny of the Falconidae (Aves): a comparison of the efficacy of morphological, mitochondrial, and nuclear data, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 32 (1), 2004, s. 101–109, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.11.019 .
- Jim J. Groombridge i inni, A molecular phylogeny of African kestrels with reference to divergence across the Indian Ocean, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 25 (2), 2002, s. 267–277, DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00254-3 .
- Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes) [w:] Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (editors): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sokół rudogardły na boliwijskim znaczku pocztowym
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).