Przejdź do zawartości

Stanisław Dąmbski (1865–1941)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Dąmbski
Ilustracja
Stanisław Dąmbski (przed 1908)
Data i miejsce urodzenia

28 grudnia 1865
Rudna

Data i miejsce śmierci

29 marca 1941
Rudna

poseł do Sejmu Krajowego Galicji
Okres

od 7 lutego 1899
do 14 marca 1914

Poprzednik

Edward Jędrzejowicz

Senator II kadencji
Okres

od 1928
do 1930

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Komandor z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)

Stanisław Dąmbski h. Godziemba (ur. 28 grudnia 1865 w Rudnej Wielkiej, zm. 29 marca 1941 tamże) – prawnik, polityk konserwatywny i sanacyjny, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa, członek Wydziału Krajowego Galicji, senator II Rzeczypospolitej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Gimnazjum św. Anny (1883)[1] a następnie w latach 1883–1887 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. W 1888 uzyskał na nim tytuł doktora praw[1]. Członek Towarzystwa Prawniczego we Lwowie, działacz jego sekcji administracyjnej[2].

Ziemianin, właściciel dóbr Rudna Wielka i Rudna Mała. Był członkiem Rady Powiatu (1896–1910) i Wydziału Powiatowego (1896–1909) w Rzeszowie[1]. Działacz Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Rzeszowie, którego przez kilka lat był prezesem[3].

Konserwatysta, działacz i polityk Stronnictwa Prawicy Narodowej (1908–1937). Poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego VII kadencji (7 lutego 1899 – 9 lipca 1901), VIII kadencji (28 grudnia 1901 – 12 października 1907), IX kadencji (15 września 1908 – 2 kwietnia 1913), X kadencji (5 grudnia 1913 – 14 marca 1914)[4]. Wybierany w kurii I (wielkiej własności) z obwodu wyborczego nr 12 (rzeszowskiego), pierwszy raz uzyskał mandat w wyborach uzupełniających 7 lutego 1899 po rezygnacji Edwarda Jędrzejowicza[4]. Był także posłem do austriackiej Rady Państwa IX kadencji (18 października 1899 – 18 stycznia 1900)[5]. Mandat uzyskał w wyborach uzupełniających o opróżniony po zmarłym Leonie Chrzanowskim mandat posła z kurii I (wielkiej własności) z okręgu wyborczego nr 7 (Przemyśl-Jarosław) uzyskując 7 lipca 1899 42 głosy i pokonując Mieczysława Paszkudzkiego, który otrzymał 22 głosy[6][7][8][9][10]. W parlamencie należał do grupy posłów konserwatywnych Koła Polskiego w Wiedniu. Z mandatu zrezygnował po objęciu funkcji członka Wydziału Krajowego Galicji którego członkiem pozostawał w latach 1900–1914[1].

Po I wojnie światowej gospodarował w rodzinnym majątku ziemskim. Założył szkoły w Rudnej i Pogwizdowie[3], ofiarował teren pod kościół, plebanię i cmentarz w Rudnej gdzie w 1912 doprowadził do powstania parafii. Od 1919 prezes Rady Naczelnej Polskich Organizacji Ziemiańskich. Po przewrocie majowym związał się z sanacją[3]. W latach 1928–1935 pełnił funkcję senatora II kadencji, wybranego w 1928 z województwa tarnopolskiego z listy BBWR[11].

Kolekcję obrazów podarował w 1903 do Muzeum w Rzeszowie, a w 1929 blisko 100 obrazów podarował do zbiorów Ossolineum we Lwowie. Zmarł w rodzinnym majątku, został pochowany w grobowcu w Rudnej Wielkiej.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Syn Józefa Dąmbskiego (1840–1872) i Zofii z Trzecieskich (1843–1930). Jego rodzeństwem byli: poseł na Sejm Krajowy Aleksander Dąmbski (1868–1932), Maria (1870–1891), żona Józefa Milewskiego (1859–1916) oraz Zofia (ur. 1870). Od 1897 żonaty z Antoniną Zaleską (1873–1973), córką Filipa Zaleskiego. Poprzez żonę jego szwagrami byli Wacław Zaleski (1868–1913) i Tadeusz Czarkowski-Golejewski (1850–1945). Małżeństwo miało cztery córki: Marię Marcelinę (1898–1944), żonę Macieja Brykczyńskiego (1898–1966), Zofię (1900–1989), żonę Stefana Dąmbskiego (1893–1961), Aleksandrę (1902–1988) i Izydorę (1904–1983)[1][15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Dąmbski, Stanisław Ritter von Dr. iur.Parlamentarier 1848-1918 online [27.08.2020].
  2. Jarosław Kostrubiec, Roman Hausner (1883–1947) – wybitny administratywista Polski międzywojennej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, volumin LXVI, Sectio G, 2019, s. 145.
  3. a b c Czesław Brzoza, Dąmbski Stanisław, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994, ISBN 83-706-656-91, s. 504–505.
  4. a b Stanisław Grodziski: Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993. ISBN 83-7059-052-7.
  5. Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996.
  6. Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 49, s. 3, 18 czerwca 1899. 
  7. Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 51, s. 3, 25 czerwca 1899. 
  8. Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 54, s. 3, 6 lipca 1899. 
  9. Telegramy „Kurjera Lwowskiego”. Przemyśl. „Kurjer Lwowski”. Nr 187, s. 5, 8 lipca 1889. 
  10. Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 55, s. 2, 3, 9 lipca 1899. 
  11. Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 174.
  12. M.P. z 1935 r. nr 228, poz. 266 „za zasługi w pracy nad ustaleniem zasadniczych praw Państwa”.
  13. Kronika. Wiadomości osobiste. „Głos Rzeszowski”, s. 6, Nr 1 z 7 stycznia 1917. 
  14. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1818, s. 163
  15. Stanisław Dąmbski z Dąbia h. Godziemba – M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego – online [27.08.2020]

Literatura

[edytuj | edytuj kod]
  • Czesław Brzoza, Dąmbski Stanisław, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994, ISBN 83-706-656-91, s. 504–505.
  • Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s. 100–101.
  • Kinga Pomes, Dąmbski Stanisław hr. (1865–1941), [w:] Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo-Wschodniej, red. Andrzej Meissner, Kazimierz Szmyd, Rzeszów 2011, s. 92.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]