Toksydrom
Toksydrom (zbitka słów "toksyczny" i "syndrom") – jest to zespół objawów klinicznych, charakterystyczny dla zatrucia pewną grupą trucizn[1]. Termin ten po raz pierwszy został użyty przez Mofensona i Greenshera w roku 1970[2]. Często jest skutkiem nadużycia narkotyków lub leków.
Bardzo często u pacjentów występują zespoły mieszane[3].
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]| Objawy toksydromu | Ciśnienie krwi | Tętno | Liczba oddechów | Temperatura | Szerokość źrenic | Szmery jelitowe | Obfite poty |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| antycholinergicznego | ~ | wzrost | ~ | wzrost | szerokie | ciche | spadek |
| cholinergicznego | ~ | ~ | ~ | ~ | wąskie | głośne | wzrost |
| halucynogennego (substancje psychoaktywne) | wzrost | wzrost | wzrost | ~ | szerokie | głośne | ~ |
| sympatykomimetycznego | wzrost | wzrost | wzrost | wzrost | szerokie | głośne | wzrost |
| uspokajająco-nasennego | spadek | spadek | spadek | spadek | ~ | ciche | spadek |
Do częstych toksydromów zalicza się również:
- Toksydrom opioidowy[5][6]
- Toksydrom odstawienny alkoholu i leków uspokajająco-nasennych.
- Toksydrom odstawienny opioidowy
- Zespół serotoninowy[7]
Antycholinergiczny
[edytuj | edytuj kod]
Objawy toksydromu antycholinergicznego obejmują rozmycie obrazu, ściszone szmery jelitowe, majaczenia, suchość skóry, gorączkę, zaczerwienienie skóry, halucynacje, niedrożność jelit, utratę pamięci, rozszerzenie źrenic, mioklonie, zatrzymanie moczu, psychozę, drgawki, śpiączkę, nadciśnienie, hipertermię i tachykardię. Substancjami mogącymi wywołać ten toksydrom są leki przeciwhistaminowe, przeciwpsychotyczne, antydepresanty, leki przeciwparkinsonowskie, atropina, bieluń i skopolamina[6][8][9].
Cholinergiczny
[edytuj | edytuj kod]Objawy toksydromu cholinergicznego obejmują śluzotok oskrzelowy, splątanie, biegunkę, wymioty, łzawienie, miozę, drżenia pęczkowe, ślinotok, drgawki, wzmożone oddawanie moczu i osłabienie. Powikłaniami są bradykardia, hipotermia i tachypnoe. Czynnikami odpowiedzialnymi za ten rodzaj zatruć są karbaminiany, grzyby[10] i związki fosforoorganiczne[6][11].
Halucynogenny
[edytuj | edytuj kod]Objawami toksydromu halucynogennego są wzmożone szmery jelitowe, mydriasis, oczopląs, hipertermia, nadciśnienie, tachykardia, tachypnoe, dezorientacja, synestezja, halucynacje, dysforia, panika i drgawki. Substancjami mogącymi wywołać ten toksydrom są fencyklidyna, LSD, meskalina, ketamina[5].
Opioidowy
[edytuj | edytuj kod]Objawami przedawkowania opioidów jest klasyczna triada obejmująca śpiączkę, szpilkowate źrenice i niewydolność oddechową[8], jak również odmienne stany świadomości, wstrząs, obrzęk płuc, osłupienie, porażenie perystaltyki jelit, zatrzymanie moczu, nudności, wymioty, bladość skóry, zawroty głowy, bradykardię, hipotensję i hipotermię[6].
Uspokajająco-nasenny
[edytuj | edytuj kod]Objawami tego zespołu są: ataksja, zaburzenia widzenia, dezorientacja, majaczenia, zaburzenia funkcji OUN, podwójne widzenie, dysestezje, halucynacje, oczopląs, parestezje, sedacja, bełkotliwa mowa, śpiączka, stupor, bezdech. Ten toksydrom wywołać mogą leki przeciwpadaczkowe, barbiturany, benzodiazepiny, etanol, kwas 4-hydroksybutanowy, metakwalon. Dwie ostatnie substancje mogą dodatkowo wywołać drgawki[12][13].
Sympatykomimetyczny
[edytuj | edytuj kod]Objawami tego zespołu jest lęk, urojenia, nadmierna potliwość, wzmożenie odruchów, mydriasis, paranoja, piloerekcja i drgawki, nadciśnienie, tachykardia. Wywołać go mogą: kokaina, amfetamina, efedryna, metamfetamina, fenylopropanolamina, pseudoefedryna, salbutamol. Toksydrom sympatykomimetyczny jest bardzo podobny do toksydromu antycholinergicznego, odróżnia go tylko wzmożony szmer jelitowy i zwiększona potliwość[6][8][14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej (Kraków). Wydawnictwo Naukowe., Zespół uzależnienia od alkoholu wśród dorosłych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2016, ISBN 978-83-7271-961-4, OCLC 946423767 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ H.C. Mofenson, J. Greensher, The nontoxic ingestion, „Pediatric Clinics of North America”, 17 (3), 1970, s. 583–590, DOI: 10.1016/s0031-3955(16)32453-1, ISSN 0031-3955, PMID: 5491430 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Marcin Wojnar i inni, Standardy postępowania wobec osób używających nowych substancji psychoaktywnych (NSP) : poradnik dla pracowników medycznych, Warszawa: [Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej], 2018, ISBN 978-83-952967-0-3, OCLC 1111755419 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Lewis R. Goldfrank, Goldfrank's toxicologic emergencies, wyd. 6th ed, Stamford, Conn.: Appleton & Lange, 1998, ISBN 0-8385-3148-2, OCLC 37910804 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b Will Coolidge, Ryan Waybright, Toxidromes and drug overdose management [online], 2011 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c d e Dr Artur Cieślewicz, Zatrucia lekami, alkoholem i innymi substancjami [online] [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Piotr Burda, Wstępna diagnostyka w ostrych zatruciach i podejrzeniach zatruć ksenobiotykami, „Medycyna po Dyplomie”, 2013 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c S. Matthew. Stead, Matthew S Kaufman, First aid for the emergency medicine clerkship, wyd. 2nd ed, New York: McGraw-Hill Medical Pub. Division, 2006, ISBN 978-0-07-149157-0, OCLC 71296033 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Dorota Klimaszyk, Zespół antycholinergiczny (ostry) [online], mp.pl, 6 sierpnia 2018 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Beata Marciniak i inni, Zatrucia wybranymi grzybami o działaniu neurotropowym i halucynogennym, „Medycyna Pracy”, 61 (5), 2010 [dostęp 2020-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-19].
- ↑ Dorota Klimaszyk, Zespół cholinergiczny (ostry) [online], mp.pl, czerwiec 2018 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Dr Chris Nickson, Sedative Toxidrome [online], 25 sierpnia 2019 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Dr James Wheeler, CME: Toxidromes [online], 1 grudnia 2015 [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Patrick C, Toxcards: Sympathomimetic vs. Anticholinergic Toxidromes [online], 28 lutego 2017 [dostęp 2020-05-12].
