Topola włoska

Topola włoska
*Populus nigra* 'Italica'
Rodzaj	topola
Gatunek	topola czarna
Inne nazwy	Populus nigra L. var. italica Münchh.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Topola włoska (Populus nigra L. 'Italica') – wyhodowana męska odmiana topoli czarnej^[1], uzyskana w XVIII wieku w Lombardii we Włoszech. Jest uprawiana na terenie całej Europy.

Morfologia

Pokrój: Drzewo ma zwarty, kolumnowy pokrój^[2]. W Polsce dorasta do 30–35 m wysokości^[3] i do 1 m średnicy pnia. W Europie są znane okazy ponad 40-metrowe^[4]. Korona bardzo smukła, z gałęziami skierowanymi niemal pionowo ku górze, przy zachowaniu szerokich kątów rozwidleń. Pień zazwyczaj z wyraźnymi przyporami korzeniowymi^[5].
Pędy: Gałązki jasnożółte do szarożółtawych. Młode gałązki nie mają listewek korkowych. Kora ciemnobrunatna, na starszych egzemplarzach prawie czarna, głęboko spękana^[3].

Korzenie: Ma silnie rozwinięty i płytki system korzeniowy, często tworzy przypory korzeniowe i odrośla^[3].

Drewno: Rzadkie, rozpierzchłonaczyniowe, twardzielowe, słabej jakości. Nie przedstawia większych walorów w budownictwie i przemyśle meblarskim^[3].

Liście: Pąki podługowatojajowate, stożkowe, duże do około 1,4 cm. Liście długości 5-10 cm, długo zaostrzone, u nasady słabo sercowate, brzegiem karbowano-piłkowane, nagie^[2]. Zwykle występują w gęstym skupieniu^[2]. Gdy są młode, mają jasnozielony kolor^[6], z czasem robią się ciemnozielone, z mocnym połyskiem, spodem jaśniejsze.
Kwiaty: U formy typowej 'Italica' wyłącznie męskie, podobne do tych u topoli czarnej. U nasady objęte kubkowatym wyrostkiem, zebrane w kotki. Przysadki kwiatowe czerwone, porozcinane. Pylniki pręcików czerwone. Ukazują się w połowie wiosny^[2].

Biologia

Topola włoska "Teletopcia" z Radomska - pomnik przyrody

Jest rozmnażana wegetatywnie, przez co żyje relatywnie krócej w porównaniu do rozmnażanych z siewu topól czarnych. Wzrost ustaje w wieku ok. 60 lat. Rzadko spotykane są okazy ponad 80-letnie^[5]. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko (2,5 m/rok). W gorszych siedliskach rośnie wolniej i zamiera od wierzchołka po upływie kilkudziesięciu lat. Kwitnie od marca do kwietnia, przed rozwojem liści^[6].

Najokazalsze topole włoskie w Polsce rosną w Bolechowicach, Radomsku, Łodzi, Wrocławiu i Poznaniu^[5].

Zmienność

Prawidłowo topolą włoską nazywana jest męska odmiana uprawna 'Italica'. Wszystkie wywodzące się od niej mieszańce tworzą grupę zbiorczą o nazwie 'Pyramidalis' (Populus nigra 'Pyramidalis'), w skład której (oprócz standardowej 'Italica') wchodzą^[2]^[5]:

'Italica Foemina' - kultywar żeński o szerszym, odwrotnie stożkowatym pokroju i wolniejszym wzroście.
'Lombardy Gold' – kultywar o przysadzistym pokroju i jaśniejszym zabarwieniu liści.
'Plantierensis' – młode pędy są drobno owłosione. Gałęzie pokryte są małymi przetchlinkami. Latem daje balsamiczny zapach, jednak nie tak intensywny jak u topól z sekcji Tacamahaca. Pokrój szerokokolumnowy.
'Afghanica' – południowoeuropejska, męska odmiana kolumnowa o jasnej korze na konarach. Nasada pnia jest ciemniejsza i chropowata. Liście są zaokrąglone.

Zastosowanie

Roślina ozdobna: używana głównie do nasadzeń przy drogach i w parkach, dawniej w terenach osiedlowych. Cechuje się efektowną sylwetką i żółtym jesiennym zabarwieniem liści^[7]. Jest drzewem odpornym na działanie silnych wiatrów, dzięki mocnej nasadzie pnia, wąskim pokroju i stabilnych rozwidleniach konarów^[5].

Przypisy

↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 154. ISBN 978-83-7073-643-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Topola włoska (Populus nigra 'Italica') [online], mojedrzewa.pl [dostęp 2020-05-24] .
↑ Black poplar on the banks of the Gave de Pau près de la route de Lugagnan, Lourdes, Hautes-Pyrénées, France [online], Monumental trees, 12 września 2019 [dostęp 2020-05-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ErnestE. Rudnicki ErnestE., Topole w krajobrazie Polski, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2020, ISBN 978-83-09-01125-5, OCLC 1253423269 [dostęp 2022-01-01] .
↑ ^a ^b PiotrP. Gach PiotrP., Atlas Drzew Polski, wyd. I, Warszawa: Ringier Axel Springer, 2017, ISBN 978-83-8091-414-8 .
↑ Topola włoska Tele-Topcia z Radomska [online], nk4.netmark.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

Bibliografia

Ernest Rudnicki: Topole w krajobrazie Polski. Warszawa: PWRiL, 2020. ISBN 978-83-09-01125-5.
W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
Topola włoska [online] [dostęp 2009-03-06] (pol.).

[checklist-1] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.

[drzewa-2] Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 154. ISBN 978-83-7073-643-9.

[:0-3] Topola włoska (Populus nigra 'Italica') [online], mojedrzewa.pl [dostęp 2020-05-24] .

[4] Black poplar on the banks of the Gave de Pau près de la route de Lugagnan, Lourdes, Hautes-Pyrénées, France [online], Monumental trees, 12 września 2019 [dostęp 2020-05-24] (ang.).

[:1-5] ErnestE. Rudnicki ErnestE., Topole w krajobrazie Polski, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2020, ISBN 978-83-09-01125-5, OCLC 1253423269 [dostęp 2022-01-01] .

[:2-6] PiotrP. Gach PiotrP., Atlas Drzew Polski, wyd. I, Warszawa: Ringier Axel Springer, 2017, ISBN 978-83-8091-414-8 .

[7] Topola włoska Tele-Topcia z Radomska [online], nk4.netmark.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]