Uromyces appendiculatus
 Ecja na dolnej stronie liścia fasoli | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Uromyces appendiculatus |
| Nazwa systematyczna | |
| Uromyces appendiculatus F. Strauss Exanth. Pflanzen (Wien): 277 (1833) | |
Uromyces appendiculatus F. Strauss – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae)[1]. Wywołuje chorobę zwaną rdzą fasoli[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Uromyces, Pucciniaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimów nazwy naukowej ma około 40. Niektóre z nich[3].
- Caeoma phaseoli (Pers.) Nees 1816
- Coeomurus appendiculatus (Pers.) Kuntze 1898
- Coeomurus phaseolarum (R. Hedw. ex DC.) Gray 1821
- Erysibe appendiculata (Pers.) Wallr. 1833
- Erysibe appendiculata (Pers.) Wallr. 1833 var. appendiculata
- Nigredo appendiculata (Pers.) Arthur 1920
- Puccinia phaseoli Rebent. 1804)
- Puccinia phaseoli Rebent. 1804 var. phaseoli
- Uredo appendiculata Pers. 1796
- Uredo appendiculata Pers. 1796 var. appendiculata
- Uredo appendiculata var. phaseoli (Pers.) Sacc. 1888
- Uredo appendiculata a phaseoli Pers. 1795
- Uredo phaseolarum R. Hedw. ex DC. 1808
- Uromyces appendiculatus (Pers.) Link 1816
- Uromyces phaseoli G. Winter 1881
- Uromyces phaseolorum de Bary 1863
W polskich opracowaniach opisywany jest jako Uromyces phaseoli[4][2].
Cykl rozwojowy
[edytuj | edytuj kod]Wytwarza w typowy dla rdzowatych sposób 5 gatunków zarodników. W odróżnieniu jednak od większości przedstawicieli tej rodziny jest to rdza jednodomowa, czyli taka, która pełny cykl rozwojowy odbywa na jednym żywicielu[5]
Na pozostałych w ziemi resztkach fasoli zimują zarodniki zwane teliosporami. Wiosną wyrasta z nich przedgrzybnia, na której wytwarzane są zarodniki płciowe – bazydiospory. Dokonują one infekcji pierwotnej zakażając młode rośliny fasoli. Na ich liściach powstają rdzawe plamki i brodawkowate wytwory grzybni, w których wytwarzane są dwa rodzaje zarodników: pyknidia i ecjospory. Te ostatnie rozprzestrzeniane przez wiatr dokonują infekcji wtórnej zakażając nowe rośliny fasoli. Rozwój pyknidiów i ecjów trwa tylko kilka dni, a owocniki wytwarzające te typy zarodników są małe i trudne do zauważenia. Z ecjospor kiełkujących na liściach fasoli rozwija się grzybnia wytwarzająca zarodniki zwane urediniosporami, które również dokonują infekcji wtórnych. Jesienią powstają na liściach czarne grudki (telia), w których wytwarzane są zarodniki przetrwalnikowe – teliospory[5].
Występujące na górnej powierzchni liści bardzo drobne pyknidia nie zarażają innych roślin. Ich zadanie jest inne. Są haploidalne i są dwóch rodzajów: (+) i (-) (tzw. heterotalizm). Jądra dwóch pykniospor różnych znaków mogą połączyć się z sobą (kariogamia), częściej jednak zachodzi ich kontakt z receptorami pykniospor o innym znaku, i wówczas dochodzi do kariogamii różnoimiennych jąder. Powstaje grzybnia dwujądrowa, diploidalna, a z niej rozwijają się ecja. Tak więc dzięki pykniosporom ecjospory mogą być wytwarzane nawet w tych przypadkach, gdy na liściu fasoli wykiełkowały tylko bazydiospory tego samego znaku. Owady mogą bowiem przynieść pykniospory o innym znaku z innych liści fasoli[6].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pasożytuje na fasoli wielkokwiatowej (Phaseolus coccineus), fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris) i wspiędze pospolitej (Lablab purpureus)[4]. Występuje we wszystkich rejonach świata, w których uprawiana jest fasola[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2016-09-14] (ang.).
- ↑ a b Gerard Meudec, Jean-Yves Prat, Denis Retournard: Choroby i szkodniki warzyw. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Delta W-Z”. ISBN 83-7175-543-0.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-09-14] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4
- ↑ a b c Bugwood wiki. Uromyces appendiculatus. [dostęp 2016-09-14].
- ↑ Edmund Malinowski: Anatomia roślin. Warszawa: PWN, 1966.