Ustrój polityczny Konga
Ustrój polityczny Konga (Republiki Konga) opiera się na Konstytucji Republiki Konga z 2015 roku[1]. Kongo jest republiką pluralistyczną (wielopartyjną), w której prezydent jest głową państwa, a premier szefem rządu. Rada Ministrów jest powoływana przez Prezydenta[1]. Władzę ustawodawczą sprawuje zarówno rząd (rada ministrów), jak i dwie izby parlamentu (Senat i Zgromadzenie Narodowe).
Konstytucja Republiki Konga
[edytuj | edytuj kod]
Najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Republiki Konga została uchwalona 6 listopada 2015 roku[1] po przeprowadzonym 25 października tego samego roku referendum[1].
Składa się z preambuły i 21 rozdziałów obejmujących 246 artykułów[2].
Historia konstytucji
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja z 2002 roku
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze prace nad konstytucją rozpoczęły się po zakończeniu wojny domowej, w 1997 roku, gdy do władzy doszedł Denis Sassou-Nguesso[3][4]. Nowa konstytucja została zatwierdzona w przeprowadzonym w 2002 roku referendum konstytucyjnym, według informacji rządowych, 84,26% obywateli głosowało „za”[5][6].
Konstytucja z 2002 roku wprowadzała silną funkcję prezydenta, niwelowała urząd premiera[7], a także osłabiała kompetencje władzy ustawodawczej[7]. Długość kadencji prezydenta została wydłużona do siedmiu lat (z limitem dwóch kadencji) oraz wprowadzała ograniczenie maksymalnego wieku kandydata – 70 lat[7][8].
Konstytucja z 2015 roku
[edytuj | edytuj kod]Sassou Nguesso został wybrany prezydentem w 2002[9] oraz w 2009 roku[10]. Pod koniec swojej drugiej kadencji przekroczył granicę wieku 70 lat[11], co oznaczało, że nie będzie mógł kandydować ponownie. W tym samym czasie rządząca Kongijska Partia Pracy (PCT), z którą związany był Sassou Nguesso, rozpoczęła publiczną dyskusję na temat potrzeby nowelizacji konstytucji z 2002 roku.
Protesty wobec pomysłu nowej konstytucji
[edytuj | edytuj kod]Opozycja zarzucała partii rządzącej[11], że nowa konstytucja zostanie wprowadzona tylko po to, by umożliwić prezydentowi możliwość ponownego kandydowania, sam Sassou Nguesso z początku nie dementował, ani nie zaprzeczał tym plotkom[12].
Proponowane zmiany
[edytuj | edytuj kod]Projekt zakładał konstytucję zbudowaną z 246 artykułów[13]. Według projektu, konstytucja pozwalałaby na trzykrotne wybranie tej samej osoby na prezydenta, znosiła górną granicę wiekową 70 lat dla kandydatów, a także skracała długości kadencji prezydenckiej z siedmiu do pięciu lat[13]. Ustanawiała również stanowisko premiera jako szefa rządu (dotychczas to prezydent pełnił jego obowiązki, a urząd premiera nie istniał)[13].
Referendum konstytucyjne
[edytuj | edytuj kod]Okres kampanijny został zarządzony na okres między 9, a 23 października 2015 roku[14]. Kampanię oficjalnie, swoim przemówieniem, otworzył minister spraw wewnętrznych Raymond Mboulou[14].
W trakcie okresu kampanijnego nastąpiły liczne protesty[15][16][17], natomiast głosowanie odbyło się pokojowo, nie zarejestrowano żadnych doniesień o przemocy[18]. Za przyjęciem nowej konstytucji głosowało 92,96% osób[19]. Nowa konstytucja została oficjalnie przyjęta przez prezydenta Sassou Nguesso 6 listopada 2015 roku[20].
Treść konstytucji
[edytuj | edytuj kod]Konstytucja Republiki Konga składa się z preambuły i 246 artykułów, które znajdują się w obrębie 21 rozdziałów.
Preambuła
[edytuj | edytuj kod]W preambule zwraca się uwagę na to, że Republika Konga jest narodem świeckim, a także że państwo szanuje prawa człowieka. Ponadto, podkreśla się wartości demokratyczne.
Rozdziały konstytucji
[edytuj | edytuj kod]| Rozdział | Treść | Artykuły |
|---|---|---|
| I | Państwo i suwerenność | 1–7 |
| II | Podstawowe prawa i wolności | 8–56 |
| III | Partie polityczne i opozycja | 57–63 |
| IV | Władza wykonawcza | 64–106 |
| V | Władza ustawodawcza | 107–137 |
| VI | Stosunki między władzą wykonawczą, a ustawodawczą | 138–165 |
| VII | Władza sądownicza | 166–174 |
| VIII | Sąd Konstytucyjny | 175–188 |
| IX | Sąd Dyscypliny Budżetowej | 189–190 |
| X | Wysoki Sąd Sprawiedliwości | 191–195 |
| XI | Economic, Social and Environmental Council | 196–199 |
| XII | Rzecznik Praw Obywatelskich | 200–203 |
| XIII | Siły zbrojne | 204–207 |
| XIV | Rady Regionalne | 208–211 |
| XV | Rada Wolności i Komunikacji | 212–213 |
| XVI | Komisja Praw Człowieka | 214–216 |
| XVII | Traktaty i Umowy Międzynarodowe | 217–223 |
| XVIII | Status byłych prezydentów | 224–226 |
| XIX | Rady Konsultacyjne | 227–239 |
| XX | Zmiany w Konstytucji | 240–242 |
| XXI | Postanowienia końcowe | 243–246 |
Parlament
[edytuj | edytuj kod]Parlament Republiki Konga jest głównym organem władzy ustawodawczej w Republice Konga. Ma charakter bikameralny; składa się ze Zgromadzenia Narodowego oraz Senatu.
Zgromadzenie Narodowe
[edytuj | edytuj kod]Zgromadzenie Narodowe jest izbą niższą i składa się ze 151 deputowanych[21]. Wybierani są na pięcioletnią kadencję, w 151 jednomandatowych okręgach wyborczych[22].
Ostatnie wybory do Zgromadzenia Narodowego odbyły się 16 lipca 2017 roku[23], większość uzyskała Kongijska Partia Pracy (PCT) zdobywając 96 mandatów[23].
Senat
[edytuj | edytuj kod]Senat jest izbą wyższą i składa się z 72 członków (sześciu z każdego z 12 regionów Konga)[24], wybieranych na sześcioletnią kadencję przez rady regionalne[24][25]. Senat reprezentuje władze lokalne.
Ostatnie wybory do Senatu odbyły się 31 sierpnia 2017 roku[26], większość uzyskała Kongijska Partia Pracy (PCT) zdobywając 46 mandatów[26].
Rząd
[edytuj | edytuj kod]
Obecny rząd został zaprzysiężony 22 sierpnia 2017 roku. Na czele rządu stoi premier, Clément Mouamba[27]. Składa się z premiera, wicepremiera, sekretarza stanu, 32 ministrów i pełnomocnika premiera ds. decentralizacji[28][29].
Skład rządu
[edytuj | edytuj kod]- Premier
- Wicepremier ds. Administracji Państwowej, Reformy Państwa i Bezpieczeństwa Socjalnego[28]
- Pełnomocnik Premiera ds. Decentralizacji
Ministrowie Stanu
[edytuj | edytuj kod]- Minister Rolnictwa, Hodowli i Rybołówstwa[28]
- Minister Gospodarki, Przemysłu i Sektora Publicznego[28]
- Minister Handlu, Zaopatrzenia w Żywność i ds. Konsumentów[28]
- Dyrektor Biura Prezydenta Republiki (w randze ministra stanu)[30][31]
Ministrowie
[edytuj | edytuj kod]- Minister Spraw Zagranicznych, Współpracy i ds. Diaspory[28]
- Minister Spraw Wewnętrznych i Decentralizacji[28]
- Minister Obrony Narodowej[28]
- Minister Górnictwa i Geologii[28]
- Minister Gospodarki Przestrzennej i Robót Publicznych[28]
- Minister ds. Ropy i Gazu Ziemnego[28]
- Minister Finansów i ds. Budżetu[28]
- Minister Łączności i ds. Mediów (Rzecznik Rządu)[28]
- Minister Szkolnictwa Wyższego[28]
- Minister Wyposażenia Technicznego i ds. Utrzymania Dróg[28]
- Minister Szkolnictwa Podstawowego i Średniego oraz ds. Walki z Analfabetyzmem[28]
- Minister Sprawiedliwości, ds. Praw Człowieka oraz Rdzennej Ludności[28]
- Minister ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Rzemiosła oraz Sektora Nieformalnego[28]
- Minister Energetyki i Gospodarki Wodnej[28]
- Minister ds. Gruntów Publicznych i Kontaktów z Parlamentem[28]
- Minister ds. Specjalnych Stref Ekonomicznych[28]
- Minister Kształcenia Technicznego i Kształcenia Zawodowego oraz Zatrudnienia[28]
- Minister Budownictwa, Urbanizacji i ds. Miast[28]
- Minister Leśnictwa[28]
- Minister Transportu, Lotnictwa Cywilnego i Marynarki Handlowej[28]
- Minister Zdrowia, ds. Ludności, ds. Promocji Kobiet i Integracji Kobiet na rzecz Rozwoju[28][32]
- Minister ds. Badań Naukowych i Innowacyjności[28]
- Minister Planowania, Statystyki i Integracji Regionalnej[28]
- Minister Poczt, Telekomunikacji i E-gospodarki[28]
- Minister Turystyki i Ochrony Środowiska[28]
- Minister Sportu i Wychowania Fizycznego[28]
- Minister Spraw Społecznych i Akcji Humanitarnych[28]
- Minister ds. Młodzieży i Edukacji Obywatelskiej[28]
- Minister Kultury i Sztuki[28]
Prezydent
[edytuj | edytuj kod]
Głową państwa jest prezydent[33]. Od czasu wprowadzenia konstytucji w 2015 roku, prezydent przestał być szefem rządu a stał się nim premier. Prezydent powołuje radę ministrów, jest wybierany w głosowaniu powszechnym[33], absolutną większością głosów[33], w dwóch turach, na 5-letnią kadencję[33] (z możliwością ubiegania się o 2 kolejne kadencje)[33].
Obecnym prezydentem, od 1997 roku, jest Denis Sassou-Nguesso.
Samorząd terytorialny
[edytuj | edytuj kod]Według artykułu 208 Konstytucji Konga "Społeczności lokalne w Republice Konga to departamenty i gminy"[34].
Artykuł 209 Konstytucji Konga stanowi, że "Społeczności lokalne administrują się same, swobodnie, poprzez wybrane rady (...)". W następnym artykule wyrażono kompetencje społeczności lokalnych[34].
Kompetencje społeczności lokalnych
[edytuj | edytuj kod]Do konstytucyjnych kompetencji społeczności lokalnych należą[34]:
- planowanie, rozwój i organizacja przestrzenna (aménagement) departamentu;
- urbanistyka i środowisko;
- nauczanie przedszkolne, podstawowe i średnie;
- podstawowa ochrona zdrowia, działania społeczne i ochrona ludności;
- zapobieganie, zmniejszanie ryzyka i zarządzanie w trakcie katastrof;
- dbanie o środowisko i turystykę;
- prowadzenie akcji sportowych i kulturalnych;
- rolnictwo, hodowla zwierząt, rybołówstwo i hodowla ryb;
- administracja i finanse;
- handel i rzemiosło artystyczne;
- utrzymanie dróg (routier).
Partie polityczne
[edytuj | edytuj kod]W Republice Konga funkcjonuje system partii dominującej, w ramach którego tylko jedna partia może mieć realną władzę w państwie. Obecnie partią rządzącą w Zgromadzeniu Narodowym, jak i w Senacie jest Kongijska Partia Pracy[23][26].
Partie w parlamencie
[edytuj | edytuj kod]Senat
[edytuj | edytuj kod]W skład Senatu Republiki Konga wchodzi 11 partii politycznych[26].
| Partia | Ilość mandatów |
|---|---|
| Kongijska Partia Pracy (Parti Congolais du Travail PCT)[28] | 46 |
| Rally for Democracy and Social Progress (Rassemblement pour la démocratie et le progrès social) | 2 |
| Action Movement for Renewal (Mouvement Action Renouveau, MAR) | 2 |
| Panafrykański Związek na rzecz Demokracji Społecznej (Union Panafricaine pour la Démocratie Sociale UPADS)[28] | 2 |
| Republican Liberal Party (PRL) | 1 |
| Patriotic Front (FP) | 1 |
| Party for Unity, Freedom and Progress (Pulp) | 1 |
| Club 2002 - Party for the Unity of the Republic (PUR) | 1 |
| Zgromadzenie obywateli (Rassemblement des Citoyens RC)[28] | 1 |
| Republican Dynamics for Development (DRD) | 1 |
| Kongijski ruch na rzecz Demokracji i Rozwoju Integralnego (Mouvement congolais pour la démocratie et le développement intégral MCDDI)[28] | 1 |
Zgromadzenie Narodowe
[edytuj | edytuj kod]W skład Zgromadzenia Narodowego Republiki Konga wchodzi 19 partii politycznych[23].
| Partia | Ilość mandatów |
|---|---|
| Kongijska Partia Pracy (Parti Congolais du Travail, PCT)[28] | 96 |
| Panafrykański Związek na rzecz Demokracji Społecznej (Union Panafricaine pour la Démocratie Sociale, UPADS)[28] | 8 |
| Kongijski ruch na rzecz Demokracji i Rozwoju Integralnego (Mouvement congolais pour la démocratie et le développement intégral, MCDDI)[28] | 4 |
| Action Movement for Renewal (Mouvement Action Renouveau, MAR) | 3 |
| Rally for Democracy and Social Progress (Rassemblement pour la démocratie et le progrès social, RDPS) | 3 |
| Republican Dynamics for Development (DRD) | 3 |
| Union for a Popular Movement (UMP) | 2 |
| CRDP | 1 |
| Zgromadzenie obywateli (Rassemblement des Citoyens, RC)[28] | 1 |
| Club 2002 - Party for the Unity of the Republic (PUR) | 1 |
| Patriotic Front (FP) | 1 |
| Związek Sił Demokratycznych (Union des Forces Démocratiques, UFD)[28] | 1 |
| La Chaîne | 1 |
| Movement for Democracy and Progress (Mouvement pour la démocratie et le progrès, MDP) | 1 |
| Party for Agreement and Political Action (PCAP) | 1 |
| Congress for Democracy and the Republic (CDR) | 1 |
| Party for Unity, Freedom and Progress (Pulp) | 1 |
| Republican Liberal Party (PRL) | 1 |
| National Movement for the Liberation of Congo (MNLC) | 1 |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Konstytucja Republiki Konga [online], 25 listopada 2015, s. 1–5 [dostęp 2020-06-08].
- ↑ Konstytucja Republiki Konga [online], 2015, s. 2.
- ↑ MIĘDZY ARBITRAŻEM A ODPORNOŚCIĄ: PRAWA CZŁOWIEKA W KONGU [online], Fédération internationale pour les droits humains [dostęp 2020-05-14] (fr.).
- ↑ Republic of Congo 2nd Civil War [online], GlobalSecurity.org.
- ↑ Congo approves new constitution [online], BBC News, 24 stycznia 2002 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Elections in Congo-Brazzaville [online], africanelections.tripod.com [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c John F. Clark, Petroleum revenues and political development in the Congo Republic: the democratic experiment and beyond, [w:] Matthias Basedau, Resource Politics in Sub-Saharan Africa, GIGA-Hamburg, 2005, s. 138–139, ISBN 978-3-928049-91-7 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Konstytucja Republiki Konga [online], 2002, Rozdział V.
- ↑ Le putschiste Sassou devient officiellement [online], Congopage [dostęp 2020-05-14] (fr.).
- ↑ Elections in Congo-Brazzaville [online], africanelections.tripod.com [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b Congo-Brazzaville. La date du référendum constitutionnel fixée au 25 octobre – Jeune Afrique [online], JeuneAfrique.com, 5 października 2015 [dostęp 2020-05-14] (fr.).
- ↑ Supporters of Congo President Sassou Nguesso rally for referendum [online], news.yahoo.com [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ a b c [Exclusif] RFI dévoile le texte du projet de Constitution au Congo [online], RFI, 13 października 2015 [dostęp 2020-05-14] (fr.).
- ↑ a b Congo gears up to vote on extending veteran leader’s rule [online], news.yahoo.com [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Four killed in protest over plan to extend Congo Republic president’s rule, „Reuters”, 20 października 2015 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Army disperses anti-government protesters in Congo Republic, „Reuters”, 21 października 2015 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Calls for dialogue in Congo on eve of tense referendum [online], news.yahoo.com [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Congo referendum should be annulled due to low turnout, opposition says, „Reuters”, 26 października 2015 [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Over 90% vote to allow Congo leader’s bid to extend rule [online], news.yahoo.com [dostęp 2020-05-14] (ang.).
- ↑ Nouvelle République: Le Président de la République a promulgué la nouvelle Constitution | adiac-congo.com: toute l’actualité du Bassin du Congo [online], adiac-congo.com [dostęp 2020-05-14].
- ↑ IPU PARLINE database: CONGO (Assemblée nationale), General information [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ IPU PARLINE database: CONGO (Assemblée nationale), Electoral system [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c d IPU PARLINE database: CONGO (Assemblée nationale), Last elections [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b IPU PARLINE database: CONGO (Sénat), General information [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ IPU PARLINE database: CONGO (Sénat), Electoral system [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ a b c d IPU PARLINE database: CONGO (Sénat), Last elections [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-12].
- ↑ Clément Mouamba reconduit au poste de Premier ministre | adiac-congo.com: toute l’actualité du Bassin du Congo [online], www.adiac-congo.com [dostęp 2020-05-17].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq Kongo | Polska Agencja Prasowa SA [online], www.pap.pl [dostęp 2020-05-17].
- ↑ Congo-Brazzaville. Ce qu’il faut retenir du gouvernement Clément Mouamba 2 – Jeune Afrique [online], JeuneAfrique.com, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-05-18] (fr.).
- ↑ Congo-B: Clément Mouamba dévoile la composition de son nouveau gouvernement [online], RFI, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2020-05-18] (fr.).
- ↑ Congo-Brazzaville. Le nouveau gouvernement de Clément Mouamba est formé – Jeune Afrique [online], JeuneAfrique.com, 23 sierpnia 2017 [dostęp 2020-05-18] (fr.).
- ↑ Bikindou, Congo – Gouvernement: Passation de service entre Inès Nefer Bertille Ingani et Jacqueline Lydia Mikolo [online], Les Echos du Congo Brazzaville [dostęp 2020-05-17] (fr.).
- ↑ a b c d e Africa :: Congo, Republic of the — The World Factbook - Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dostęp 2020-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-31].
- ↑ a b c Konstytucja Republiki Konga 2015 [online], International Labour Organization, 2015, Art. 208–211 [dostęp 2020-06-08].