Warcisław IX

Warcisław IX
	; Herb dynastii Gryfitów
	książę wołogoski
Okres	od 1405; do 1451
Poprzednik	Barnim VI
Następca	w ramach zjednoczonego księstwa (ziemie: wołogoska, bardowska i rugijska)
	książę zjednoczonego księstwa
Okres	od 1451; do 1457
Poprzednik	brak
Następca	Eryk II, Warcisław X
	Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	1395? lub w okr. 1395–1400
Data śmierci	17 kwietnia 1457
Ojciec	Barnim VI
Matka	Weronika
Żona	Zofia
Dzieci	Elżbieta, Eryk II,; Warcisław X, Krzysztof

Warcisław IX (ur. 1395? lub między 1395 a 1400, zm. 17 kwietnia 1457^[1]) – książę wołogoski i zjednoczonego księstwa (ziemie: wołogoska, bardowska i rugijska), z dynastii Gryfitów, starszy syn Barnima VI i Weroniki.

Życie i panowanie

Po śmierci ojca objął władzę wraz z bratem Barnimem VII, jednak z powodu ich niepełnoletności do swojej śmierci w 1415 władzę sprawował stryj, Warcisław VIII^[a]^[2]^[3]. Po jego śmierci Warcisław IX wraz z wdową po stryju, Agnieszką, sprawował do 1425 regencję w imieniu brata i kuzynów, Barnima VIII i Świętobora II. Na soborze w Konstancji w 1417 otrzymał kraj w lenno od Zygmunta Luksemburskiego, króla niemieckiego^[4]. W 1421, pod naciskiem głównych miast księstwa wystawił w Strzałowie dokument ustanawiający sąd suchedniowy – doraźny sąd dla sprawców rozbojów i zakłócania miru publicznego^[5].

6 grudnia 1425 po kolejnym podziale Księstwa Wołogoskiego współrządził wraz z bratem Barnimem VII (Starszym) Psiarzem nad ziemiami, które obejmowały Wołogoszcz, Greifswald, Dymin, Gützkow, zamki wkrzańskie oraz dobra położone w Danii. Po śmierci brata i kuzynów w roku 1451 zjednoczył dzielnice wołogoską, bardowską i rugijską^[4]^[2]^[3].

U schyłku swego życia książę zjednoczonego księstwa poczynił starania o założenie Uniwersytetu w Greiswaldzie. Powstanie wyższej uczelni datuje się na 29 maja 1456, kiedy pp. Kalikst III wystosował bullę, która powoływała uniwersytet do życia^[b]. Opiekę nad uczelnią sprawowali książęta pomorscy, a ekonomiczną specjalnie powołana fundacja im. św. Mikołaja^[2]^[3].

Zmarł z powodu duszności w dzień Wielkanocy – 17 kwietnia 1457 w Wołogoszczy lub myśliwskim zameczku w Darsin. Miejsce jego pochówku jest nieznane^[6], choć w literaturze przedmiotu podawana jest informacja za J. Bugenhagenem, że pochówek nastąpił w Wołogoszczy w tamtejszym kościele św. Piotra^[7]^[2].

Rodzina

Warcisław IX był żonaty z Zofią, córką Eryka IV i Zofii brunszwickiej^[1]. Ze związku małżeńskiego miał troje lub czworo dzieci:

Elżbietę (ur. ok. 1420, zm. 7 kwietnia 1473) – ksienię w Krumminie oraz Bergen,
Eryka II (ur. w okr. 1418–1425 lub poźn., zm. 5 lipca 1474) – księcia wołogoskiego, słupskiego i szczecińskiego,
Warcisława X (ur. ok. 1435, zm. 17 grudnia 1478) – księcia bardowskiego, rugijskiego i wołogoskiego,
Krzysztofa (ur. ?, zm. ok. 1450) – zmarłego w młodości^[8].

Genealogia

Warcisław VI (Jednooki)
ur. 1346
zm. 13 VI 1394

Anna
ur. najwcz. 1347
zm. po 14 III 1399

Fryderyk V?
ur. 3 III 1333
zm. 21 I 1398

Elżbieta?
ur. ?
zm. ?

Barnim VI
ur. w okr. 1365–1372
zm. 22 lub 23 IX 1405

Weronika
ur. w okr. 1367–1374?
zm. 1405 lub przed 22 IX 1408

	Zofia ur. najwcz. 1374 zm. 1462 OO w okr. 1416–1420	Warcisław IX (ur. 1395? lub w okr. 1395–1400, zm. 17 IV 1457)



Elżbieta ur. ok. 1420 zm. 7 IV 1473	Eryk II ur. w okr. 1418–1425 lub poźn. zm. 5 VII 1474	Warcisław X ur. ok. 1435 zm. 17 XII 1478	Krzysztof ur. ? zm. ok. 1450

Uwagi

↑ Do współrządów Warcisław IX został dopuszczony w 1413.
↑ W literaturze przedmiotu podawana jest również data 17 października 1456, jako data założenia uniwersytetu, choć data ta bardziej odpowiada rozpoczęciu zajęć akademickich.

Przypisy

↑ ^a ^b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 366-368.
↑ ^a ^b ^c ^d K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 59.
↑ ^a ^b ^c J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 401.
↑ ^a ^b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 366.
↑ B. Zientara, Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295-1464), [w:] G. Labuda (pod red.), Dzieje Pomorza, T. I, cz. 2, s. 311.
↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 366-367.
↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 367.
↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 376-382.

Bibliografia

Opracowania

KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 .
EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 .
Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.
Zientara B., Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295-1464), [w:] Labuda G. (pod red.), Dzieje Pomorza, T. I, cz. 2, Poznań 1969.

Opracowania dodatkowe (online)

Bär M., Wartislav IX., Herzog von Pommern-Wolgast (niem.) [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-06-17].
Madsen U., Wartislaw IX. Herzog von Pommern-Wolgast (niem.), [dostęp 2012-06-17].

[2] Do współrządów Warcisław IX został dopuszczony w 1413.

[7] W literaturze przedmiotu podawana jest również data 17 października 1456, jako data założenia uniwersytetu, choć data ta bardziej odpowiada rozpoczęciu zajęć akademickich.

[Rymar366-368-1] E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 366-368.

[Gryfici-3] K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 59.

[Szym401-4] J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 401.

[Rymar366-5] E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 366.

[6] B. Zientara, Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295-1464), [w:] G. Labuda (pod red.), Dzieje Pomorza, T. I, cz. 2, s. 311.

[8] E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 366-367.

[9] E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 367.

[10] E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 376-382.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[b]

[6]

[7]

[8]

Dynastia rugijska	Tesław (1162–1170) Jaromar I (1170–1218) Barnuta (1218–1221) Wisław I (1221–1249) Jaromar II (1246–1260) Wisław II razem z Jaromarem III (1260–1302) Jaromar III (1268–1282) Sambor (1302–1304) Wisław III na Rugii (1286–1325)
Dynastia Gryfitów	Warcisław IV (1325–1326) Bogusław V, Barnim IV Dobry, Warcisław V (1326–1365) Bogusław V, Warcisław V (1365–1368) Warcisław VI, Bogusław VI (1368–1372) Warcisław VI (1372–1394) Warcisław VIII (1394–1415) Świętobor II (1415–1432/36) Barnim VIII (1432/36–1451) Warcisław IX (1451–1457) Warcisław X (1457–1478)