Wawrzyniec Teisseyre

Wawrzyniec Teisseyre

Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1860 Kraków
Data i miejsce śmierci	2 kwietnia 1939 Lwów
profesor nauk geologicznych
Alma Mater	Uniwersytet Wiedeński
Doktorat	1885 Uniwersytet Wiedeński
Habilitacja	31 lipca 1891 Uniwersytet Lwowski
Profesura	1925
Polska Akademia Umiejętności
Status	członek krajowy czynny
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Państwowy Instytut Geologiczny Politechnika Lwowska
Odznaczenia

Wawrzyniec Teisseyre, właśc. Karol Wawrzyniec de Teisseyre (ur. 10 sierpnia 1860 w Krakowie, zm. 2 kwietnia 1939 we Lwowie) – polski geolog, tektonik, kartograf.

Życiorys

Pradziadek Teisseyre'a był kapitanem gwardii króla Francji Ludwika XVI, który za wierność królowi został ścięty przez jakobinów podczas rewolucji francuskiej. Wdowa po nim w 1795 przybyła do Krakowa, gdzie rodzina de Teisseyre w kolejnym pokoleniu się spolonizowała.

Wawrzyniec Teisseyre urodził się w rodzinie Henryka i Julii z Węgierskich. Naukę rozpoczął w Krakowie, następnie w latach 1871–1874 kontynuował w C.K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, potem w C.K. I Gimnazjum w Tarnopolu, gdzie zdał maturę w 1878 (w jednej klasie z nim uczyli się m.in. hr. Michał Baworowski, Jewhen Ołesnycki). W latach 1878–1883 studiował geologię i paleontologię na uniwersytecie w Wiedniu, gdzie uzyskał absolutorium. Studiował także w Akademii Górniczej w Leoben. Po uzyskaniu absolutorium najął się jako wolontariusz w Instytucie Geologicznym w Wiedniu. W roku 1885 otrzymał stopień doktora z geologii i paleontologii na uniwersytecie w Wiedniu.

Następnie został asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim przy Katedrze Geologii i Paleontologii. Był członkiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Wykonywał prace geologiczne na terenie Podola. Podjął uzupełniające studia w Szwajcarii, Niemczech i Francji. Dnia 31 lipca 1891 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego paleontologii na Uniwersytecie Lwowskim i został na nim zatrudniony jako docent prywatny. W 1907 roku również uzyskał habilitację z geologii. W latach 1891–1895 pracował jako suplent szkoły realnej najpierw we Lwowie, a potem w Krakowie. W latach 80. XIX wieku odbył podróż naukową do środkowej Rosji, gdzie badał nowo odkryte złoża węgla. W 1909 roku został profesorem nadzwyczajnym. W latach 1919–1923 zajmował stanowisko wicedyrektora w Państwowym Instytucie Geologicznym. W 1925 roku został profesorem zwyczajnym geologii i paleontologii na Politechnice Lwowskiej. W 1933 został przeniesiony w stan spoczynku.

Zasługi prof. Teisseyre’a dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego zostały nagrodzone 12 kwietnia 1933 członkostwem honorowym Stowarzyszenia Polskich Geologów Naftowych. W dniu 27 września 1935 na wniosek senatu Politechniki we Lwowie prezydent Ignacy Mościcki nadał mu tytuł profesora honorowego tejże Politechniki na Wydziale Inżynierii Lądowej i Wodnej. W latach 1928–1939 zasiadał w Komitecie Rzeczoznawców półpaństwowej firmy Pionier, której celem były prace poszukiwawcze złóż surowców bitumicznych w Karpatach i na Podkarpaciu.

Wawrzyniec Teisseyre miał trzech synów: Stanisława, Henryka i Andrzeja.

Pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Napis pro memoria na grobie rodzinnym na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu

Działalność naukowa

Do głównych osiągnięć W. Teisseyre’a jako pracownika Komisji Naftowej należały prace prowadzone w latach 1896–1910 nad rozpoznaniem i udostępnieniem największych znanych ówcześnie europejskich złóż ropy naftowej w Rumunii. Opublikował jednocześnie prace z zakresu paleontologii, tektoniki, kartografii oraz budowy geologicznej złóż naftowych. W części źródeł wymieniany jest jako współodkrywca złóż ropy naftowej w Rumunii.

Grobowiec rodziny Teisseyre na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie

Oprócz tego w 1893 rozpoznał przebieg i charakter wielkiej strefy rozłamowej oddzielającej platformę wschodnioeuropejską od zachodnioeuropejskiej na odcinku Morze Czarne – Bałtyk. Po potwierdzeniu na początku XX wieku przez Tornquista, otrzymała nazwę strefy Teisseyre’a-Tornquista (w literaturze zachodniej często zapisywana odwrotnie lub z pominięciem polskiego odkrywcy). Jest uznawana za jeden z najważniejszych elementów tektonicznych Europy.

Po powrocie do kraju kontynuował badania Karpat i wydał serię publikacji na temat ich struktury geologicznej.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)
• Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumuńskiej (Rumunia, 1910)

Publikacje

• 1887 – O budowie geologicznej okolicy Tarnopola i Zbaraża, O płaskorzeźbie Podola i jej historii geologicznej.
• 1891 – O blastoidach i cystoidach i ich znaczeniu naukowym.
• 1893 – Grzbiet Gołogórsko-Krzemieniecki jako zjawisko ortotektoniczne.
• 1894 – Ogólne stosunki kryształowe i genetyczne Wyżyny Wschodnio-Galicyjskiej.
• 1895 – O charakterze fauny kopalnej, miodobarów.
• 1895 – Sprawozdanie z badań geologicznych przedsiębranych z ramienia wydziału krajowego w okolicy Rohatynia, Przemyśla i Bólski-Mikołajowa.
• 1907 – O związku w budowie tektonicznej Karpat i ich przedmurza.
• 1912 – Atlas geologiczny Galicji.
• 1930 – Homologie podolsko-karpackie w zastosowaniu do badań geofizycznych na Przedgórzu.

Linki zewnętrzne

• Muzeum Geologiczne – Wawrzyniec Teisseyre
• Doktorat honoris causa dla Romana Teisseyre’a
• Magdalena Bajer, Rody uczone. Teisseyrowie, Linia lwowsko-wrocławska
• Publikacje Wawrzyńca Teisseyre w bibliotece Polona