Wieża ciśnień w Bydgoszczy
53°07′10″N 17°59′25″E/53,119444 17,990278 nr rej. 198/A z 15 stycznia 1986
| |
 Wieża ciśnień w Bydgoszczy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Filarecka 1 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Franz Marschall |
| Wysokość całkowita |
45 m |
| Kondygnacje |
4 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel |
Miejskie Wodociągi w Bydgoszczy |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°07′10″N 17°59′25″E/53,119444 17,990278
| |
Wieża ciśnień w Bydgoszczy – zabytkowa wieża ciśnień należąca do kompleksu Wodociągów Miejskich w Bydgoszczy.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieża ciśnień znajduje się w parku Henryka Dąbrowskiego, na krawędzi Zbocza Bydgoskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1881 r. przystąpiono w Bydgoszczy do prac nad budową nowej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, której najistotniejszym elementem, umożliwiającym utrzymanie właściwego ciśnienia, była wieża ciśnień. Właściwe prace budowlane przeprowadzono w latach 1898–1899[1].
W 1900 r. na całość wodociągów składało się 20 studni głębinowych w Lesie Gdańskim, z których woda tłoczona była systemem pomp o napędzie gazowym do sieci oraz wieży ciśnień. Znajdował się w niej zbiornik wodny o pojemności 1260 m³ służący do gromadzenia wody w okresie minimalnego poboru, jak również uzupełniający braki w sieci w godzinach szczytu poboru wody[2].
Wieża została wzniesiona w latach 1899–1900 według projektu Franza Marschalla. Prace budowlane prowadziła firma „ Wilhelm Rothe und Cie”[3]. Budowla wzniesiona w atrakcyjnym miejscu, w parku Henryka Dąbrowskiego, na skraju zbocza, ponad Starym Miastem, pełniła również funkcję miejskiego punktu widokowego. Na stożkowym dachu wykonano galerię widokową, na którą można było wejść za opłatą 10 pfenigów[4], a za czasów polskich 10 groszy[5].
W okresie powojennym obok wieży wybudowano przepompownię, która umożliwiała dostarczenie wody na górny taras miasta (osiedla Błonie, Szwederowo, Wzgórze Wolności, Wyżyny, Kapuściska)[6]. W tym czasie zaniechano udostępniania wieży jako punktu widokowego, a wyłączono z eksploatacji ostatecznie w 1990 r.[7].
W 1991 r. obiekt zaadaptowało na swoją siedzibę Stowarzyszenie Artystyczne „Wieża Ciśnień” zrzeszające artystów, historyków sztuki, krytyków i inne osoby związane z miejskim życiem kulturalnym. Wieża stała się miejscem spotkań twórców i publiczności oraz dyskusji nad granicami sztuki. Urządzono w niej także m.in. galerię sztuki[8].
Obecnie wieża należy do spółki „Miejskie Wodociągi i Kanalizacja” w Bydgoszczy. Przedsiębiorstwo wyremontowało i zaadaptowało wieżę na muzeum historii bydgoskich wodociągów. Zabytek stał się jednym z kilku punktów nowej ścieżki edukacyjnej prowadzącej od stacji pomp w Lesie Gdańskim[9]. W wieży ciśnień zobaczyć można m.in. drewniane rury wodociągowe, żetony na wodę, elementy wyposażenia dawnych łazienek i toalet, archiwalne zdjęcia i dokumenty. Do dyspozycji zwiedzających są również multimedialne infokioski, z cyfrowo zapisanymi informacjami o wodzie i wodociągach. Cały obiekt jest efektownie iluminowany[10]. Jeden z poziomów wieży przeznaczony został na wystawy.
Galeria obserwacyjna położona na szczycie wieży znajduje się około 60 m wyżej od Starego Miasta. Otwarcie muzeum nastąpiło 30 października 2012.
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Wieża posiada cechy neogotyckie. Jest wzniesiona na planie koła, z nieznacznym ryzalitem, w którym od północy umieszczono wejście. Bryła przykryta jest dachem stożkowym z latarnią. Dolna kondygnacja uskokowo przechodzi w nadwieszony bęben części zbiornikowej, zdobiony dołem i górą ażurowym fryzem oraz zwieńczony pseudokrenelażem. Elewacje oddzielone są ceglanymi fryzami, oraz tynkowanymi blendami i płycinami[3]. Specyficzną cechą bydgoskiej wieży jest to, iż w odróżnieniu od większości budowli tego typu jej część podzbiornikowa jest węższa od średnicy części zbiornikowej[11].
Wewnątrz zachowała się część wystroju: ściany z drewnianą boazerią, a w oknach kolorowe witraże[12].
Inne wieże
[edytuj | edytuj kod]Budowla jest najokazalszą, lecz nie jedyną wieżą ciśnień w Bydgoszczy. Pozostałe obiekty na terenie miasta to[13][14]:
- pierwsza kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – starsza wieża, która obsługiwała stację i ruch kolejowy w jej początkowym stadium rozwoju;
- druga kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Główna – prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej;
- kolejowa wieża ciśnień przy stacji Bydgoszcz Wschód Towarowa;
- wodociągowa wieża ciśnień na terenie Łęgnowa – obecnej dzielnicy Bydgoszczy, prawdopodobnie pochodzi z okresu II wojny światowej.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
W 2013 roku -
Nocą -
Fryzy i zdobienia -
Galeria widokowa -
-
Na galerii widokowej -
Widok z galerii -
Wnętrze - Muzeum Wodociągów i Kanalizacji
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Stacja wodociągów Las Gdański w Bydgoszczy
- Park Henryka Dąbrowskiego w Bydgoszczy
- Wieża ciśnień w Ciechanowie
- Wieża ciśnień w Tarnowie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
- ↑ Rapicki Krzysztof: Wodociągi, studnie publiczne, fontanny. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
- ↑ a b Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
- ↑ Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
- ↑ po reformie walutowej w 1924 r.
- ↑ Drzewiecki Stanisław, Legun Jerzy, Rybarska Gabriela: Wodociągi i kanalizacja miasta Bydgoszczy 1900-1996: [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa. Bydgoszcz 1996. ISBN 83-85860-37-1
- ↑ Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. [w.] Kalendarz Bydgoski 2007
- ↑ https://web.archive.org/web/20091102062205/http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/in_ga_wieza_cisnien_bydgoszcz dostęp 27-03-2010
- ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090203/BYDGOSZCZ01/492823551 dostęp 27-03-2010
- ↑ „Zobacz imponującą iluminację nowego muzeum” https://web.archive.org/web/20121019024947/http://bydgoszcz.gazeta.pl/szwederowo/1,112632,12668050,Zobacz_imponujaca_iluminacje_nowego_muzeum__ZDJECIA_.html [dostęp 17.10.2012]
- ↑ 16 obiektów na nowym turystycznym szlaku Bydgoszczy. Wieża Ciśnień
- ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5
- ↑ http://www.wieze.geotor.pl/wieze_cisn/bydgoszcz_1_wod/bydgoszcz_1_wod.htm dostęp 27-03-2010
- ↑ Maciej Kulesza „Co jest w środku kolejowych wież ciśnień?” http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/1,128852,12761981,Co_jest_w_srodku_kolejowych_wiez_cisnien_.html [dostęp 02.11.2012]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bydgoska Gospodarka Komunalna. Praca zbiorowa, Stefan Pastuszewski, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996, ISBN 83-85860-37-1.
- Czajkowski Edmund: 460 lat bydgoskich wodociągów. [w.] Kalendarz Bydgoski 1983
- Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008. ISBN 978-83-927191-0-6
- Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis na portalu "Wieże ciśnień"
- Zdjęcia muzeum. bydgoszcz.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].
- Do jakich celów służyła wieża ciśnień w Bydgoszczy ?