Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2022-07

2022-07-01

Wątok – potok w województwie małopolskim przepływający przez gminy Ryglice, Skrzyszów oraz miasto Tarnów. Wątok jest prawobrzeżnym dopływem Białej. Ma charakter potoku górskiego i charakteryzuje się gwałtownymi przyrostami stanu wody. Jego dolina jest przykładem doliny V-kształtnej. W klasyfikacji stref rybnych ciek zaliczany jest do krainy pstrąga, ze względu na bystry nurt, niskie temperatury wody oraz znaczny spadek koryta; występują w nim m.in. pstrągi potokowe, strzeble potokowe, ślizy, klenie oraz ukleje. Długość potoku wynosi 23,02 km, z czego końcowe 7,5 km koryta leży na obszarze Tarnowa. Na Wątoku nie są prowadzone pomiary hydrometryczne. W 2019 roku potencjał ekologiczny wód Wątoku sklasyfikowano jako słaby (IV klasa), o czym zadecydował stan fitobentosu. Stwierdzono wówczas przekroczenia norm stanu dobrego dla niektórych wskaźników utlenialności i zasolenia oraz stężenia niektórych związków azotu. Czytaj więcej…

2022-07-02

Usman ibn Affan (ur. w Mekce, zm. 17 czerwca 656 w Medynie) – trzeci kalif prawowierny, panujący w latach 644 do 656. Usman był członkiem potężnego rodu Umajjadów i jednym z pierwszych nawróconych na islam. Ponieważ był pierwszą osobą nawróconą na nową religię o tak wysokim społecznym statusie, Mahomet darzył go szczególnymi względami, co objawiło się m.in. w oddaniu mu za żony dwóch córek Proroka, Rukajji oraz Umm Kulsum. Ciesząc się jednocześnie poparciem pobożnych muzułmanów, jak i dawnej mekkańskiej arystokracji, po śmierci Umara w 644 roku Usman został wybrany na kalifa. Chociaż udało mu się kontynuować podboje Umara, to jednak okazał się słabym władcą, skoncentrowanym przede wszystkim na umacnianiu pozycji swojego rodu, który zajął wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie. Ta polityka niekontrolowanego nepotyzmu doprowadziła do wybuchu buntu i Usman zginął zamordowany przez rebeliantów w swoim pałacu w 656 roku. To szokujące dla współczesnych wydarzenie dało początek późniejszym podziałom w dotychczas jednolitej społeczności muzułmanów. Czytaj więcej…

2022-07-03

Mewa lodowa – gatunek dużego ptaka z podrodziny mew w rodzinie mewowatych. Zamieszkuje wybrzeża oraz wody północnego Pacyfiku. Niekiedy podczas migracji krzyżuje się z innymi gatunkami mew np. z mewą zachodnią. Jest to dość duża, krępa mewa, nieodróżniająca się wyraźnie od innych gatunków. Osiąga 61–68 cm długości ciała oraz 132–137 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała 900–1250 g. Samce przeciętnie są większe i cięższe od samic. Skrzydła jasnoszare, lotki z białymi obrzeżeniami. Reszta upierzenia biała. Dziób żółtawy z czerwoną kropką na żuchwie. Nogi jednolicie różowe. Na lądzie odżywia się odpadkami czy bezkręgowcami, nad wodą sprawnie poluje na ryby i skorupiaki. IUCN nadaje status mewie lodowej gatunku najmniejszej troski (LC), ponadto trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy. Podobnie jak inne mewy, mewa lodowa to kleptopasożyt, zdobywający pokarm poprzez jego kradzież innym zwierzętom. Czytaj więcej…

2022-07-04

Zaułek Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Obejmuje przejście z północy na południe w zespole zabudowy śródrynkowej oraz odcinek południowy biegnący od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich. Charakterystyczną cechą tego ciągu komunikacyjnego jest fakt, że w jego przebiegu znajduje się sześć przejść bramowych w budynkach przez które on przebiega. Przyjmuje się, iż ulica powstała w XII wieku. Ówcześnie na całej swej długości była odkryta. Pierwszy jej fragment powstał wraz z najwcześniej wzniesionym zespołem budynków handlowych, tworzących ówczesne Sukiennice, nazywanych także Domem Kupców. Współczesna nazwa została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 4 lipca 2002 roku nr L/1741/02. Upamiętnia ona postać wybitnego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, którego pamięć kultywuje pobliski Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego. Czytaj więcej…

2022-07-05

Mrówkojadowate – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu giętkojęzykowych w rzędzie włochaczy. Obejmuje trzy gatunki – mrówkojad wielki, tamandua północna, tamandua południowa. Wykazują liczne przystosowania do żerowania na gniazdach owadów społecznych oraz charakteryzują się specyficzną budową kręgosłupa, umożliwiającą stawanie na tylnych kończynach. Mrówkojad wielki żyje na ziemi, tamanduy prowadzą częściowo nadrzewny tryb życia, wszystkie trzy żyją samotnie, kontakty społeczne ograniczając do rozrodu. Po ciąży rodzi się zwykle jedno młode, nad którym opiekę sprawuje matka. Mrówkojad wielki jest narażony na wyginięcie. Mrówkojadowate występują w Ameryce Południowej i Środkowej, od Argentyny po południowy Meksyk. Mrówkojad wielki ma status gatunku narażonego na wyginięcie. Obie tamanduy to gatunki najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2022-07-06

Wełnowiec-Józefowiec – jednostka pomocnicza Katowic, położona w północnej części miasta, na Wzgórzach Chorzowskich. Jej granice w dużej mierze są zbliżone do granic historycznej gminy Wełnowiec, sama zaś jednostka składa się z dwóch głównych historycznych części: Wełnowca i Józefowca oraz kilku kolonii robotniczych. Pierwsze wzmianki na temat osadnictwa w rejonie Wełnowca-Józefowca pochodzą z XVII wieku. Początkowo rejon Wełnowca był typowo rolniczy, ale dzięki płytko zalegającymi pokładom węgla kamiennego zaczęło się rozwijać górnictwo i pod koniec XVIII wieku powstała tutaj pierwsza kopalnia. W późniejszym czasie rozwinęło się również hutnictwo. Została tu założona jedna z największych na Górnym Śląsku hut cynku – wybudowana w 1873 roku huta Hohenlohe. Józefowiec został założony w 1826 roku, a włączony został do gminy Wełnowiec w 1924 roku. Samą zaś gminę Wełnowiec w 1951 roku przyłączono do Katowic. Obecnie Wełnowiec-Józefowiec ma głównie mieszkaniowy charakter wraz z silnie rozwiniętą gałęzią przemysłową . Wełnowiec-Józefowiec liczył w 2020 roku 13 741 mieszkańców. Czytaj więcej…

2022-07-07

Przebudzenie – polski dramat obyczajowy z 1934 roku w reżyserii Aleksandra Forda, zrealizowany według scenariusza Olgi Fordowej. Tematem filmu są losy młodej maturzystki zatrudnionej u bogatej warszawskiej rodziny. Zakochuje się w młodym mechaniku, który zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież. Mężczyzna trafia przed sąd, a dziewczyna traci pracę. W końcowej części produkcji przedstawiono sen bohaterki, widzącej krzywdę otaczającą ją i jej ukochanego. Po przebudzeniu dziewczyna obserwuje robotników idących ku górze. Przebudzenie, przygotowywane w szczególności przez przedstawicieli środowiska awangardowego, podejmowało problematykę nierówności społecznych i wad ustroju. Film powstawał w trudnych warunkach. Twórcy byli zależni od finansowania i oczekiwań właściciela kina radomskiego, opłacającego produkcję, oraz wymogów cenzury. Produkcja została nieprzychylnie przyjęta przez publiczność i krytyków. Recenzenci wytknęli filmowi brak spójności fabularnej, przeładowanie natrętną i naiwną symboliką, chaotyczny montaż oraz fatalne zdjęcia i udźwiękowienie. Film został uznany za zaginiony. Czytaj więcej…

2022-07-08

Wątok – potok w województwie małopolskim przepływający przez gminy Ryglice, Skrzyszów oraz miasto Tarnów. Wątok jest prawobrzeżnym dopływem Białej. Ma charakter potoku górskiego i charakteryzuje się gwałtownymi przyrostami stanu wody. Jego dolina jest przykładem doliny V-kształtnej. W klasyfikacji stref rybnych ciek zaliczany jest do krainy pstrąga, ze względu na bystry nurt, niskie temperatury wody oraz znaczny spadek koryta; występują w nim m.in. pstrągi potokowe, strzeble potokowe, ślizy, klenie oraz ukleje. Długość potoku wynosi 23,02 km, z czego końcowe 7,5 km koryta leży na obszarze Tarnowa. Na Wątoku nie są prowadzone pomiary hydrometryczne. W 2019 roku potencjał ekologiczny wód Wątoku sklasyfikowano jako słaby (IV klasa), o czym zadecydował stan fitobentosu. Stwierdzono wówczas przekroczenia norm stanu dobrego dla niektórych wskaźników utlenialności i zasolenia oraz stężenia niektórych związków azotu. Czytaj więcej…

2022-07-09

Usman ibn Affan (ur. w Mekce, zm. 17 czerwca 656 w Medynie) – trzeci kalif prawowierny, panujący w latach 644 do 656. Usman był członkiem potężnego rodu Umajjadów i jednym z pierwszych nawróconych na islam. Ponieważ był pierwszą osobą nawróconą na nową religię o tak wysokim społecznym statusie, Mahomet darzył go szczególnymi względami, co objawiło się m.in. w oddaniu mu za żony dwóch córek Proroka, Rukajji oraz Umm Kulsum. Ciesząc się jednocześnie poparciem pobożnych muzułmanów, jak i dawnej mekkańskiej arystokracji, po śmierci Umara w 644 roku Usman został wybrany na kalifa. Chociaż udało mu się kontynuować podboje Umara, to jednak okazał się słabym władcą, skoncentrowanym przede wszystkim na umacnianiu pozycji swojego rodu, który zajął wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie. Ta polityka niekontrolowanego nepotyzmu doprowadziła do wybuchu buntu i Usman zginął zamordowany przez rebeliantów w swoim pałacu w 656 roku. To szokujące dla współczesnych wydarzenie dało początek późniejszym podziałom w dotychczas jednolitej społeczności muzułmanów. Czytaj więcej…

2022-07-10

Mewa lodowa – gatunek dużego ptaka z podrodziny mew w rodzinie mewowatych. Zamieszkuje wybrzeża oraz wody północnego Pacyfiku. Niekiedy podczas migracji krzyżuje się z innymi gatunkami mew np. z mewą zachodnią. Jest to dość duża, krępa mewa, nieodróżniająca się wyraźnie od innych gatunków. Osiąga 61–68 cm długości ciała oraz 132–137 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała 900–1250 g. Samce przeciętnie są większe i cięższe od samic. Skrzydła jasnoszare, lotki z białymi obrzeżeniami. Reszta upierzenia biała. Dziób żółtawy z czerwoną kropką na żuchwie. Nogi jednolicie różowe. Na lądzie odżywia się odpadkami czy bezkręgowcami, nad wodą sprawnie poluje na ryby i skorupiaki. IUCN nadaje status mewie lodowej gatunku najmniejszej troski (LC), ponadto trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy. Podobnie jak inne mewy, mewa lodowa to kleptopasożyt, zdobywający pokarm poprzez jego kradzież innym zwierzętom. Czytaj więcej…

2022-07-11

Zaułek Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Obejmuje przejście z północy na południe w zespole zabudowy śródrynkowej oraz odcinek południowy biegnący od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich. Charakterystyczną cechą tego ciągu komunikacyjnego jest fakt, że w jego przebiegu znajduje się sześć przejść bramowych w budynkach przez które on przebiega. Przyjmuje się, iż ulica powstała w XII wieku. Ówcześnie na całej swej długości była odkryta. Pierwszy jej fragment powstał wraz z najwcześniej wzniesionym zespołem budynków handlowych, tworzących ówczesne Sukiennice, nazywanych także Domem Kupców. Współczesna nazwa została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 4 lipca 2002 roku nr L/1741/02. Upamiętnia ona postać wybitnego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, którego pamięć kultywuje pobliski Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego. Czytaj więcej…

2022-07-12

Mrówkojadowate – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu giętkojęzykowych w rzędzie włochaczy. Obejmuje trzy gatunki – mrówkojad wielki, tamandua północna, tamandua południowa. Wykazują liczne przystosowania do żerowania na gniazdach owadów społecznych oraz charakteryzują się specyficzną budową kręgosłupa, umożliwiającą stawanie na tylnych kończynach. Mrówkojad wielki żyje na ziemi, tamanduy prowadzą częściowo nadrzewny tryb życia, wszystkie trzy żyją samotnie, kontakty społeczne ograniczając do rozrodu. Po ciąży rodzi się zwykle jedno młode, nad którym opiekę sprawuje matka. Mrówkojad wielki jest narażony na wyginięcie. Mrówkojadowate występują w Ameryce Południowej i Środkowej, od Argentyny po południowy Meksyk. Mrówkojad wielki ma status gatunku narażonego na wyginięcie. Obie tamanduy to gatunki najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2022-07-13

Wełnowiec-Józefowiec – jednostka pomocnicza Katowic, położona w północnej części miasta, na Wzgórzach Chorzowskich. Jej granice w dużej mierze są zbliżone do granic historycznej gminy Wełnowiec, sama zaś jednostka składa się z dwóch głównych historycznych części: Wełnowca i Józefowca oraz kilku kolonii robotniczych. Pierwsze wzmianki na temat osadnictwa w rejonie Wełnowca-Józefowca pochodzą z XVII wieku. Początkowo rejon Wełnowca był typowo rolniczy, ale dzięki płytko zalegającymi pokładom węgla kamiennego zaczęło się rozwijać górnictwo i pod koniec XVIII wieku powstała tutaj pierwsza kopalnia. W późniejszym czasie rozwinęło się również hutnictwo. Została tu założona jedna z największych na Górnym Śląsku hut cynku – wybudowana w 1873 roku huta Hohenlohe. Józefowiec został założony w 1826 roku, a włączony został do gminy Wełnowiec w 1924 roku. Samą zaś gminę Wełnowiec w 1951 roku przyłączono do Katowic. Obecnie Wełnowiec-Józefowiec ma głównie mieszkaniowy charakter wraz z silnie rozwiniętą gałęzią przemysłową . Wełnowiec-Józefowiec liczył w 2020 roku 13 741 mieszkańców. Czytaj więcej…

2022-07-14

Przebudzenie – polski dramat obyczajowy z 1934 roku w reżyserii Aleksandra Forda, zrealizowany według scenariusza Olgi Fordowej. Tematem filmu są losy młodej maturzystki zatrudnionej u bogatej warszawskiej rodziny. Zakochuje się w młodym mechaniku, który zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież. Mężczyzna trafia przed sąd, a dziewczyna traci pracę. W końcowej części produkcji przedstawiono sen bohaterki, widzącej krzywdę otaczającą ją i jej ukochanego. Po przebudzeniu dziewczyna obserwuje robotników idących ku górze. Przebudzenie, przygotowywane w szczególności przez przedstawicieli środowiska awangardowego, podejmowało problematykę nierówności społecznych i wad ustroju. Film powstawał w trudnych warunkach. Twórcy byli zależni od finansowania i oczekiwań właściciela kina radomskiego, opłacającego produkcję, oraz wymogów cenzury. Produkcja została nieprzychylnie przyjęta przez publiczność i krytyków. Recenzenci wytknęli filmowi brak spójności fabularnej, przeładowanie natrętną i naiwną symboliką, chaotyczny montaż oraz fatalne zdjęcia i udźwiękowienie. Film został uznany za zaginiony. Czytaj więcej…

2022-07-15

Wątok – potok w województwie małopolskim przepływający przez gminy Ryglice, Skrzyszów oraz miasto Tarnów. Wątok jest prawobrzeżnym dopływem Białej. Ma charakter potoku górskiego i charakteryzuje się gwałtownymi przyrostami stanu wody. Jego dolina jest przykładem doliny V-kształtnej. W klasyfikacji stref rybnych ciek zaliczany jest do krainy pstrąga, ze względu na bystry nurt, niskie temperatury wody oraz znaczny spadek koryta; występują w nim m.in. pstrągi potokowe, strzeble potokowe, ślizy, klenie oraz ukleje. Długość potoku wynosi 23,02 km, z czego końcowe 7,5 km koryta leży na obszarze Tarnowa. Na Wątoku nie są prowadzone pomiary hydrometryczne. W 2019 roku potencjał ekologiczny wód Wątoku sklasyfikowano jako słaby (IV klasa), o czym zadecydował stan fitobentosu. Stwierdzono wówczas przekroczenia norm stanu dobrego dla niektórych wskaźników utlenialności i zasolenia oraz stężenia niektórych związków azotu. Czytaj więcej…

2022-07-16

Usman ibn Affan (ur. w Mekce, zm. 17 czerwca 656 w Medynie) – trzeci kalif prawowierny, panujący w latach 644 do 656. Usman był członkiem potężnego rodu Umajjadów i jednym z pierwszych nawróconych na islam. Ponieważ był pierwszą osobą nawróconą na nową religię o tak wysokim społecznym statusie, Mahomet darzył go szczególnymi względami, co objawiło się m.in. w oddaniu mu za żony dwóch córek Proroka, Rukajji oraz Umm Kulsum. Ciesząc się jednocześnie poparciem pobożnych muzułmanów, jak i dawnej mekkańskiej arystokracji, po śmierci Umara w 644 roku Usman został wybrany na kalifa. Chociaż udało mu się kontynuować podboje Umara, to jednak okazał się słabym władcą, skoncentrowanym przede wszystkim na umacnianiu pozycji swojego rodu, który zajął wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie. Ta polityka niekontrolowanego nepotyzmu doprowadziła do wybuchu buntu i Usman zginął zamordowany przez rebeliantów w swoim pałacu w 656 roku. To szokujące dla współczesnych wydarzenie dało początek późniejszym podziałom w dotychczas jednolitej społeczności muzułmanów. Czytaj więcej…

2022-07-17

Mewa lodowa – gatunek dużego ptaka z podrodziny mew w rodzinie mewowatych. Zamieszkuje wybrzeża oraz wody północnego Pacyfiku. Niekiedy podczas migracji krzyżuje się z innymi gatunkami mew np. z mewą zachodnią. Jest to dość duża, krępa mewa, nieodróżniająca się wyraźnie od innych gatunków. Osiąga 61–68 cm długości ciała oraz 132–137 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała 900–1250 g. Samce przeciętnie są większe i cięższe od samic. Skrzydła jasnoszare, lotki z białymi obrzeżeniami. Reszta upierzenia biała. Dziób żółtawy z czerwoną kropką na żuchwie. Nogi jednolicie różowe. Na lądzie odżywia się odpadkami czy bezkręgowcami, nad wodą sprawnie poluje na ryby i skorupiaki. IUCN nadaje status mewie lodowej gatunku najmniejszej troski (LC), ponadto trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy. Podobnie jak inne mewy, mewa lodowa to kleptopasożyt, zdobywający pokarm poprzez jego kradzież innym zwierzętom. Czytaj więcej…

2022-07-18

Zaułek Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Obejmuje przejście z północy na południe w zespole zabudowy śródrynkowej oraz odcinek południowy biegnący od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich. Charakterystyczną cechą tego ciągu komunikacyjnego jest fakt, że w jego przebiegu znajduje się sześć przejść bramowych w budynkach przez które on przebiega. Przyjmuje się, iż ulica powstała w XII wieku. Ówcześnie na całej swej długości była odkryta. Pierwszy jej fragment powstał wraz z najwcześniej wzniesionym zespołem budynków handlowych, tworzących ówczesne Sukiennice, nazywanych także Domem Kupców. Współczesna nazwa została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 4 lipca 2002 roku nr L/1741/02. Upamiętnia ona postać wybitnego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, którego pamięć kultywuje pobliski Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego. Czytaj więcej…

2022-07-19

Mrówkojadowate – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu giętkojęzykowych w rzędzie włochaczy. Obejmuje trzy gatunki – mrówkojad wielki, tamandua północna, tamandua południowa. Wykazują liczne przystosowania do żerowania na gniazdach owadów społecznych oraz charakteryzują się specyficzną budową kręgosłupa, umożliwiającą stawanie na tylnych kończynach. Mrówkojad wielki żyje na ziemi, tamanduy prowadzą częściowo nadrzewny tryb życia, wszystkie trzy żyją samotnie, kontakty społeczne ograniczając do rozrodu. Po ciąży rodzi się zwykle jedno młode, nad którym opiekę sprawuje matka. Mrówkojad wielki jest narażony na wyginięcie. Mrówkojadowate występują w Ameryce Południowej i Środkowej, od Argentyny po południowy Meksyk. Mrówkojad wielki ma status gatunku narażonego na wyginięcie. Obie tamanduy to gatunki najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2022-07-20

Wełnowiec-Józefowiec – jednostka pomocnicza Katowic, położona w północnej części miasta, na Wzgórzach Chorzowskich. Jej granice w dużej mierze są zbliżone do granic historycznej gminy Wełnowiec, sama zaś jednostka składa się z dwóch głównych historycznych części: Wełnowca i Józefowca oraz kilku kolonii robotniczych. Pierwsze wzmianki na temat osadnictwa w rejonie Wełnowca-Józefowca pochodzą z XVII wieku. Początkowo rejon Wełnowca był typowo rolniczy, ale dzięki płytko zalegającymi pokładom węgla kamiennego zaczęło się rozwijać górnictwo i pod koniec XVIII wieku powstała tutaj pierwsza kopalnia. W późniejszym czasie rozwinęło się również hutnictwo. Została tu założona jedna z największych na Górnym Śląsku hut cynku – wybudowana w 1873 roku huta Hohenlohe. Józefowiec został założony w 1826 roku, a włączony został do gminy Wełnowiec w 1924 roku. Samą zaś gminę Wełnowiec w 1951 roku przyłączono do Katowic. Obecnie Wełnowiec-Józefowiec ma głównie mieszkaniowy charakter wraz z silnie rozwiniętą gałęzią przemysłową . Wełnowiec-Józefowiec liczył w 2020 roku 13 741 mieszkańców. Czytaj więcej…

2022-07-21

Przebudzenie – polski dramat obyczajowy z 1934 roku w reżyserii Aleksandra Forda, zrealizowany według scenariusza Olgi Fordowej. Tematem filmu są losy młodej maturzystki zatrudnionej u bogatej warszawskiej rodziny. Zakochuje się w młodym mechaniku, który zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież. Mężczyzna trafia przed sąd, a dziewczyna traci pracę. W końcowej części produkcji przedstawiono sen bohaterki, widzącej krzywdę otaczającą ją i jej ukochanego. Po przebudzeniu dziewczyna obserwuje robotników idących ku górze. Przebudzenie, przygotowywane w szczególności przez przedstawicieli środowiska awangardowego, podejmowało problematykę nierówności społecznych i wad ustroju. Film powstawał w trudnych warunkach. Twórcy byli zależni od finansowania i oczekiwań właściciela kina radomskiego, opłacającego produkcję, oraz wymogów cenzury. Produkcja została nieprzychylnie przyjęta przez publiczność i krytyków. Recenzenci wytknęli filmowi brak spójności fabularnej, przeładowanie natrętną i naiwną symboliką, chaotyczny montaż oraz fatalne zdjęcia i udźwiękowienie. Film został uznany za zaginiony. Czytaj więcej…

2022-07-22

Wątok – potok w województwie małopolskim przepływający przez gminy Ryglice, Skrzyszów oraz miasto Tarnów. Wątok jest prawobrzeżnym dopływem Białej. Ma charakter potoku górskiego i charakteryzuje się gwałtownymi przyrostami stanu wody. Jego dolina jest przykładem doliny V-kształtnej. W klasyfikacji stref rybnych ciek zaliczany jest do krainy pstrąga, ze względu na bystry nurt, niskie temperatury wody oraz znaczny spadek koryta; występują w nim m.in. pstrągi potokowe, strzeble potokowe, ślizy, klenie oraz ukleje. Długość potoku wynosi 23,02 km, z czego końcowe 7,5 km koryta leży na obszarze Tarnowa. Na Wątoku nie są prowadzone pomiary hydrometryczne. W 2019 roku potencjał ekologiczny wód Wątoku sklasyfikowano jako słaby (IV klasa), o czym zadecydował stan fitobentosu. Stwierdzono wówczas przekroczenia norm stanu dobrego dla niektórych wskaźników utlenialności i zasolenia oraz stężenia niektórych związków azotu. Czytaj więcej…

2022-07-23

Usman ibn Affan (ur. w Mekce, zm. 17 czerwca 656 w Medynie) – trzeci kalif prawowierny, panujący w latach 644 do 656. Usman był członkiem potężnego rodu Umajjadów i jednym z pierwszych nawróconych na islam. Ponieważ był pierwszą osobą nawróconą na nową religię o tak wysokim społecznym statusie, Mahomet darzył go szczególnymi względami, co objawiło się m.in. w oddaniu mu za żony dwóch córek Proroka, Rukajji oraz Umm Kulsum. Ciesząc się jednocześnie poparciem pobożnych muzułmanów, jak i dawnej mekkańskiej arystokracji, po śmierci Umara w 644 roku Usman został wybrany na kalifa. Chociaż udało mu się kontynuować podboje Umara, to jednak okazał się słabym władcą, skoncentrowanym przede wszystkim na umacnianiu pozycji swojego rodu, który zajął wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie. Ta polityka niekontrolowanego nepotyzmu doprowadziła do wybuchu buntu i Usman zginął zamordowany przez rebeliantów w swoim pałacu w 656 roku. To szokujące dla współczesnych wydarzenie dało początek późniejszym podziałom w dotychczas jednolitej społeczności muzułmanów. Czytaj więcej…

2022-07-24

Mewa lodowa – gatunek dużego ptaka z podrodziny mew w rodzinie mewowatych. Zamieszkuje wybrzeża oraz wody północnego Pacyfiku. Niekiedy podczas migracji krzyżuje się z innymi gatunkami mew np. z mewą zachodnią. Jest to dość duża, krępa mewa, nieodróżniająca się wyraźnie od innych gatunków. Osiąga 61–68 cm długości ciała oraz 132–137 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała 900–1250 g. Samce przeciętnie są większe i cięższe od samic. Skrzydła jasnoszare, lotki z białymi obrzeżeniami. Reszta upierzenia biała. Dziób żółtawy z czerwoną kropką na żuchwie. Nogi jednolicie różowe. Na lądzie odżywia się odpadkami czy bezkręgowcami, nad wodą sprawnie poluje na ryby i skorupiaki. IUCN nadaje status mewie lodowej gatunku najmniejszej troski (LC), ponadto trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy. Podobnie jak inne mewy, mewa lodowa to kleptopasożyt, zdobywający pokarm poprzez jego kradzież innym zwierzętom. Czytaj więcej…

2022-07-25

Zaułek Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Obejmuje przejście z północy na południe w zespole zabudowy śródrynkowej oraz odcinek południowy biegnący od Rynku do ulicy Ofiar Oświęcimskich. Charakterystyczną cechą tego ciągu komunikacyjnego jest fakt, że w jego przebiegu znajduje się sześć przejść bramowych w budynkach przez które on przebiega. Przyjmuje się, iż ulica powstała w XII wieku. Ówcześnie na całej swej długości była odkryta. Pierwszy jej fragment powstał wraz z najwcześniej wzniesionym zespołem budynków handlowych, tworzących ówczesne Sukiennice, nazywanych także Domem Kupców. Współczesna nazwa została nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 4 lipca 2002 roku nr L/1741/02. Upamiętnia ona postać wybitnego reżysera teatralnego Jerzego Grotowskiego, którego pamięć kultywuje pobliski Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego. Czytaj więcej…

2022-07-26

Mrówkojadowate – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu giętkojęzykowych w rzędzie włochaczy. Obejmuje trzy gatunki – mrówkojad wielki, tamandua północna, tamandua południowa. Wykazują liczne przystosowania do żerowania na gniazdach owadów społecznych oraz charakteryzują się specyficzną budową kręgosłupa, umożliwiającą stawanie na tylnych kończynach. Mrówkojad wielki żyje na ziemi, tamanduy prowadzą częściowo nadrzewny tryb życia, wszystkie trzy żyją samotnie, kontakty społeczne ograniczając do rozrodu. Po ciąży rodzi się zwykle jedno młode, nad którym opiekę sprawuje matka. Mrówkojad wielki jest narażony na wyginięcie. Mrówkojadowate występują w Ameryce Południowej i Środkowej, od Argentyny po południowy Meksyk. Mrówkojad wielki ma status gatunku narażonego na wyginięcie. Obie tamanduy to gatunki najmniejszej troski. Czytaj więcej…

2022-07-27

Wełnowiec-Józefowiec – jednostka pomocnicza Katowic, położona w północnej części miasta, na Wzgórzach Chorzowskich. Jej granice w dużej mierze są zbliżone do granic historycznej gminy Wełnowiec, sama zaś jednostka składa się z dwóch głównych historycznych części: Wełnowca i Józefowca oraz kilku kolonii robotniczych. Pierwsze wzmianki na temat osadnictwa w rejonie Wełnowca-Józefowca pochodzą z XVII wieku. Początkowo rejon Wełnowca był typowo rolniczy, ale dzięki płytko zalegającymi pokładom węgla kamiennego zaczęło się rozwijać górnictwo i pod koniec XVIII wieku powstała tutaj pierwsza kopalnia. W późniejszym czasie rozwinęło się również hutnictwo. Została tu założona jedna z największych na Górnym Śląsku hut cynku – wybudowana w 1873 roku huta Hohenlohe. Józefowiec został założony w 1826 roku, a włączony został do gminy Wełnowiec w 1924 roku. Samą zaś gminę Wełnowiec w 1951 roku przyłączono do Katowic. Obecnie Wełnowiec-Józefowiec ma głównie mieszkaniowy charakter wraz z silnie rozwiniętą gałęzią przemysłową . Wełnowiec-Józefowiec liczył w 2020 roku 13 741 mieszkańców. Czytaj więcej…

2022-07-28

Przebudzenie – polski dramat obyczajowy z 1934 roku w reżyserii Aleksandra Forda, zrealizowany według scenariusza Olgi Fordowej. Tematem filmu są losy młodej maturzystki zatrudnionej u bogatej warszawskiej rodziny. Zakochuje się w młodym mechaniku, który zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież. Mężczyzna trafia przed sąd, a dziewczyna traci pracę. W końcowej części produkcji przedstawiono sen bohaterki, widzącej krzywdę otaczającą ją i jej ukochanego. Po przebudzeniu dziewczyna obserwuje robotników idących ku górze. Przebudzenie, przygotowywane w szczególności przez przedstawicieli środowiska awangardowego, podejmowało problematykę nierówności społecznych i wad ustroju. Film powstawał w trudnych warunkach. Twórcy byli zależni od finansowania i oczekiwań właściciela kina radomskiego, opłacającego produkcję, oraz wymogów cenzury. Produkcja została nieprzychylnie przyjęta przez publiczność i krytyków. Recenzenci wytknęli filmowi brak spójności fabularnej, przeładowanie natrętną i naiwną symboliką, chaotyczny montaż oraz fatalne zdjęcia i udźwiękowienie. Film został uznany za zaginiony. Czytaj więcej…

2022-07-29

Wątok – potok w województwie małopolskim przepływający przez gminy Ryglice, Skrzyszów oraz miasto Tarnów. Wątok jest prawobrzeżnym dopływem Białej. Ma charakter potoku górskiego i charakteryzuje się gwałtownymi przyrostami stanu wody. Jego dolina jest przykładem doliny V-kształtnej. W klasyfikacji stref rybnych ciek zaliczany jest do krainy pstrąga, ze względu na bystry nurt, niskie temperatury wody oraz znaczny spadek koryta; występują w nim m.in. pstrągi potokowe, strzeble potokowe, ślizy, klenie oraz ukleje. Długość potoku wynosi 23,02 km, z czego końcowe 7,5 km koryta leży na obszarze Tarnowa. Na Wątoku nie są prowadzone pomiary hydrometryczne. W 2019 roku potencjał ekologiczny wód Wątoku sklasyfikowano jako słaby (IV klasa), o czym zadecydował stan fitobentosu. Stwierdzono wówczas przekroczenia norm stanu dobrego dla niektórych wskaźników utlenialności i zasolenia oraz stężenia niektórych związków azotu. Czytaj więcej…

2022-07-30

Usman ibn Affan (ur. w Mekce, zm. 17 czerwca 656 w Medynie) – trzeci kalif prawowierny, panujący w latach 644 do 656. Usman był członkiem potężnego rodu Umajjadów i jednym z pierwszych nawróconych na islam. Ponieważ był pierwszą osobą nawróconą na nową religię o tak wysokim społecznym statusie, Mahomet darzył go szczególnymi względami, co objawiło się m.in. w oddaniu mu za żony dwóch córek Proroka, Rukajji oraz Umm Kulsum. Ciesząc się jednocześnie poparciem pobożnych muzułmanów, jak i dawnej mekkańskiej arystokracji, po śmierci Umara w 644 roku Usman został wybrany na kalifa. Chociaż udało mu się kontynuować podboje Umara, to jednak okazał się słabym władcą, skoncentrowanym przede wszystkim na umacnianiu pozycji swojego rodu, który zajął wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie. Ta polityka niekontrolowanego nepotyzmu doprowadziła do wybuchu buntu i Usman zginął zamordowany przez rebeliantów w swoim pałacu w 656 roku. To szokujące dla współczesnych wydarzenie dało początek późniejszym podziałom w dotychczas jednolitej społeczności muzułmanów. Czytaj więcej…

2022-07-31

Mewa lodowa – gatunek dużego ptaka z podrodziny mew w rodzinie mewowatych. Zamieszkuje wybrzeża oraz wody północnego Pacyfiku. Niekiedy podczas migracji krzyżuje się z innymi gatunkami mew np. z mewą zachodnią. Jest to dość duża, krępa mewa, nieodróżniająca się wyraźnie od innych gatunków. Osiąga 61–68 cm długości ciała oraz 132–137 cm rozpiętości skrzydeł. Masa ciała 900–1250 g. Samce przeciętnie są większe i cięższe od samic. Skrzydła jasnoszare, lotki z białymi obrzeżeniami. Reszta upierzenia biała. Dziób żółtawy z czerwoną kropką na żuchwie. Nogi jednolicie różowe. Na lądzie odżywia się odpadkami czy bezkręgowcami, nad wodą sprawnie poluje na ryby i skorupiaki. IUCN nadaje status mewie lodowej gatunku najmniejszej troski (LC), ponadto trend liczebności populacji uznaje się za wzrostowy. Podobnie jak inne mewy, mewa lodowa to kleptopasożyt, zdobywający pokarm poprzez jego kradzież innym zwierzętom. Czytaj więcej…