Wikipedysta:Avtandil/brudnopis

Bułgarski kalendarz obrzędowy

Święta zimowe

30 listopada - dzień św. Andrzeja (Andreewden). Święto to rozpoczyna cykl świąt zimowych. Według narodu, od tej chwili dzień rośnie "niczym ziarno prosa", a św. Andrzej "przegania zimę i długie noce". W wigilię święta gospodyni gotuje żyto, pszenicę, fasolę i soczewicę, które następnego dnia zostaną spożyte przez domowników. Przed posiłkiem każdy z nich ciska odrobinę pokarmu w górę, do komina, by ziarna były duże, a zasiewy rosły wysoko. Na stole obowiązkowe są także gotowane warzywa, kukurydza i przaśny chleb. Szczególną uwagę poświęcano młodym mężatkom, by zapewnić im płodność. Potrawami przygotowanymi na święto nie częstowano osób spoza kręgu domowników, by "nie wynosiły urodzaju z domu".

4 grudnia - dzień św. Barbary Męczennicy. Naród czci tę świętą jako opiekunkę przed chorobami, zwłaszcza odrą i ospą. W dzień jej święta kobiety unikają prac domowych. Przygotowuje się podobne potrawy, jak na Andreewden, jednak są one słodzone miodem, by pozyskać łaskę świętej i rozdawane dzieciom. Tym razem przygotowuje się także potrawę dla sąsiadów i przechodniów - małe płaskie chlebki smarowane miodem, gęstym syropem (petmez), konfiturą lub roztopionym cukrem.

5 grudnia - dzień św. Sawy. W tradycji ludowej często się przeplata i łączy z dniami św. Barbary i św. Mikołaja. Naród uważa, że w wigilię dnia św. Sawy dzień i noc są jednakowej długości, czego wyrazem jest przysłowie "Barbara wyrównuje, Sawa dokłada". W pewnych regionach świętuje się także to, co ścinane i krojone, unika się więc tych czynności, a kobiety nie dotykają ostrych przedmiotów.

6 grudnia - dzień św. Mikołaja Mirlikijskiego Cudotwórcy (Nikułden). Św. Mikołaj jest czczony jako władca mórz oraz opiekun marynarzy i rybaków, za swojego patrona uważają go także kupcy i bankierzy. W bułgarskiej tradycji obowiązkowym daniem w ten dzień jest ryba, którą mogą spożywać nawet osoby zachowujące ścisły post bożonarodzeniowy. Najczęściej wybierany jest karp, uważany za "sługę św. Mikołaja" (zgodnie z legendą, karp posłużył świętemu do zatkania dziury w łódce podczas burzy na morzu). Zgodnie z tradycją, karp jest podawany w całości i nadziewany farszem z orzechów, cebuli i rodzynek. Oprócz ryby, na stole znajdują się specjalne kołacze, ozdobione portretem świętego lub jego statku. Przed wieczerzą, zarówno ryba, jak i kołacze są okadzane przez najstarszego. Część potrawy jest rozdawana - ma to zapewnić zdrowie. Stół nie jest uprzątany, lecz do późnej nocy pozostaje do dyspozycji gospodarzy i gości.

Bibliografia

"Празници и обреди на българина", със. Надя Петрова, ИК "Парнас", ISBN 954-8560-30-5