Wikipedystka:Loraine/brudnopis4

Działania UPA wymierzone w Kościół rzymskokatolicki na Wołyniu

Ataki ukraińskich nacjonalistów na kościoły i osoby duchowne miały na Wołyniu podwójne znaczenie. Z jednej strony organizatorom antypolskiej akcji zależało na jak największej liczbie ofiar i odstraszeniu innych Polaków. Z drugiej - działania przeciwko rzymskokatolickim placówkom duszpasterskim wpisywały się w ogólnie wrogi stosunek do tego kościoła, kojarzonego z polskością. Miały na to wpływ wydarzenia z czasów II Rzeczypospolitej, głównie akcja rewindykacji cerkwi prawosławnych i inne działania władz polskich oraz samych hierarchów kościelnych, dążących do rozszerzania wpływów Kościoła rzymskokatolickiego kosztem prawosławia i Cerkwi greckokatolickiej. Niszczenie kościołów i zabójstwa na osobach duchownych wpisywały się w ogólny plan oczyszczenia obszarów uznawanych za ukraińskie terytorium etniczne ze śladów polskości. 9 lutego 1944 trwająca już wcześniej akcja została formalnie potwierdzona rozkazem dla prowidnyków kuszczowych, nakazując im "zniszczyć wszystkie ściany kościołów i innych polskich budynków kultowych". Katolicyzm obrządku łacińskiego był bowiem wyznaniem zdecydowanej większości zamieszkujących Wołyń Polaków, ich religijność oceniana była jako "żywa i ofiarna", funkcjonowała Akcja Katolicka, wiele nowych kościołów i kaplic powstawało z inicjatywy oddolnej, także w związku z akcją rewindykacyjną cerkwi prawosławnych i w celu umacniania na tym obszarze obrządku łacińskiego.

Pierwsza seria ataków na kościoły miała miejsce już 11 lipca 1943, kiedy zostały dokonane napady na kościół w Kisielinie (powiat horochowski), kościoły w Porycku, Chrynowie i Zabłoćcach (powiat włodzimierski) oraz kaplicę w Krymnie (powiat kowelski). We wszystkich tych miejscach doszło do masowego morderstwa, a przebieg wydarzeń był bardzo zbliżony: oddział UPA otaczał kościół kordonem, uniemożliwiając wyjście zgromadzonym we wnętrzu osobom, po czym ostrzeliwano wnętrze świątyni z karabinów maszynowych lub granatów. W tym samym miesiącu dokonano napaści na kościoły w Wyszogródku, Sokolu oraz na cerkiew unicką w Żabczach . Napad był również zaplanowany na kościół w Stężarzycach, jednak polscy mieszkańcy zostali ostrzeżeni przez Ukrainkę i do napaści nie doszło. Jak podaje Ewa Siemaszko, do końca lipca 1943 ukraińscy nacjonaliści zniszczyli również kościoły w Łysinie, Złoczówce (powiat dubieński), Hucie Stepańskiej, Wyrce (powiat kostopolski), Domanince, Szumbarze (powiat krzemieniecki), Hłuboczku (powiat rówieński) oraz kaplice w Woronczynie i Zagajach (powiat horochowski) i Małyńsku (powiat kostopolski). W Kisielinie napastnicy rozstrzelali część wiernych w nawie kościelnej, część osób (z ks. Witoldem Kowalskim) podjęła desperacką obronę zakrystii, zmuszając ostatecznie Ukraińców do odstąpienia. Władysław Filar wspomina o 11 zniszczonych do września 1943 kościołach. Do dramatycznego starcia doszło również w kościele we Włodzimiercu 8 sierpnia 1943. Grupa ukrytych tam Polaków broniła się, strzelając do napastników z kurenia "Borystena" z czterech karabinów i oblewając kwasem solnym próbujących wyważyć drzwi. Upowcy zdołali zaminować i wysadzić tylną ścianę kościoła, jednak nadejście niemieckiej odsieczy dla napadniętego wcześniej posterunku uniemożliwiło im dalsze działania i uratowało Polaków. Podobna fala napadów na kościoły w czasie mszy świętej miała miejsce w Boże Narodzenie 1943 roku. Biuletyn Informacyjny Małopolski podawał, iż "Około 100 parafii już zlikwidowano, reszta wegetuje w oczekiwaniu zagłady".

Z niszczeniem kościołów wiązało się mordowanie duszpasterzy katolickich. Leon Popek podaje, iż 23 księży i zakonników oraz 2 zakonnice zostało zamordowanych w czasie odprawiania nabożeństwa lub wykonywania innych czynności związanych z posługą duszpasterską, 17 księży zostało zabitych w zbiorowych atakach na swoje miejscowości, dalsze 17 osób zostało zabitych na swojej plebanii. Brakuje danych o losach kolejnych kilkunastu osób duchownych. Ataki na katolickie osoby konsekrowane były przeprowadzane przez członków i sympatyków OUN od początku okupacji Wołynia, przy czym w latach 1939-1942 ginęły pojedyncze osoby (łącznie Popek podaje 16 ofiar, zaś w latach 1943-1944 zamordowano łącznie ich 80. Ginęli również księża nierzymskokatoliccy, którzy wyrażali sprzeciw wobec działalności UPA i mordowania ludności polskiej - w cerkwi w Żabczach został zabity jej proboszcz ks. Serafin Jarosiewicz, który wcześniej w kazaniach potępił zbrodnie UPA, podobny los spotkał ks. Bakę, który na prośbę wiernych obrządku łacińskiego odprawiał dla nich nabożeństwa w tym rycie. Za sprzeciw wobec antypolskiej akcji UPA został zabity również prawosławny arcybiskup Aleksy (Hromadśkyj) oraz trzy inne osoby duchowne.

Wskutek działalności UPA na Wołyniu przestało istnieć 70% parafii rzymskokatolickich, zniszczono co najmniej 62 kościoły i 33 kaplice

W sprawozdaniu z dnia 23 sierpnia 1945 roku przeznaczonym dla Stolicy Apostolskiej kanclerz kurii diecezji łuckiej ks. Jan Szych wskazywał na rzeź wołyńską jako jeden z powodów całkowitego upadku diecezji:

W 1943 r. Ukraińcy zorganizowali straszną rzeź. Uzbrojeni atakowali Polaków i mordowali ich z całym okrucieństwem: rąbali siekierami, palili żywcem, wydłubywali oczy i wyrywali języki, niektórych owinięto w druty kolczaste i wrzucono do dołów. Kilkakrotnie Ukraińcy oblegali kościół w czasie Mszy św., mordując wiernych i księży, a kościół wysadzając w powietrze. Według zeznań, ilość zamordowanych wynosi 30 000, a nawet i 50 000. Wtenczas właśnie zamordowano 17 księży, niektórych torturowano przed śmiercią. Ks. Karol Baran został podobno przepiłowany na dwoje. Popi pobłogosławili w swej świątyni noże do mordowania Polaków.

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Wykaz księży i osób duchownych zamordowanych przez nacjonalistów ukraińskich

Osoba|Data śmierci|Informacje o osobie|Źródło

WOŁYŃ

Nazwisko	Data i miejsce śmierci	Informacje o osobie
ks. Wacław Majewski	19 marca 1943, las k. Mielnicy	proboszcz parafii Mielnica, zastrzelony przez policjantów ukraińskich
br. Piotr Mojsijonek	5 kwietnia 1943, las pomiędzy Pniewem a Skoromochami	pijar z Lubieszowa, pojmany w czasie podróży, zamordowany wraz z ks. Józefem Szostakiem
ks. Józef Szostak	5 kwietnia 1943, las pomiędzy Pniewem a Skoromochami	administrator parafii Małe Hołoby, pojmany w czasie podróży, zamordowany wraz z br. Piotrem Mojsijonkiem
ks. Jerzy Jan Cimiński	maj 1943, między Wołkowyjami a Demidówką	proboszcz parafii Zofiówka, pojmany podczas podróży, zamordowany wraz z ks. Hieronimem Szczerbickim
ks. Hieronim Szczerbicki	maj 1943, między Wołkowyjami a Demidówką	proboszcz parafii w Tesłuchowie, pojmany podczas podróży, zamordowany wraz z ks. Janem Cimińskim
ks. Piotr Walczak	czerwiec lub lipiec 1943, Połonka (?)	ksiądz emeryt, prawdopodobnie pojmany podczas podróży i zamordowany
ks. Józef Aleksandrowicz	11 lipca 1943, Zabłotce	proboszcz parafii w Zabłotcach (Zabłoćcach?), zabity w czasie mszy
ks. Jan Kotwicki	11 lipca 1943, Chrynów	proboszcz parafii w Chrynowie, zastrzelony w czasie mszy
ks. Bolesław Szawłowski	11 (?) lipca 1943, Poryck	proboszcz parafii w Porycku. Istnieje kilka wersji jego śmierci. Według jednych został zabity w czasie mszy lub na placu przed kościołem. Według innej wersji, uznawanej za bardziej prawdopodobną, ksiądz został tylko ranny i wzięty za nieżywego. Gdy upowcy odeszli, udał się do domu duchownego prawosławnego Szelesta, który się nim zaopiekował. Ksiądz Szawłowski został tam jednak wykryty przez UPA i zabity.
ks. Karol Baran	12 lipca 1943, Stężarzyce	proboszcz parafii w Korytnicy, w czasie wojny obsługiwał także parafię w Stężarzycach. Uprowadzony przez UPA, według niektórych relacji przecięty piłą.
ks. Konstanty Turzański	lipiec 1943, Wyszogródek	proboszcz parafii Wyszogródek, zamordowany podczas mszy
ks. Stanisław Dobrzański	30 sierpnia 1943, Ostrówki	proboszcz parafii Ostrówki. Jedna z ofiar zbrodni w Ostrówkach.
br. Józef Harmata	30 sierpnia 1943, Ostrówki	brat zakonny Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej. Jedna z ofiar zbrodni w Ostrówkach.
o. Ludwik Wrodarczyk	6 grudnia 1943, Karpiłówka	proboszcz w Okopach ze zgromadzenia oblatów. Pojmany podczas napadu na Okopy, zamordowany po torturach.
ks. Stanisław Grzesiak	16 stycznia 1944, Poryck	proboszcz parafii Skurcze. Zastrzelony w kościele w Porycku, gdzie udał się, by pomodlić się za zamordowanego tam wcześniej ks. Bolesława Szawłowskiego
o. Józef Kamil Gleczman	7 (?) lutego 1944, Wiśniowiec	karmelita z Wiśniowca, jedna z ofiar zbrodni w Wiśniowcu
br. Jan Cyprian Lasoń	7 (?) lutego 1944, Wiśniowiec	karmelita z Wiśniowca, jedna z ofiar zbrodni w Wiśniowcu
ks. Stanisław Fijałkowski	12 marca 1944, Podkamień	proboszcz parafii Poczajów (Wołyń). W lipcu 1943 schronił się wraz z parafianami w klasztorze w Podkamieniu. Jedna z ofiar zbrodni w Podkamieniu.

Ocaleli z ataków:

ks. Witold Kowalski|?|proboszcz parafii Kisielin, 11 lipca 1943 został ciężko ranny (postrzelony w twarz) w czasie obrony murowanej plebanii|ib.

ks. Stefan Zawadzki|?|proboszcz parafii Cumań, w lipcu 1941 roku napadnięty przez Ukraińców, zraniony nożem w gardło, pozostał kaleką do końca życia (problemy z mówieniem i przyjmowaniem pokarmów)|ib.

o. Franciszek Wiktor Honorat Jedliński|?|Podczas napadu na plebanię w Noworodczycach (prawdopodobnie czerwiec 1943) został przywiązany za nogi do żyrandola i powieszony głową w dół. Odnaleziony nazajutrz przez parafian.|ib.

MAŁOPOLSKA

Nazwisko	Data i miejsce śmierci	Informacje o osobie
ks. Józef Kluz	koniec 1939 r.	katecheta z Kołomyi. Zabity przez Ukraińców przy próbie przekroczenia granicy polsko-rumuńskiej
o. Jan Gałek	27 czerwca 1941, Komarno	bernardyn ze Lwowa
ks. Franciszek Stańko	29 czerwca 1941	proboszcz parafii Równe k. Drohobycza.
ks. Marian Bosak	23 sierpnia 1941, Mariampol	proboszcz parafii Mariampol. Wywołany z plebanii pod pretekstem wyjaśnienia sprawy urzędowej i zastrzelony 1km za wsią
ks. Rajmund Gałązka	sierpień 1941	przeor Konwentu Karmelitów Trzewiczkowych w Trembowli. Zabity podczas podróży.
ks. Jan Ciąpała	12 września 1941	wikariusz parafii w Kałuszu. Zamordowany podczas podróży na wieś
ks. Leon Chudy	22 czerwca 1942	kapelan wojskowy, po kampanii wrześniowej osiadł w Stryju. Zamordowany podczas podróży
ks. Władysław Selwa	9 marca 1943, Tuligłowy	proboszcz parafii Tuligłowy, zastrzelony w kancelarii parafialnej przez syna duchownego ukraińskiego Jarki z Boratyna
ks. Józef Grzesiowski	24 lipca 1943	administrator parafii Pistyń. Uprowadzony z plebanii pod pozorem aresztowania (nazwiska dwóch porywaczy są znane – byli to Wołodymyr Tkaczuk i Wasyl Iwaniszyn). Następnego dnia znaleziono księdza uduszonego.
ks. Michał Duszeńko	3 września 1943	administrator parafii Halerczyn-Wysocko. Zastrzelony podczas napadu bojówki OUN na plebanię. Według relacji dziekana brodzkiego ks. Emila Kobierzyckiego dochodzenie wykazało, że inspiratorem zbrodni był miejscowy ksiądz ukraiński.
ks. Władysław Klakla	14 września 1943	wikariusz parafii Mogielnica. Podczas podróży z Trembowli do Lwowa zabity i wyrzucony z pociągu przez grupę Ukraińców.
ks. Władysław Biliński	8 września 1943	administrator parafii Kotów. Wracając rowerem z odpustu w Litiatynie został napadnięty przez grupę Ukraińców, jego ciała nie odnaleziono.
ks. Tadeusz Stroński	10 października 1943	administrator parafii Skoromochy Stare. Zginął podczas napadu na plebanię.
ks. Antoni Wierzbowski	13 listopada 1943	administrator parafii Bybło. Uprowadzony z drogi w godzinach wieczornych, wywieziony do lasu i tam zastrzelony. Wraz z nim zginął nauczyciel Stanisław Wróbel.
ks. dr Andrzej Kraśnicki	8 grudnia 1943	proboszcz parafii Jazłowiec. Porwany z plebanii przez grupę UPA, zaginął bez wieści.
ks. o. Mikołaj Ferenc	14/15 stycznia 1944	kapucyn, administrator parafii Markowa. Zabity podczas napadu UPA na Markową.
ks. o. Witalis Borsuk	5 lutego 1944, droga Rohatyn-Fraga	bernardyn, wikariusz parafii Fraga, pojmany w czasie podróży i zamordowany, jego ciało wrzucono do rzeki
ks. Michał Kucab	9 lutego 1944	administrator parafii Bednarów. Wywołany z plebanii przez grupę Ukraińców i zastrzelony.
ks. Józef Kaczorowski	11 lutego 1944	administrator parafii Wołków. Zabity podczas napadu UPA na plebanię. Ciężko raniono także jego matkę, która następnego dnia zmarła w szpitalu.
ks. Jan Kuszyński	14 lutego 1944	wikariusz parafii Toporów. Zastrzelony podczas napadu na plebanię.
ks. Stanisław Kwiatkowski	14 lutego 1944	proboszcz parafii Świrz. Wracając z pogrzebu zamordowanego przez UPA ks. Józefa Kaczorowskiego został zatrzymany przez Ukraińców i zabity. Razem z nim zginęło dwóch parafian.
s. Helena Dżugała	19 lutego 1944, Podkamień (pow. rohatyński)	Jedna z ofiar napadu UPA na wieś, kościół, plebanię i klasztor. Przed śmiercią dokonano na niej zbiorowego gwałtu.
br. Euzebiusz Kowalski	19 lutego 1944, Fraga	aspirant zakonu OO Bernardynów, zamordowany podczas napadu na Fragę
ks. o. Joachim Szafraniec	19/20 lutego 1944, Fraga	proboszcz parafii Fraga i przeor klasztoru OO. Bernardynów. Zamordowany podczas napadu UPA na miejscowość
br. Roch Sałek	22 lutego 1944	bernardyn z klasztoru w Fradze
ks. Albin Barnaś	21 lutego 1944	proboszcz parafii Szutowa. Uprowadzony z plebanii przez bojówkarzy OUN-UPA, zaginął bez wieści.
br. Jan Franciszek Frączyk	12 marca 1944, Podkamień	ur. 8.11.1866 r. , dominikanin z Podkamienia. Jedna z ofiar zbrodni w Podkamieniu
br. Gracjan Jóźwia	12 marca 1944, Podkamień	ur. 6.10.1895 r. , dominikanin z Podkamienia. Jedna z ofiar zbrodni w Podkamieniu
br. Kryspin Karol Rogowski	12 marca 1944, Podkamień	ur. 29.01.1867 r. , dominikanin z Podkamienia. Jedna z ofiar zbrodni w Podkamieniu
ks. Stanisław Fijałkowski	12 marca 1944, Podkamień	proboszcz parafii Poczajów na Wołyniu. W lipcu 1943 schronił się wraz z parafianami w klasztorze w Podkamieniu. Jedna z ofiar zbrodni w Podkamieniu.
o. Bartłomiej Piotr Czosnek	13 marca (luty?) 1944	karmelita, wikariusz parafii Bołszowce. Wywołany do udzielenia sakramentów choremu. W drodze pojmany przez UPA i po torturach zabity.
ks. Franciszek Będkowski (Bętkowski?)	5/6 kwietnia 1944	proboszcz parafii w Żulinie, zabity podczas napadu na miejscowość
ks. Błażej Czuba	6 kwietnia 1944	proboszcz parafii Dołha Wojniłowska-Ziemianka. Zginął wraz z grupą parafian w podpalonej przez UPA plebanii.
s. Czesława Antonina Stieber	25 kwietnia 1944, Rypne	józefitka w parafii Rożniatów
s. Weronika Melinger	7/8 maja 1944, Derżów	szarytka z klasztoru w Rozdole, filia Derżów, zabita wraz z grupą ok. 20 wiernych przez UPA podczas napadu na miejscowość
s. Wiktoria Misiak	7/8 maja 1944, Derżów	szarytka z klasztoru w Rozdole, filia Derżów, zabita wraz z grupą ok. 20 wiernych przez UPA podczas napadu na miejscowość
s. Agnieszka Poniecka	7/8 maja 1944, Derżów	szarytka z klasztoru w Rozdole, filia Derżów, zabita wraz z grupą ok. 20 wiernych przez UPA podczas napadu na miejscowość
ks. Jan Mazur	11 lipca 1944, Tarnawka	proboszcz parafii Tarnawka, zamordowany na plebanii przez dwóch policjantów ukraińskich
ks. Józef Kopeć	12 lipca 1944	wikariusz parafii Borownica. Wyprowadzony z plebanii i zastrzelony na podwórzu.
ks. Marceli Zmora	19 lipca 1944	proboszcz parafii Husaków. Uprowadzony z plebanii 14 lipca 1944, przetrzymywany w nieustalonym miejscu i po kilku dniach zabity.
s. Stefania Ustyanowicz	23 sierpnia 1944, między Niżniowem a Jazłowcem	zakon niepokalanek, przełożona klasztoru w Niżniowie. Ujęta podczas podróży, zabita wraz z s. Marią Szembek
s. Maria Szembek	23 sierpnia 1944, między Niżniowem a Jazłowcem	zakonnica z klasztoru w Jazłowcu. Ujęta podczas podróży, zabita wraz z s. Stefanią Ustyanowicz
ks. Marian Kłonowski	25 sierpnia 1944, Chlebowice Wielkie	administrator parafii Chlebowice Wielkie. Przebywając w ogrodzie został raniony z broni palnej i dobity łopatą.
o. Józef Kostuś	20 czerwca 1944, Lwów	zamordowany przez policjantów ukraińskich
ks. Stanisław Wilkoński	23 października 1944	katecheta w parafii Podwołczyska
s. Anna i Helena Żarkowskie (Żarnowskie?)	2 listopada 1944	służebniczki pracujące w sierocińcu we wsi Hnilcze Wielkie
ks. Adam Drzyzga	23 listopada 1944	administrator parafii Sorocko. Zginął w wyniku ataku UPA na kondukt pogrzebowy. Grzebano żołnierza IB; w pogrzebie brało udział kilkunastu żołnierzy IB. Księdza raniono z broni palnej i dobito bagnetami.
ks. Andrzej Kolbusz	6 grudnia 1944	parafia Niżniów. Zamordowany podczas napadu na miejscowość
ks. Stanisław Szczepankiewicz	24 grudnia 1944, Ihrowica	proboszcz parafii Ihrowica, zginął razem z rodziną i grupą kilkudziesięciu mieszkańców wsi
s. Adela Augustyna Pawłowicz	29 grudnia 1944	józefitka, pielęgniarka w szpitalu w Dolinie, zamordowana w drodze z pracy do domu
ks. Szczepan Jurasz	3 lutego 1945	proboszcz parafii Czerwonogród. Podczas napadu UPA na tę miejscowość ukrył się w szczelinie skalnej wraz z grupką ludności; nad ranem został znaleziony martwy. Przypuszcza się, że zmarł na zawał serca w wyniku doznanych wrażeń.
ks. Marian Dziamarski	28 lutego 1945	administrator parafii Bekerów-Nowosiółka. Porwany z plebanii przez UPA, zaginął bez wieści.
o. Stanisław Mieczysław Mucha	7 marca 1945, k. Dobraczyna	bernardyn, administrator parafii Sokal-Zabuże. Zastrzelony podczas podróży z Sokala do Krystynopola, wraz z nim zginęło dwóch innych Polaków.
s. Franciszka Kosiorowska	7 marca 1945	niepokalanka z klasztoru parafii Niżniów, spalona żywcem
s. Zofia Leokadia Kulpa	7 marca 1945	józefitka z parafii Niżniów, spalona żywcem
s. Anna Teresa Skałecka	7 marca 1945	józefitka z parafii Niżniów, spalona żywcem
ks. Józef Skrabalak	28 maja 1946, Sanok	do 1944 roku proboszcz parafii Budki Nieznanowskie. Po jej zniszczeniu przez UPA przeniósł się do rodzinnego Temeszowa. Tu padł ofiarą ataku sotni „Hromenki”. Ranny, zmarł następnego dnia w szpitalu w Sanoku.
ks. Józef Suszczyński	?	Babulińce
ks. Karol Procyk	?	Bawarów
ks. Wiktor Szklarczyk	?	Sarnki Dolne
ks. Jan Kuszyński	?	Toporów
ks. Jan Walniczek	?	Kociubińce
ks. Marceli Zmowa	?	Husaków
ks. Franciszek Szarewicz	?	Stojanów
ks. Jan Gach	?	Kotów
ks. Antoni Faranowski	?	Podwysokie
s. Andrzeja	?	Lubieszów, sercanka
s. Gana	?	Lubieszów, sercanka
ks. Józef Szady	?	?

Ocaleli z ataków:

ks. Roman Daca, proboszcz parafii Nowosielce. W nocy z 28 na 29 września 1943 podczas napadu bojówki UPA na plebanię schował się w zamaskowanej kryjówce i ocalał. Zabito jego matkę i gospodynię, które nie chciały podać miejsca ukrycia księdza, oraz pobito jego woźnicę – Ukraińca.

ks. Zygmunt Targosz, administrator parafii Tartaków. W listopadzie 1943 roku wracając z pogrzebu Polaków zamordowanych przez UPA w Leszczatowie ksiądz został ujęty przez upowców, poraniony nożami i pozostawiony na drodze. Oprawcy prawdopodobnie sądzili, że ksiądz nie żyje.

ks. Michał Sempowicz, administrator parafii Podmichale. 17 stycznia 1944 podczas napadu na plebanię wyskoczył przez okno i zdołał zbiec pomimo oddanych w jego stronę strzałów.

ks. Józef Miezin, proboszcz parafii Baligród. 6 sierpnia 1944 podczas napadu UPA na kościół w Baligrodzie do jego zabicia nie dopuścił ksiądz greckokatolicki Olenko. Zginęło 40 parafian.

ks. Jan Poręba, proboszcz parafii Piskorowice. 3 stycznia 1945 podczas podróży z Rzuchowa do Piskorowic ostrzelany z broni maszynowej. Ranny w prawą rękę, pierś i brodę, został kaleką do końca życia.

ks. Zygmunt Gorzeński, katecheta w parafii Stary Sambor. Podczas napadu w nocy z 9 na 10 czerwca 1945 ranny w rękę, został kaleką do końca życia.

ks. Józef Jastrzębski|?|Toporów|ib.

s. Kryspina|?|Petlikowce Stare|ib.

Zniszczone obiekty sakralne

Powiat sarneński

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Chinocze	Kaplica z 1937	1943
Włodzimierzec	Kościół św. Józefa z XIX w. oraz cmentarz	1943
Bereźnica	Kościół św. Rafała Archanioła z XVII w.	1943
Okopy	Kościół św. Jana Chrzciciela z 1934	1943
Wojtkiewicze	Kościół Wniebowzięcia NMP z 1927	1943

Powiat lubomelski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Piszcz	Drewniana kaplica należąca do parafii w Pulemcu, wzniesiona po 1937	1943
Szack	Drewniany kościół parafialny istniejący od 1938	1943
Opalin	Kościół parafialny św. Antoniego z Padwy z XVII w.	1943
Wólka Uhruska	Drewniana kaplica należąca do parafii w Opalinie	1943
Ostrówki	Kościół św. Andrzeja z 1765	8 września 1943
Jankowce	Drewniana kaplica św. Marii Magdaleny z 1925	1943
Horodno	Kaplica należąca do parafii w Lubomlu	1943
Maszów	Kaplica należąca do parafii w Lubomlu	1943

Powiat kowelski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Niesuchojeże (obecnie Łapki)	Nieukończony murowany kościół powstały dla parafii erygowanej w 1939	1943
Rudniki	Kaplica należąca do parafii św. Stanisława w Kowlu	1943
Karasin	Kościół drewniany z 1938	lipiec 1943

Powiat włodzimierski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Przewały	Kościół parafialny Wniebowzięcia NMP pochodzący z 1862	sierpień 1943, kościół został zaatakowany i spalony w czasie nabożeństwa
Ziemlica	Drewniana kaplica należąca do parafii Binduga	sierpień 1943
Stawki	Drewniany kościół parafialny z 1927	sierpień 1943
Korytnica	Kościół św. Antoniego z Padwy z XVII w.	12 lipca 1943
Stężarzyce	Kościół drewniany z 1931	1943
Swojczów	Drewniany kościół Narodzenia NMP z XVII wieku oraz kaplica	11 VII 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa
Chrynów	Drewniany kościół z 1937	11 VII 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa
Litowiż	Kościół św. Michała Archanioła z XVII w.	1943
Zabłoćce	Kościół Trójcy Świętej z XVIII w.	11 VII 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa
Poryck	Kościół Trójcy Świętej i św.Michała Archanioła	11 VII 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa

Powiat horochowski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Woronczyn	Kościół z 1936 z kaplicą z 1820	25 czerwca 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa
Kisielin	Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z XVIII	11 lipca 1943, kościół zaatakowany w czasie nabożeństwa
Twierdynie	Drewniana kaplica należąca do parafii Kisielin	lipiec 1943
Nowy Zahorów	Kościół Narodzenia NMP, w latach 1839-1921 cerkiew prawosławna	1943
Koniuchy	Kościół Wniebowzięcia NMP z XVII wieku	styczeń 1944
Drużkopol	Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Stanisława Biskupa z początku XX wieku	6/7 stycznia 1944
Zagaje	Kaplica z 1910, należąca do parafii Drużkopol	12 lipca 1943, kaplica zaatakowana w czasie nabożeństwa
Bużany	Drewniana kaplica należąca do parafii Drużkopol	1943
Nowe Gniezno	Nieukończony (budowany od 1936) kościół	1943
Łobaczówka	Nieukończony (budowany od 1935) kościół	1943
Nowosiółki		1943

Powiat łucki

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data zniszczenia
Kołki	Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP z XVII w.	czerwiec 1943
Sokul	Kościół NMP Wspomożenie Wiernych z XVII w.	1943, od 1994 trwa odbudowa
Emilin Stary	Drewniana kaplica należąca do parafii Hołoby	1943
Torczyn	Kościół św. Trójcy i Jana Chrzciciela z XVIII w.	koniec stycznia 1944
Okorsk Wielki	Drewniana kaplica należąca do parafii Torczyn	1943
Aleksandrówka	Nieukończony kościół (budowa rozpoczęta w 1938)	1943
Watyń	Kaplica należąca do parafii Skurcze	15 stycznia 1944
Skurcze	Kościół Wniebowzięcia NMP z XVII w.	15 stycznia 1944
Nieświcz	Kościół św. Macieja z XVII w.	początek 1944
Ławrów	Kaplica z 1816	październik 1943
Sienkiewiczówka	Kaplica z 1933	październik 1933
Zofiówka	Drewniany kościół św. Zofii i Matki Bożej Dobrej Rady z 1921	1 lipca 1943
Poddębce	Drewniana kaplica z 1937	wrzesień 1943

Powiat kostopolski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data i okoliczności zniszczenia
Wyrka	Drewniany kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z 1934	18 VII 1943, spalony po napadzie na wieś
Huta Stepańska	Drewniany Najświętszego Serca Jezusa	19 VII 1943, kościół spalony po napadzie na wieś, obecnie na jego miejscu znajduje się krzyż pamiątkowy
Stepań	Kościół św. Michała Archanioła z XIX w.	1943
Perełysianka	Drewniana kaplica	1943
Janowa Dolina	Drewniana kaplica św. Jana Chrzciciela	23 kwietnia 1943
Kazimierka (Kuźmówka)	Kościół św. Kazimierza z XVII w.	1943, znajdujący się w kościele cudowny obraz maryjny został przeniesiony do nieistniejącej dziś cerkwi w Stepaniu
Reginówka	Kościół z 1929	1943
Piłsudczyzna	Drewniana kaplica z 1934 należąca do parafii Kostopol	1943
Anowal lub Anowola	Kościół św. Czesława z 1926	marzec 1943
Bystrzyce	Kaplica z XIX w.	1943
Rudnia Potasznia	Kościół św. Józefa Oblubieńca z 1938	1943, rozbiórka kościoła zakończona po 1945
Myszakowa	Drewniany kościół NMP z Góry Karmel z 1924	kwiecień 1943, po pacyfikacji wsi przez Niemców w lutym 1943
Ludwipol	Drewniany kościół Serca Jezusowego	1943
Dermanka	Kościół św. Izydora Rolnika z 1932	czerwiec 1943

Powiat rówieński

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data
Ulbarów	Drewniana kaplica należąca do parafii Warkowice	1943
Aleksandria	Kościół Zaślubin NMP	1943
Pustomyty	Drewniana kaplica z 1934 należąca do parafii Tuczyn	1943
Niewirków	Kościół i klasztor dominikanów	1943, zniszczony po walkach UPA z samoobroną polską
Hłuboczek	Kościół NMP Królowej Polski z 1928	1943

Powiat dubieński

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data
Jałowicze	Kościół Objawienia NMP z XVIII w.	1943
Ostrożec	Murowana kaplica z 1934, należała do parafii w Jałowiczach	czerwiec 1943, na terenie kaplicy miało miejsce starcie polsko-ukraińskie
Targowica	Kościół Matki Boskiej Różańcowej	1943, ruiny rozebrane przez władze stalinowskie po 1945
Złoczówka	Kościół NMP	1943
Bilcza	Murowana kaplica należąca do parafii Złoczówka	1943
Łysin	Kościół Przemienienia Pańskiego z XVIII w.	lipiec 1943
Ilpiboki	Drewniana kaplica z XVIII w., należąca do parafii w Łysinie	lipiec 1943
Werben	Drewniana kaplica należąca do parafii Beresteczko	lipiec 1943
Tesłuchów	Kościół Objawienia NMP z Lourdes z 1928	1943
Pelcza	Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej z 1928	1943
Smordowa	Kaplica należąca do parafii Młynów	1943
Radów	Kościół św. Ignacego Loyoli z 1925	1944
Ptycza	Kościół św. Trójcy z XVII w.	1943
Kozin	Kościół z 1937 (filialny parafii Ptycza)	1944
Onyszkowe	Kaplica z 1936	lipiec 1943
Krupiec	Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z 1927	1943
Smyga	Kościół drewniany w budowie (rozpoczęta 1938)	1943

Powiat zdołbunowski

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data
Mizocz	Kościół św. Jana Nepomucena z XVIII w.	lato 1943; na terenie kościoła miały miejsce walki z polska samoobroną
Noworodczyce	Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP	1943
Milatyn	Kaplica z XVII w. należąca do parafii Hłuboczek	1943

Powiat krzemieniecki

Miejscowość	Zniszczony obiekt sakralny	Data
Uhorsk	Niewykończony kościół (budowa rozpoczęta w 1939)	1943
Kąty (Kuty)	Kościół św. Izydora	kwiecień 1943, zniszczony po walkach z polską samoobroną
Dederkały	Kościół Podwyższenia Krzyża Św i klasztor reformatów	marzec 1944, wcześniej ośrodek samoobrony polskiej i schronienie dla ok. 300 osób
Szumbar	Kościół Najświętszego Serca Jezusa i były klasztor trynitarzy z XVIII w.	lipiec 1943
Zahajce Wielkie	kaplica należąca do parafii Szumbark	1943
Poczajów	Kaplica Imienia Marii z 1928	1944
Wiśniowiec Stary	Kościół św. Stanisława z XVIII w.	luty 1944, kościół był miejscem zbrodni na ok. 200 Polakach
Wiśniowiec Nowy	Kościół św. Michała Archanioła i klasztor karmelitów	luty 1944, kościół zniszczony po walkach z polską samoobroną
Kołodno	Kościół św. Józefa i św. Elżbiety z XVIII w.	14 lipca 1943
Wyszogródek	Kościół św. Ducha z XVIII w.	1943
Łanowce	Kościół Wniebowzięcia NMP z XIX w.	Spalony w czasie napadu na Łanowce 4 lutego 1944
Domaniówka	Drewniany kościół z XVIII w., filia parafii w Łanowcach	1943
Napadówka	Kaplica należąca do parafii w Łanowcach	1943
Kozaczki-Hrynki	Kaplica w budowie (od 1939)	1943
Białozórka	Kaplica z 1921	1943

Bibliografia

• Cz. Piotrowski, Zniszczone i zapomniane osiedla polskie oraz kościoły na Wołyniu, Warszawa 2002, Okręg Wołyński Światowego Związku Żołnierzy AK, ISBN 83-915111-1-1
• Cz. Piotrowski Zniszczone i zapomniane osiedla polskie oraz kościoły w powiecie sarneńskim na Wołyniu, Warszawa 2004, Okręg Wołyński Światowego Związku Żołnierzy AK, ISBN 83-915111-0-3

Przypisy

Leon Popek używa pojęcia a.r.