Przejdź do zawartości

Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy województwa białostockiego II Rzeczypospolitej. Zobacz też: województwo białostockie.
województwo białostockie
— województwo —
1920–1939
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Data powstania

14 sierpnia 1919 / 15 lutego 1920[1]

Siedziba wojewody i sejmiku

Białystok

Wojewoda

Henryk Ostaszewski

Powierzchnia

(1931) 32 441 km²
(1939) 26 036[2] km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


1 643 844[3]

• gęstość

50,7 os./km²

Tablice rejestracyjne

BŁ

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Kilińskiego 1
Białystok
Podział administracyjny
Plan województwa białostockiego
Podział administracyjny województwa białostockiego 1919–1939
Liczba powiatów miejskich

1

Liczba powiatów ziemskich

9

Liczba gmin miejskich

35

Liczba gmin wiejskich

128

Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Województwo białostockie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30 IX 1921 i spisu powszechnego z 9 XII 1931 r.
Województwo białostockie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1921
Skorowidz miejscowości 1921 – szczegółowe dane GUS spisu powszechnego 1921 – województwo białostockie
Województwo białostockie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1931
Urząd Wojewódzki Białostocki w Białymstoku – widok współczesny
Polska, gęstość zaludnienia, 1931

Województwo białostockie – województwo II Rzeczypospolitej istniejące w latach 1919–1939 ze stolicą w Białymstoku.

Województwo zostało utworzone 14 sierpnia 1919 roku[4]. Powiaty grodzieński, wołkowyski i białowieski zostały przyłączone 19 lutego 1921 roku[5]. Województwo obejmowało w przybliżeniu obszar współczesnego województwa podlaskiego i zachodnią część obwodu grodzieńskiego na Białorusi.

Województwo graniczyło od północnego wschodu z wileńskim, od wschodu z nowogródzkim, od południowego wschodu z poleskim, od południa z lubelskim, od zachodu z warszawskim, oraz od północnego zachodu z Niemcami (Prusami Wschodnimi) i od północy z Litwą. Głównymi miastami województwa były Białystok, Grodno, Łomża, Suwałki, Ostrów Mazowiecka, Wołkowysk, Ostrołęka i Augustów.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

Powiat Powierzchnia
(km²) 		Liczba mieszkańców Siedziba
(liczba mieszkańców)
augustowski 2035 74 800 Augustów
(12 147)
białostocki[a] 3079 140 100 Białystok
(91 335)
Białystok (od 1928)[a] 39 91 335
białowieski (1921-22)[b][c] 1602 14 353 Białowieża
(1064)
bielski[c] 4989 204 500 Bielsk
(7029)
grodzieński (od 1921)[b][d] 4459 213 100 Grodno
(49 932)
kolneński (do 1932)[e] 1528 63 656 Kolno
(5285)
łomżyński (do 1939)[e][f] 2657 168 200 Łomża
(25 065)
ostrołęcki (do 1939)[e][f] 2281 112 600 Ostrołęka
(13 438)
ostrowski (do 1939)[f] 1467 99 800 Ostrów Mazowiecka
(17 611)
sejneński (do 1925)[g] 795 19 699 Sejny
(2254)
sokólski 2333 103 100 Sokółka
(6382)
suwalski[g] 2246 110 100 Suwałki
(21 957)
szczuczyński (od Szczuczyn) 1451 68 200 Grajewo
(9036)
wołkowyski (od 1921)[b] 3938 171 300 Wołkowysk
(15 136)
wysokomazowiecki 1467 87 000 Wysokie Mazowieckie
(3977)

Populacja

[edytuj | edytuj kod]

Według spisu ludności z 1921 roku całkowita populacja wynosiła 1 305 284 osób[6].

Podział ludności według narodowości[6]:

Podział ludności według wyznań[6]:

Według spisu ludności z 1931 roku całkowita populacja wynosiła 1 646 844.

  • Polacy – 1 182 259 (71,79%)
  • Białorusini – 205 590 (12,48%)
  • Żydzi – 194 935 (11,84%)
  • Rosjanie – 35 148 (2,13%)
  • inni – 28 912 (1,76%)

Wśród innych było 2632 to Ukraińców, 29 – Czechów, 13 085 (0,79%) – Litwinów, 7290 (0,44%) – Niemców, 390 – innym językiem, 1713 osób nie określiło swej narodowości. 172 164 (10,45%) posługiwało się językiem jidisz, 22 771 (1,38%) – hebrajskim[7].

1 114 077 (67,65%) mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego albo ormiańskokatolickiego, 1491 było wyznania greckokatolickiego, 304 667 (18,50%) było wyznania prawosławnego, 11 526 (0,70%) wyznania ewangelicko-augsburskiego, 704 ewangelicko-reformowanego, 37 ewangelicko-unijnego, 2981 ewangelickiego bez bliższego określenia, 8814 innych wyznań chrześcijańskich, 197 365 (11,98%) wyznania mojżeszowego, 687 innych niechrześcijańskich, 109 o nieokreślonej przynależności religijnej bądź bezwyznaniowcy, 1386 osób nie podało religii[7].

Struktura demograficzna województwa białostockiego w 1931 r.[3]

[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 1 643 844 100 846 467 51,49 797 377 48,51
Miasto 396 060 24,09 209 234 12,73 186 826 11,37
Wieś 1 247 784 75,91 637 233 38,76 610 551 37,14

Ludność województwa białostockiego w 1931 r. w powiatach według deklarowanego języka ojczystego[8]

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Łącznie Polacy[9] Białorusini[10] Żydzi[11] inni
augustowski 70 943 68 674 (97%) 104 (0%) 4231 (1%) 1742 (2%)
Białystok (miasto) 91 101 46 386 (51%) 518 (1%) 38 790 (43%) 5407 (6%)
białostocki 140 078 116 709 (83%) 9632 (7%) 10 914 (8%) 2823 (2%)
bielski 202 410 111 377 (55%) 57 817 (29%) 18 261 (9%) 14 955 (7%)
grodzieński 213 105 101 089 (47%) 63 731 (30%) 35 354 (17%) 12 931 (6%)
łomżyński 168 167 146 308 (87%) 47 (0%) 21 203 (13%) 609 (0%)
ostrołęcki 112 587 104 341 (93%) 14 (0%) 8013 (7%) 219 (0%)
ostrowski 99 741 85 925 (86%) 21 (0%) 12 227 (12%) 1568 (2%)
sokólski 103 135 92 816 (90%) 1606 (2%) 8133 (8%) 580 (1%)
suwalski 110 124 85 707 (78%) 36 (0%) 8026 (7%) 16 355 (15%)
szczuczyński 68 215 60 935 (89%) 28 (0%) 6910 (10%) 342 (1%)
wołkowyski 171 327 83 111 (49%) 71 984 (42%) 13 082 (8%) 3150 (2%)
wysokomazowiecki 89 103 78 881 (89%) 52 (0%) 9791 (11%) 379 (0%)
Ogółem (tys.): 1 640 036 1182,3 (72%) 205,6 (13%) 191,1 (12%) 61,0 (4%)

Wojewodowie białostoccy

[edytuj | edytuj kod]
Wicewojewodowie
Marian Zyndram-Kościałkowski jako wojewoda białostocki w 1931 roku

Miejscowości o charakterze miejskim

[edytuj | edytuj kod]

Definicje

[edytuj | edytuj kod]

W latach międzywojennych istniały trzy rodzaje jednostek osadniczych o charakterze topograficznie miejskim: miasto, miasteczko i osada miejska. Na terenie woj. białostockiego występowały wyjątkowo wszystkie trzy formy.

Określenie miasto miało trojakie znaczenie. Mogło odnosić się wyłącznie do charakteru prawnego miejscowości (a więc typu jednostki administracyjnej), co nie znaczyło automatycznie że „miasto administracyjne” faktycznie posiadało prawa miejskie. Podstawą zaliczenia danej miejscowości do grupy miast było tzw. kryterium administracyjne, jako najwięcej odpowiadające rozwojowi stosunków i życia. Mimo że większość miast prawnych prawa miejskie posiadała, wiele z nich miało zaledwie prawa miasteczka (w woj. białostockim Indura, Skidel, Świsłocz i Zelwa), a niektóre miasta (Nisko, Borysław, Tustanowice) były wręcz wsiami[13].

Odwrotnie wiele miasteczek, a nawet miast – a więc faktycznie posiadających prawa miasteczka bądź prawa miejskie – były wsiami w gminach wiejskich[13]. Jednostki te w ogólnych publikacjach nie są zaliczane do miast (a więc nie wpływają na liczbę miast województwa), co jednak lekceważy fakt posiadania praw miasteczka/praw miejskich (poniższa tabela je uwzględnia z zachowaną dystynkcją).

Wreszcie, niektóre miejscowości posiadały w nazwie wyraz Miasto – pisany wielką literą – mimo braku praw miejskich (np. Pruchnik Miasto, Waręż Miasto, Tartaków Miasto). Wyraz ten stanowił integralną część nazwy miejscowości (choć nie przesądzał bynajmniej jej charakteru topograficznego) aby odróżnić ją od innej (topograficznie wiejskiej) miejscowości o identycznej nazwie w tej samej okolicy (np. Pruchnik-Wieś, Waręż-Wieś, Tartaków-Wieś)[13].

Na terenach byłego Królestwa Kongresowego istniały dodatkowo tzw. osady miejskie. Była to kategoria osiedli o charakterze miejskim utworzona przez zaborcze władze rosyjskie z miejscowości, „które chociaż nazywały się miastami, jednakże z powodu nieznacznej liczby mieszkańców, małego rozwoju przemysłu i niedostateczności dochodów, w rzeczywistości nie miały znaczenia miast”[14]. W praktyce były to miejscowości (388 z 452 istniejących wówczas miast), którym odebrano prawa miejskie[15], w zamian obdarzając je czysto honorowym mianem osady, pozwalającym lokalnej społeczności na wyróżnianie się spośród wsi, lecz nie dającym żadnych dodatkowych praw[16].

W przeciwieństwie do istniejących na ziemiach wschodnich miasteczek, które miały swój własny ustrój miasteczkowy[h], na terenach byłego Królestwa Kongresowego istniały tzw. osady miejskie, które zostały poddane mocy obowiązującej ukazu z 19 lutego 1864 o urządzeniu gmin wiejskich[17]. Tak więc zarówno miasteczka, jak i osady miejskie stanowiły kategorię pośrednią między miastem a wsią, lecz według prawa osady były formalnie wsiami, natomiast miasteczka posiadały odrębny status.

Charakter prawny miast

[edytuj | edytuj kod]

Za II Rzeczypospolitej w poczet miast (gmin miejskich) zaliczano różne grupy miejscowości zależnie od obszaru dawnego zaboru, w których się znajdowały.

Charakter prawny miejscowości położonych na terenie tzw. województw centralnych został uregulowany dekretem Naczelnika Państwa z 4 lutego 1919 o samorządzie miejskim, według którego za miasta prawne uznano 150 miejscowości (w tym 12 w woj. białostockim)[18]. Dekret ten nie objął początkowo trzech powiatów byłej guberni suwalskiej, które weszły w skład RP (augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego) oraz czterech powiatów z byłej guberni siedleckiej (bialskiego, konstantynowskiego, radzyńskiego i włodawskiego), podlegających do końca 1918 roku pod Ober-Ost; nie objął też trzech powiatów byłej guberni grodzieńskiej (białostockiego, bielskiego i sokólskiego), które w 1919 roku przyłączono do województwa białostockiego[6]. Działanie dekretu o samorządzie miejskim na miejscowości w wymienionych powiatach rozciągnięto trzema osobnymi rozporządzeniami: z 25 września 1919[19], 13 października 1919[20] i 22 października 1919[21] (brak rozporządzenia dotyczącego b. guberni suwalskiej); łącznie za miasta uznano 31 miejscowości, a jednemu – Orli – odebrano prawa miejskie z dniem 22 października 1919. Podczas przeprowadzania spisu ludności w 1921 roku istniało na terenie województw centralnych kilkanaście miejscowości o nieuregulowanym charakterze prawnym. Były to miejscowości, którym samorząd miejski został nadany przez okupanta, a które nie zostały wymienione w dekrecie z 4 lutego 1919. Dla wszystkich (oprócz czterech, m.in. Nowogrodu w woj. białostockim) sprawa charakteru prawno-administracyjnego została zadecydowana[6], albo przez skasowanie ustroju miejskiego, albo przez zaliczenie do miast na mocy indywidualnych rozporządzeń wydanych na podstawie ustawy z 20 lutego 1920 roku[22][23].

Inne zasady dotyczyły trzech powiatów byłej guberni grodzieńskiej – białowieskiego, grodzieńskiego i wołkowyskiego – przyłączonych do woj. białostockiego w 1921 roku na mocy traktatu ryskiego[5], gdzie miastami prawnymi mogły być wyjątkowo miasteczka (a więc miejscowości nie posiadające praw miejskich per se – Indura, Skidel, Świsłocz i Zelwa)[24][25]. Sprawę charakteru prawnego miejscowości w tych trzech powiatach tak jak na obszarze województw wschodnich byłego zaboru rosyjskiego regulowały odrębne rozporządzenia Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich[26][27][28][29], lecz przepisy te były tylko częściowo wykonywane[i]. Ostatecznie za miasta w tej części woj. białostockiego uznano wszystkie miejscowości posiadające w 1924 roku prawa miejskie bądź te miejscowości o prawach miasteczka, które liczyły ponad 2000 mieszkańców. Jednakże Główny Urząd Statystyczny (na którego danych poniższa tabela jest utworzona) oparł wykaz nie na stanie faktycznym, lecz na obowiązujących przepisach prawno-administracyjnych. Stąd:

  • Za miasta uznano wszelkie miejscowości, które za czasów rosyjskich posiadały ustrój miejski, o ile liczą (w 1924 roku) więcej niż 4000 mieszkańców
  • Za miasteczka uznano wszelkie miejscowości o charakterze miasteczkowym z liczbą mieszkańców (w 1924 roku) od 2000 do 4000 mieszkańców
  • Za miasta/miasteczka uznano także wszelkie inne miejscowości, na które ustawa miejska (względnie tymczasowa ustawa miejska) została rozciągnięta indywidualnymi rozporządzeniami Komisarza Generalnego Ziem Wschodnich[30]

W poniższej tabeli umieszczono wszystkie miasta, miasteczka (obu typów) i osady miejskie województwa białostockiego (stan na 1924 rok) z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/miasteczka). W późniejszych latach część najmniejszych miast status miejski utraciła; w wykazie oznaczono (►) miasta, które w 1937 roku były już wsiami[31].

Wykaz miejscowości

[edytuj | edytuj kod]

Stan ludności: na 30 czerwca 1921 roku (niezależnie od statusu jednostki w 1921 roku)
Główne źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach
► = status miejski utracony przed 1937 rokiem

Herb Miejscowość Charakter prawny Przywileje Powiat Gmina Liczba mieszk.
Andrzejewo wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrowski[32] Warchoły 985
Augustów miasto miasto augustowski – 8762
Bakałarzewo wieś w gm. wiejskiej osada miejska suwalski Wólka 705
Białystok miasto miasto białostocki – 76 792
Bielsk miasto miasto bielski – 4759
Boćki miasto[33] ► miasto[33] bielski –[34] 1719
Brańsk miasto miasto bielski – 3739
Brok miasto[35] miasto[35] ostrowski[32] –[35] 2653
Brzostowica Wielka m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Brzostowica Wielka 1371
Choroszcz miasto miasto białostocki – 2405
Ciechanowiec (Lewobrzeżny) miasto miasto bielski – 3291
Ciechanowiec (Prawobrzeżny) wieś w gm. wiejskiej[36] osada miejska[36] wysokomazowiecki[36] Klukowo[36] 1658
Czerwin wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrołęcki[32] Czerwin 362
Czyżewo wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrowski[37] Dmochy-Glinki 1835
Dąbrowa miasto miasto sokólski – 3014
Drohiczyn miasto miasto bielski – 1972
Druskieniki miasto miasto grodzieński – 989
Filipów wieś w gm. wiejskiej osada miejska suwalski Filipów 1554
Goniądz miasto miasto białostocki – 2642
Goworowo wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrołęcki[32] Goworowo 1187
Grajewo miasto miasto szczuczyński – 7346
Grodno miasto miasto grodzieński – 34 694
Gródek m-ko w gm. wiejskiej miasteczko białostocki Gródek 2081
Indura miasto miasteczko grodzieński – 2323
Izabelin m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Izabelin 676
Jabłonka Kościelna wieś w gm. wiejskiej osada miejska wysokomazowiecki Wysokie Maz. 248
Jałówka m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Jałówka 1211
Janów m-ko w gm. wiejskiej miasteczko sokólski Janów 1509
Jedwabne wieś w gm. wiejskiej[38] osada miejska[38] kolneński[39][32] Jedwabne[38] 1222
Jeziory m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Jeziory 1755
Kamionka m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński[40] Kamionka 569
Kleszczele miasto miasto bielski – 1452
Knyszyn miasto miasto białostocki – 3579
Kolno miasto miasto kolneński[39][32] – 4494
Korycin m-ko w gm. wiejskiej miasteczko sokólski Korycin 603
Krynki miasto miasto grodzieński – 5206
Kuźnica m-ko w gm. wiejskiej miasteczko sokólski Kuźnica 1075
Lipsk nad Biebrzą wieś w gm. wiejskiej osada miejska augustowski Lipsk 1058
Łapy wieś w gm. wiejskiej[41] osada miejska[41] wysokomazowiecki Poświętne[41] 3495
Łomża miasto miasto łomżyński[32] – 22 014
Łopienica Mała m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Izabelin 240
Łunna m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Łunna 1884
Łysków m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Łysków 899
Michałowo m-ko w gm. wiejskiej miasteczko białostocki Michałowo 2176
Mielnik miasto[33] ► miasto[33] bielski –[42] 1091
Milejczyce m-ko w gm. wiejskiej miasteczko bielski Milejczyce 1180
Mosty m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Mosty 1519
Mścibów m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Mścibów 1051
Myszyniec wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrołęcki[32] Myszyniec 1872
Narew miasto[43] ► miasto[33] bielski –[44] 963
Narewka Mała m-ko w gm. wiejskiej miasteczko białowieski[45] Masiewo 1205
Niemirów m-ko w gm. wiejskiej miasteczko bielski Radziwiłłówka 777
Nowogród wieś w gm. wiejskiej[46] osada miejska[46] łomżyński[32] Nowogród[46] 1856
Nowy Dwór miasto[33] ► miasto[33] sokólski –[47] 1222
Nowy Dwór m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Porozów 646
Nur wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrowski[32] Nur 1363
Odelsk miasto[33] ► miasto[33] sokólski –[48] 1333
Orla m-ko w gm. wiejskiej[49] ► miasteczko[49] bielski Orla[49] 1518
Ostrołęka miasto miasto ostrołęcki[32] – 9145
Ostrów miasto miasto ostrowski[32] – 13 425
Piaski m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Piaski 1776
Porozów m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Porozów 1793
Porzecze m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Porzecze 1098
Przerośl wieś w gm. wiejskiej osada miejska suwalski Przerośl 750
Raczki wieś w gm. wiejskiej osada miejska augustowski Dowspuda 1558
Radziłów[j] wieś w gm. wiejskiej osada miejska szczuczyński Radziłów 1983
Rajgród miasto miasto szczuczyński – 2163
Roś m-ko w gm. wiejskiej miasteczko wołkowyski Roś 822
Sejny miasto miasto sejneński[50] – 2254
Sidra m-ko w gm. wiejskiej miasteczko sokólski Sidra 897
Siemiatycze miasto miasto bielski – 5694
Skidel miasto miasteczko grodzieński – 2907
Sokoły miasto miasto wysokomazowiecki – 2207
Sokółka miasto miasto sokólski – 6086
Sopoćkinie wieś w gm. wiejskiej osada miejska augustowski Wołłowiczowce 1774
Starosielce miasto[51] miasto[51] białostocki –[51] 2422
Stawiski miasto miasto kolneński[39][32] – 3017
Suchowola miasto miasto sokólski – 2457
Supraśl miasto miasto białostocki – 2322
Suraż miasto miasto białostocki – 1180
Suwałki miasto miasto suwalski – 16 780
Szczuczyn miasto miasto szczuczyński – 4502
Sztabin wieś w gm. wiejskiej osada miejska augustowski Sztabin 500
Śniadowo wieś w gm. wiejskiej osada miejska łomżyński[32] Śniadowo 869
Świsłocz miasto miasteczko wołkowyski – 2935
Trzcianne m-ko w gm. wiejskiej miasteczko białostocki Michałowo 1434
Tykocin miasto miasto wysokomazowiecki – 2993
Wasilków miasto miasto białostocki – 3903
Wąsosz wieś w gm. wiejskiej osada miejska szczuczyński Wąsosz 1746
Wizna wieś w gm. wiejskiej osada miejska łomżyński[32] Wizna[52] 2670
Wiżajny wieś w gm. wiejskiej osada miejska suwalski Wiżajny 1396
Wołkowysk miasto miasto wołkowyski – 11 100
Wołpa m-ko w gm. wiejskiej miasteczko grodzieński Wołpa 1731
Wysokie Mazowieckie miasto miasto wysokomazowiecki – 3214
Zabłudów miasto miasto białostocki – 2821
Zambrów miasto miasto łomżyński[32] – 6160
Zaręby Kościelne wieś w gm. wiejskiej osada miejska ostrowski[32] Zaręby Kościelne 1630
Zelwa miasto ► miasteczko wołkowyski – 2064

Rozgrywki piłkarskie

[edytuj | edytuj kod]
 Główny artykuł: Przedwojenne rozgrywki piłkarskie województwa białostockiego.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b 12 kwietnia 1928 r. utworzono powiat miejski w Białymstoku (Dz.U. z 1928 r. nr 45, poz. 426).
  2. ↑ a b c 19 lutego 1921 r. przyłączono do woj. białostockiego powiaty białowieski, grodzieński i wołkowyski (Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93).
  3. ↑ a b 1 sierpnia 1922 r. zniesiono powiat białowieski a jego terytorium przyłączono do powiatu bielskiego (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 504).
  4. ↑ 21 maja 1929 r. utworzono powiat szczuczyński w woj. nowogródzkim z części powiatu lidzkiego i grodzieńskiego (Dz.U. z 1929 r. nr 33, poz. 307).
  5. ↑ a b c 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat kolneński a jego terytorium przyłączono do powiatów łomżyńskiego i ostrołęckiego (Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 18).
  6. ↑ a b c 1 kwietnia 1939 powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski przyłączono do województwa warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  7. ↑ a b 1 stycznia 1925 r. zniesiono powiat sejneński a jego terytorium przyłączono do powiatu suwalskiego (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1052).
  8. ↑ Nadany przez Generalnego Komisarza Ziem Wschodnich.
  9. ↑ Dane z 1924 roku.
  10. ↑ Liczba mieszkańców łącznie z osadą młyńską Radziłów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
  2. ↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
  3. ↑ a b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
  4. ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395.
  5. ↑ a b Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93.
  6. ↑ a b c d e Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom V – Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  7. ↑ a b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9 XII 1931 r., Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polski, Warszawa 1938, s. 23.
  8. ↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Województwo białostockie, Główny Urząd Statystyczny, 1938 [dostęp 2016-09-27].
  9. ↑ Respondenci podający język polski jako ojczysty.
  10. ↑ Respondenci podający język białoruski jako ojczysty.
  11. ↑ Respondenci podający jidisz i język hebrajski jako ojczysty.
  12. ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 10, s. 148, 15 czerwca 1932. 
  13. ↑ a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIII – Województwo Lwowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  14. ↑ Motywy do Ukazu do rządzącego Senatu z 1 (13) czerwca 1869 roku (Dziennik Praw Nr 235, tom 69 str. 245).
  15. ↑ Zarówno polska i rosyjska nauka przyznaje niemałą w tym rolę poparciu udzielonemu powstaniu styczniowemu. Por. К.Е. Ливанцев, Правовой статус городского населения Королевства Польского в XIX в. (до реформы 1866 г.), Правоведение, Министерство высшего и среднего специального образования СССР, Правоведение.N 4, июль-август. -Л.: Изд-во Ленинградского университета, 1979 (ros.).
  16. ↑ Dzieje Końskowoli, Ryszard Szczygieł (red.), Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, Lublin 1988, s. 97–98.
  17. ↑ Dziennik Praw z 1864, Nr 187, tom 62.
  18. ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 40.
  19. ↑ M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0.
  20. ↑ M.P. z 1919 r. nr 229, poz. 0.
  21. ↑ M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0.
  22. ↑ Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 91.
  23. ↑ Dz.U. z 1920 r. nr 19, poz. 92.
  24. ↑ Chodzi o miasteczka podlegające rozporządzeniu Gen. Komisarza Ziem Wschodnich z 7 listopada 1919 (Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich, Nr 32, poz. 345).
  25. ↑ Zelwa ostatecznie nie została zaliczona do miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
  26. ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 27 czerwca 1919, Nr 7, poz. 460.
  27. ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 14 sierpnia 1919, Nr 12, poz. 99.
  28. ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 16 sierpnia 1919, Nr 13, poz. 112.
  29. ↑ Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich z 7 listopada 1919, Nr 32, poz. 345.
  30. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom VIII – Województwo Poleskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  31. ↑ M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104.
  32. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q 1 kwietnia 1939 powiaty łomżyński, ostrołęcki i ostrowski włączono do woj. warszawskiego (Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240).
  33. ↑ a b c d e f g h i Miasto (gmina miejska) do 12 czerwca 1934; 13 czerwca 1934 odebranie praw miejskich (M.P. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  34. ↑ 13 czerwca 1934 miejscowość włączona do wiejskiej gminy Łubin (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  35. ↑ a b c Miasto od 1 marca 1922 (odrębna gmina miejska); osadę miejską Brok wyłączono z gminy Orło i nadano jej prawa miejskie (Dz.U. z 1922 r. nr 12, poz. 107); W publikacji źródłowej z 1924 Brok błędnie podany jako osada miejska w gminie Orło (errata na stronie 150).
  36. ↑ a b c d 1 kwietnia osadę Ciechanowiec (Prawobrzeżny) wyłączono z gminy Klukowo w powiecie wysokomazowieckim i przyłączono do miasta Ciechanowca (Lewobrzeżnego) w powiecie bielskim (Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 151, sprostowany przez Dz.U. z 1938 r. nr 22, poz. 200).
  37. ↑ 1 października 1927 miejscowość wraz z całą gminą Dmochy-Glinki przyłączono do powiatu wysokomazowieckiego w woj. białostockim (Dz.U. z 1927 r. nr 58, poz. 506).
  38. ↑ a b c Od 31 października 1927 miasto (odrębna gmina miejska); miejscowość wyłączono z gminy Jedwabne i nadano jej prawa miejskie (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 841).
  39. ↑ a b c W związku ze zniesieniem powiatu kolneńskiego 1 kwietnia 1932, miejscowość przyłączono do powiatu łomżyńskiego w woj. białostockim (Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 8).
  40. ↑ 29 maja 1929 miejscowość wraz z całą gminą Kamionka weszła w skład nowo utworzonego powiatu szczuczyńskiego w woj. nowogródzkim (Dz.U. z 1929 r. nr 33, poz. 307).
  41. ↑ a b c Od 1 stycznia 1925 miasto (odrębna gmina miejska); miejscowość (składającą się z 6 wsi – Łapy-Barwiki, Łapy-Leśniki, Łapy-Bociany, Łapy-Wity, Łapy-Goździki i Łapy-Lenciuki) wyłączono z gminy Poświętne i nadano jej prawa miejskie (Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 656).
  42. ↑ 13 czerwca 1934 miejscowość włączona do wiejskiej gminy Radziwiłłówka (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  43. ↑ Miasto (gmina miejska) do 12 czerwca 1934; 13 czerwca 1934 odebranie praw miejskich (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  44. ↑ 13 czerwca 1934 miejscowość włączona do wiejskiej gminy Narew (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  45. ↑ W związku ze zniesieniem powiatu białowieskiego 1 sierpnia 1922, miejscowość przyłączono do powiatu bielskiego (Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 504).
  46. ↑ a b c Od 11 lutego 1927 miasto (odrębna gmina miejska); miasto utworzono przez nadanie wiejskiej gminie Nowogród praw miejskich i przekształcenie jej w gminę miejską (Dz.U. z 1927 r. nr 94, poz. 841); Status prawny Nowogrodu (jednego z czterech miejscowości w Polsce) był do 1927 roku nie ustalony, choć funkcjonował on w praktyce jako gmina wiejska.
  47. ↑ 13 czerwca 1934 miejscowość włączona do wiejskiej gminy Nowy Dwór (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  48. ↑ 13 czerwca 1934 miejscowość włączona do wiejskiej gminy Odelsk (Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420).
  49. ↑ a b c Do 27 października 1919 miasto (odrębna gmina miejska); 28 października 1919 odebranie praw miejskich (M.P. z 1919 r. nr 234, poz. 0).
  50. ↑ W związku ze zniesieniem powiatu sejneńskiego 1 stycznia 1925, miejscowość przyłączono do powiatu suwalskiego w woj. białostockim (Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1052).
  51. ↑ a b c Miasto od 30 września 1919 (odrębna gmina miejska); kolonii Starosielce (brak informacji o uprzedniej przynależności gminnej) nadano prawa miejskie (M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0; Dz.Urz.Min.Spr.Wewn. z 1919 r., nr 50, poz. 724).
  52. ↑ Do 31 grudnia 1922 i od 1 kwietnia 1927 Wizna należała do gminy Bożejewo (Dz.U. z 1922 r. nr 115, poz. 1042; Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 728).
Podział administracyjny II Rzeczypospolitej
Województwa
Okręgi adm.
Województwa proponowane

  1. ↑ województwo autonomiczne
Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)
Powiat miejski
Powiaty ziemskie

herb województwa białostockiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Województwo_białostockie_(II_Rzeczpospolita)&oldid=75238470”