Zamach stanu w Iraku (1968)
| zimna wojna | |||
 Ahmad Hasan al-Bakr kierował iracką partią Baas w momencie zamachu stanu w 1968 | |||
| Czas |
17 lipca 1968 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Bagdad i inne miasta | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
odsunięcie od władzy Abd ar-Rahman Arifa i Tahira Jahji, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Zamach stanu w Iraku w lipcu 1968 roku, rewolucja 17 lipca – wojskowy przewrót zorganizowany w Iraku w lipcu 1968 przez krajowy oddział partii Baas wspólnie z grupą oficerów. W jego rezultacie prezydent Abd ar-Rahman Arif został zmuszony do emigracji, zaś władzę w kraju przejęła partia Baas.
Tło wydarzeń
[edytuj | edytuj kod]W lutym 1963 partia Baas przeprowadziła w Iraku zamach stanu i przejęła władzę w kraju. Wskutek wewnętrznych sporów w organizacji już w listopadzie tego samego roku straciła ją, gdy kolejny pucz przeprowadził gen. Abd as-Salam Arif, dotąd współpracujący z baasistami[1]. Arif pozostał przy władzy do 1966, gdy zginął w wypadku śmigłowca[2]. Po tym wydarzeniu iraccy oficerowie z otoczenia Arifa wybrali na nowego prezydenta jego brata Abd ar-Rahmana[2].
Na początku r. 1968 iracka partia Baas zasugerowała prezydentowi utworzenie rządu jedności narodowej, w którym zasiadaliby oficerowie oraz przedstawiciele partii. Dopuszczała przy tym współrządzenie z naserystami. Inicjatywa baasistów została odrzucona[3]. W tej sytuacji partia Baas zaczęła przygotowywać przewrót. Korzystając z konfliktów w elicie władzy, które ostatecznie doprowadziły do upadku rządu Tahira Jahji, baasiści nawiązali kontakt z wpływowymi oficerami, którzy dotąd byli lojalni wobec prezydenta, jednak rozczarowali się co do niego. Pozyskali w ten sposób do spisku kierującego Wywiadem Wojskowym Abd ar-Razzaka an-Najifa, dowódcę Gwardii Republikańskiej Ibrahima Abd ar-Rahmana Dawuda oraz dowódcę 10 brygady pancernej Saduna Ghajdana. Do realizacji planu przewrotu przystąpiono w dniu, gdy w Bagdadzie nie był obecny Sajjid Slaibi, dawniej dowódca Gwardii Republikańskiej wierny wobec Arifa[4].
Przebieg przewrotu
[edytuj | edytuj kod]Wczesnym rankiem 17 lipca 1968 Sadun Ghajdan wprowadził Ahmada Hasana al-Bakra, Saliha Mahdiego Ammasza i Hardana at-Tikritiego (członków Biura Wojskowego partii Baas) do dowództwa 10 brygady pancernej[4]. Ibrahim Abd ar-Rahman ad-Dawud zajął siedzibę państwowego radia, które nadało komunikat o zmianie władzy[5], natomiast Abd ar-Razzak an-Najif przejął kontrolę nad ministerstwem obrony. Zamach stanu nie spotkał się z żadnym oporem[4]. Zainteresowanie społeczeństwa przewrotem było szczątkowe[5]. Prezydent Abd ar-Rahman Arif został zmuszony do wyjazdu z kraju[4].
Na czele nowego rządu stanął Abd ar-Razzak an-Najif, weszli do niego oficerowie niezwiązani z partią Baas oraz jej działacze. Partia Baas szybko zdecydowała jednak o usunięciu bezpartyjnych wojskowych, za czym obstawał szczególnie rosnący w siłę zastępca sekretarza regionalnego irackiej partii Saddam Husajn. 30 lipca 1968 premier an-Najif został zmuszony do wyjazdu z kraju. Partia Baas i utworzona przez nią Rada Dowództwa Rewolucji zdobyła pełnię władzy w kraju[6] i sprawowała ją do 2003[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dawisha A.: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2009. ISBN 978-0-691-15793-1.
- Farouk-Sluglett F., Sluglett P.: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
- Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.