Zamek w Łące Prudnickiej
 nr rej. 201/56 z 7.08.1956
| |
 Zamek w Łące Prudnickiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Głuchołaska 16 |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
XV wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
XVI wiek |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Panowie z Wierzbnej |
| Obecny właściciel |
Przemysław Krokowski |
Położenie na mapie gminy Prudnik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
 50°18′58,7″N 17°32′12,2″E/50,316306 17,536722
| |
| Strona internetowa | |
Zamek w Łące Prudnickiej (niem. Schloss Wiese) – zabytkowy zamek położony we wsi Łąka Prudnicka w województwie opolskim w Polsce[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Zamek został wzniesiony w XV wieku jako siedziba Piastów opolskich, którzy wówczas panowali nad Prudnikiem i jego okolicami. W 1481 śląsko-czesko-morawski rycerski ród Wierzbnów kupił prudnicką kasztelanię wraz z zamkiem w Łące Prudnickiej[2].
Śląski ród arystokratyczny Mettichów stał się właścicielem zamku wraz z całą wsią w 1592. Zamek w Łące Prudnickiej stał się centrem ich dóbr[2]. Mettichowie byli wówczas właścicielami kilku wsi w okolicy Prudnika, między innymi Moszczanki, Niemysłowic, Klisina, Ściborzyc Małych[3], Piorunkowic[4], Wierzbia i części Rudziczki[5], a w XVII wieku stali się właścicielami miasta Korfantów[6].
Mettichowie przeprowadzili kilkuetapową przebudowę zamku na renesansową rezydencję, zgodnie z ówczesną modą[2]. Dwie główne przebudowy miały miejsce w XVI wieku i w latach 1615–1617. Nadano mu wówczas cechy renesansowe[7]. Powstało czteroskrzydłowe założenie z wewnętrznym dziedzińcem, budynki zamku zostały dwukondygnacyjne częściowo podpiwniczone[2]. Na elewacjach zastosowano specjalną technikę dekoracyjną sgraffito[8][2], która polega na nakładaniu kolejnych, kolorowych warstw tynku lub kolorowych glin i na zeskrobywaniu fragmentów warstw wierzchnich w czasie, kiedy jeszcze one nie zaschły (nie utwardziły się)[8]. W południowym skrzydle znajdowała się brama z sienią przejazdową[2].
Mettichowie byli protestantami. W 1605 cesarz w uznaniu rodu nadał Joachimowi Mettichowi tytuł barona[2]. W 1629 cesarz Ferdynand II Habsburg wysłał kapitana La Mordima i jezuitę Cygnaeusa, żeby zmusili Joachima Metticha i jego poddanych do przejścia na katolicyzm pod koniec jego życia[9]. Zaowacowało to budową kaplicy w północnej części skrzydła wschodniego zamku[2].
Anna i Maria von Mettich w 1829 sprzedały swoje zadłużone dobra generałowej Colomb. Rok później od Colomb Łąkę Prudnicką wraz z dobrami w Niemysłowicach, Chocimiu oraz Spalonym Dworem kupił Johann Karl Sedlnitzky von Choltitz herbu Odrowąż. Z powodu wystąpień chłopów w Łące Prudnickiej związanych z Wiosną Ludów w 1848 schronił się w Spalonym Dworze na kilka dni, a następnie powrócił na zamek w Łące Prudnickiej i wprowadził reformy dotyczące zniesienia pańszczyzny, oczynszowania chłopów[10].
Johann Karl przeprowadzili kolejne przebudowy zamku. Około 1840 zburzył zamkową kaplicę[2]. Odnowił zamek w latach 1875–1883. Zostało mu nadanych wiele cech neogotyckich[11]. W południowo-zachodnim narożniku wzniósł kwadratową wieżę[2]. Do właścicieli zamku należał też pobliski kompleks leśny nad rzeką Prudnik, zwany Lasem Niemysłowickim[12].
Hermann von Choltitz, landrat powiatu prudnickiego, opuścił zamek wraz z rodziną w marcu 1945 w obawie przez zbliżającym się frontem[2]. Ostatnim niemieckim właścicielem zamku był generał piechoty Dietrich von Choltitz. W czasie II wojny światowej Dietrich zasłynął jako „Zbawca Paryża”[13][14], za sprzeciwienie się wykonaniu rozkazu Adolfa Hitlera, który nakazywał zniszczenie Paryża, za co in absentia został przez hitlerowców skazany na karę śmierci. Do wiosny 1947 pozostawał w niewoli alianckiej[15], a następnie zamieszkał w Baden-Baden w Niemczech Zachodnich.
W 1953 obiekt przejęła Stadnina Koni w Prudniku[8]. W latach 80. XX wieku w zamku mieścił się hotel[16].
W 2006 zamek został zlicytowany za 250 tysięcy zł.[17] przez Przemysława Krokowskiego i Marię Bodgani, którzy zapowiadali przebudowę zamku na centrum hotelowo–konferencyjne[18]. Od tej pory popada w ruinę[19][20][21]. Prywatny właściciel nie przeprowadził żadnych prac konserwatorskich ani zabezpieczających[2]. Jedynie w czerwcu 2015 wrócił do Łąki Prudnickiej by uporządkować zarośla na dziedzińcu zamku[22]. Syn Dietricha von Choltitza, Timo von Choltitz, próbował bezskutecznie odzyskać zamek[23].
Sąd nałożył na Krokowskiego trzy tysiące złotych grzywny za nie wywiązanie się z umowy. Po roku karę zamienił na 30 dni aresztu. Krokowski przebywa w Stanach Zjednoczonych, nie płaci podatków za zamek. Gmina Prudnik wielokrotnie wysyłała pisma, uruchamiała procedury prawne i skarbowe, w celu otrzymania pieniędzy. Restauracja zamku przez gminę jest niemożliwa, gdyż nie posiada wystarczających środków. Burmistrzowie Prudnika Franciszek Fejdych i Grzegorz Zawiślak bezskutecznie podejmowali starania w celu ratowania zamku[14]. Wiceburmistrz Prudnika Jarosław Szóstka w wywiadzie dla Polskiego Radia Opole stwierdził[24]:
Jako gmina niewiele w tej sprawie możemy zrobić. Nie mamy w swoich zadaniach i w swojej strukturze jednostki, która zajmowałaby się monitorowaniem i dbaniem o zabytki. Jesteśmy w stałym kontakcie z opolskim konserwatorem zabytków.
Ze względu na wiele samobójstw przez powieszenie, do których doszło w ostatnich latach na terenie zamku, jest on popularnie nazywany „zamkiem wisielców”[8].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zamek znajduje się tuż przy wjeździe do Łąki Prudnickiej od strony Prudnika, przy drodze krajowej nr 40[24]. Pomimo postępującej dewastacji zachowały się wszystkie zamkowe skrzydła. W południowo-zachodnim narożniku wznosi się kwadratowa neogotycka wieża, zbudowana w XIX wieku z inicjatywy Johanna Karla, natomiast w południowo-wschodnim narożniku jest okrągła baszta zwieńczona stożkowym dachem. Na elewacjach widoczne są resztki renesansowych dekoracji sgraffitowych. W zrujnowanych wnętrzach pozostało kilka sklepień kolebkowych z lunetami[2]. Budowli grozi seria katastrof budowlanych w jej poszczególnych częściach[25]. Zamek ma 53 pomieszczenia o powierzchni prawie 3 tys. m². Należy do niego 2,5-hektarowy park[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 111.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Łąka Prudnicka [online], Zamki znane i nieznane [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XLIV/412/18 z dnia 29 sierpnia 2018 r. – Dziennik Urzędowy Województwa Opolskiego.
- ↑ Piorunkowice [online], www.palaceslaska.pl [dostęp 2020-08-22].
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Archiwum odkrywcy: Żołnierz z obrazu [online], tygodnikprudnicki.pl, 16 lutego 2011 [dostęp 2020-08-22].
- ↑ Stolica Gminy Korfantów [online], Nyskie Księstwo Jezior i Gór [dostęp 2020-08-22] (pol.).
- ↑ Łąka Prudnicka. Regiopedia, Opolskie, encyklopedia regionów [online], web.archive.org, 14 września 2016 [dostęp 2019-03-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14].
- ↑ a b c d Łąka Prudnicka, czyli generalski pałac samobójców [online], gwo24.pl [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ Za: Agata Dendewicz, Franciszek Dendewicz, Niemysłowice w XVII i XVIII wieku [online], niemyslowice.info [dostęp 2020-08-26].
- ↑ NIEMYSŁOWICE W XVII I XVIII WIEKU [online], www.niemyslowice.info [dostęp 2020-08-12].
- ↑ Łąka Prudnicka [online], Polskie Zabytki [dostęp 2019-03-07].
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Cichy zakątek [online], tygodnikprudnicki.pl, 4 listopada 2009 [dostęp 2020-02-21].
- ↑ Jak Ślązak z Wehrmachtu ocalił Paryż przed wyrokiem Hitlera [online], naszahistoria.pl, 20 marca 2015 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ a b Zamek w Łące rozpada się [online], Prudnik24, 24 marca 2019 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
- ↑ General der Infanterie Dietrich von Choltitz – Lexikon der Wehrmacht [online], www.lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2017-11-22] (niem.).
- ↑ Andrzej Dereń, Patrzysz i płaczesz [online], 4 marca 2019 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ a b Zamek poszedł za 250 tys. złotych [online], Nowa Trybuna Opolska, 31 października 2006 [dostęp 2021-05-12] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Zamek ożył na sylwestra [online], www.tygodnikprudnicki.pl, 10 stycznia 2007 [dostęp 2019-03-07].
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Renesansowy zamek niszczeje [online], nto.pl, 2 kwietnia 2008 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Właściciel pałacu w Łące Prudnickiej unika wymiaru sprawiedliwości [online], nto.pl, 2 października 2014 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ Łąka Prudnicka. Urząd chce zabrać pałac [online], nto.pl, 11 lutego 2012 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Pan zamku wrócił na swoje włości, „Tygodnik Kędzierzyn-Koźle/Prudnik/Głubczyce”, Tomasz Kapica – redaktor prowadzący, 23 (321), bezpłatny dodatek do „Nowej Trybuny Opolskiej”, Opole: Pro Media, 5 czerwca 2015, s. 1, OCLC 833857597.
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Syn generała von Choltitza przyjeżdża opowiedzieć o swoim ojcu, obrońcy Paryża, „Nowa Trybuna Opolska”, 19 czerwca 2016 [dostęp 2019-03-07] (pol.).
- ↑ a b Jan Poniatyszyn, Zaniedbany zamek w Łące Prudnickiej stwarza zagrożenie dla kierowców i pieszych. Właściciel ignoruje zalecenia konserwatora zabytków [online], Radio Opole, 2 października 2020 [dostęp 2021-05-12] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń, Zobacz zamek w Łące z lotu drona: To nie będzie miły widok - Teraz Prudnik! [online], 25 kwietnia 2019 [dostęp 2021-05-11] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dagmara Spolniak, Pałac w Łące Prudnickiej, czyli teoria wielkiego blefu, Zapomniane Dziedzictwo, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej [dostęp 2021-05-22]