Zbigniew Raj

Zbigniew Raj
Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1942 ; Kraków
Gatunki	muzyka filmowa
Zawód	kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, śpiewak
	Zespoły
	Piwnica pod Baranami, Tropicale Thaitii Granda Banda
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Zbigniew Raj (ur. 6 listopada 1942 w Krakowie) – polski kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor piosenek kabaretowych i estradowych, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, artysta Piwnicy pod Baranami. Twórca kompozycji do tekstów między innymi: Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tytusa Czyżewskiego, Wiesława Dymnego^[1] i Stanisława Barańczaka, a także własnych, zawierających często dużą dawkę absurdalnego humoru^[2]. Jego kompozycje zostały nagrane na płytach Piwnicy pod Baranami oraz zespołu Tropicale Thaitii Granda Banda. Członek Polskiej Akademii Filmowej.

Życiorys

Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie ukończył II LO im. Króla Jana III Sobieskiego i studiował w krakowskiej Akademii Muzycznej. Swoją drogę artystyczną zaczynał w krakowskich klubach jazzowych^[3]. Był jednym z założycieli i kierownikiem artystycznym zespołu Tropicale Thaiti Granda Banda, dla którego skomponował niemal wszystkie piosenki. Był szefem big-bandu, działającego w krakowskim Jazz Klubie „Helikon”.

W okresie stanu wojennego związał się z Piwnicą pod Baranami, dzięki Annie Klimas, dla której napisał muzykę do utworu „Niedziela”^[3]. W krakowskiej Piwnicy pod Baranami pełnił funkcję kompozytora, współtwórcy programu i pieśniarza ekspresyjnego^[4]. Wtedy też po raz pierwszy skomponował muzykę do twórczości Witkacego i stał się tym samym niedoścignionym interpretatorem jego twórczości^[5]^[3]. Z piosenek najbardziej znane to: „Taki kraj” (sł. Jan Pietrzak), „Kielce” (sł. Witkacy), „Matka Boska Częstochowska” (sł. Jan Lechoń), „A taki miał być przyjemny nastrój” (sł. Witkacy), „Koty za płoty” (sł. Zbigniew Raj) i „Na chorobowem” (sł. Ludwik Jerzy Kern), „Tarantula” (sł. Witkacy), „A taki miał być przyjemny nastrój” i „A revederci”. Brał udział w stworzonym przez Aleksandra Glondysa projekcie „Ellington po krakowsku”, a także w projektach telewizyjnych i estradowych. Brał udział w 8 Festiwalach Opolskich, a jako pieśniarz ekspresyjny nagrał dla TVP 3 swoje autorskie recitale. W 1992 r. na zamówienie TVP został nakręcony film krótkometrażowy, przedstawiający go jako ekscentrycznego kompozytora, zaś w 1998 r. w krakowskim teatrze STU odbył się jego uroczysty Telewizyjny Benefis.

W 1985 jako autor muzyki do filmu W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów (1984) według Witkacego w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego otrzymał Złote Lwy na X Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku^[3]. Był także autorem muzyki teatralnej do przedstawień: Rycerze (1983) Arystofanesa, Nowe Betlejem polskie (2001) Lucjana Rydla oraz Nienasyceni, czyli mowy żałobne z Witkacym w tle (2004) Wiesława Saniewskiego w Teatrze „Bagatela” (m.in. do utworu „I-lustracja”)^[3].

Skomponował ok. 200 piosenek kabaretowych i estradowych. Był autorem scenariuszy programów telewizyjnych do własnego, autorskiego programu cyklicznego Raj utrącony, a także twórcą licznych tekstów piosenek.

Pisał muzykę do filmów fabularnych, w tym Trzy stopy nad ziemią (1984), Dziewczęta z Nowolipek (1985), Rajska jabłoń (1985), Cyrk odjeżdża (1987), Męskie sprawy (1988), Piggate (1990) i Wirus (1996) oraz serialu Bao-Bab, czyli zielono mi (2003), a także do telewizyjnych widowisk poetycko-muzycznych, m.in. Wiersze i krajobrazy (1984) i Twarze Witkacego, czyli regulamin firmy portretowej (1986).

9 września 2016 Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Złotym Krzyżem Zasługi za „wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i stworzenie ważnego ośrodka twórczości artystyczno-intelektualnej miasta Krakowa”^[6].

Filmografia


Rok	Tytuł	Reżyser
1984	W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów^[7]	Andrzej Kotkowski
1984	Trzy stopy nad ziemią^[7]	Jan Kidawa-Błoński
1985	Dziewczęta z Nowolipek^[7]	Barbara Sass
1985	Rajska jabłoń^[7]	Barbara Sass
1987	Kredą rysowane (film krótkometrażowy)	Lesław Wilk
1987	Cyrk odjeżdża^[7]	Krzysztof Wierzbiański
1988	Męskie sprawy	Jan Kidawa-Błoński
1989	Po upadku^[7]	Andrzej Trzos-Rastawiecki
1990	Piggate (Świnka)^[7]	Krzysztof Magowski
1995	Wspomnienia o Janie Lechoniu (film dokumentalny)^[7]	Tomasz Kamiński
1996	Wirus^[7]	Jan Kidawa-Błoński
2001	Ostatni blues (Az utolsó blues)^[7]	Peter Gardos
2003	Bao-Bab, czyli zielono mi (serial TV)^[7]	Jan Kidawa-Błoński, Krzysztof Lang

Spektakle teatralne i widowiska telewizyjne(muzyka i piosenki):

"Rycerze" - 1983 r. Teatr Miniatura - Kraków.
"Wiersze-Krajobrazy" - 1984 r. TVP 2.
"Koty" - 1985 r. TVP 2.
"Firma portretowa"( wg Witkacego) - 1986 r. TVP 2.
"Księga absurdu" - 1987 r. TVP 2.
"Hasior" (2 odc.) - 1990 r. TVP 2.
"Kernalia"(2 odc.) - 1995 r. TVP 2.
"Raj utrącony"( 6 odc.) - telewizyjny program cykliczny wg własnego scenariusza 1996 - 97 r. TVP 2.
"Nienasyceni" - 2005 r. Teatr "Bagatela"- Kraków (muzyka i scenariusz).
"Szak, szak - Haj" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1995 r. TVP 2.
"Raj, czyli da - bap" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1996 r. TVP 2.
"Benefis Zbigniewa Raja" - 1998 r. TVP 2.
"Hałas nocy" - recital autorski wg własnego scenariusza, 2000 r. TVP 2.

Ponadto udział w wielu telewizyjnych programach rozrywkowych.

Książki:

J.Olczak-Roniker "Piwnica pod Baranami"
G.Tusiewicz "Jazz-klub Helikon"
W.Krupiński "Głowy piwniczne"

Przypisy

↑ Piwnica na czwartym piętrze. Polska Muza. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)]. (pol.).
↑ „Radiowy Teatr Piosenki” (2011-09-25): Niespodzianka wieczoru – legendarna grupa Tropicale Thaitii Granda Banda!. Poemat. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Piwniczanie: Zbigniew Raj. Biblioteka Główna AGH. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ Paweł Piotrowicz (2016-05-25): Piotr Skrzynecki: w kapeluszu i w obłokach. Onet.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).
↑ Jerzy Armata: Żeby było wesoło. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
↑ Odznaczenia z okazji 60. rocznicy powstania kabaretu „Piwnica pod Baranami”. prezydent.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-09)]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Zbigniew Raj w bazie IMDb (ang.)

Linki zewnętrzne

[wywiad-1] Piwnica na czwartym piętrze. Polska Muza. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)]. (pol.).

[poemat-2] „Radiowy Teatr Piosenki” (2011-09-25): Niespodzianka wieczoru – legendarna grupa Tropicale Thaitii Granda Banda!. Poemat. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[bg-3] Piwniczanie: Zbigniew Raj. Biblioteka Główna AGH. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[4] Paweł Piotrowicz (2016-05-25): Piotr Skrzynecki: w kapeluszu i w obłokach. Onet.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).

[wyborcza-5] Jerzy Armata: Żeby było wesoło. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).

[6] Odznaczenia z okazji 60. rocznicy powstania kabaretu „Piwnica pod Baranami”. prezydent.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-09)]. (pol.).

[IMDb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Zbigniew Raj w bazie IMDb (ang.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Polska Akademia Filmowa Orzeł za najlepszą muzykę filmową	Zygmunt Konieczny (1998) Wojciech Kilar (1999) Wojciech Kilar (2000) Grzegorz Ciechowski (2001) Wojciech Kilar (2002) Zygmunt Konieczny (2003) Tymon Tymański (2004) Wojciech Kilar (2005) Zygmunt Konieczny (2006) Krzysztof Penderecki (2007) Paweł Mykietyn (2008) Włodek Pawlik (2009) Paweł Mykietyn (2010) Michał Lorenc (2011) Krzysztof Komeda, Mariusz Ostański (2012) Jan Kanty Pawluśkiewicz (2013) Czesław Niemen (2014) Wojciech Karolak (2015) Mikołaj Trzaska (2016) Radzimir Dębski (2017) Mikołaj Trzaska (2018) Leszek Możdżer (2019) Tadeusz Nalepa (2020) Marcin Małecki (2021) Paweł Mykietyn (2022) L.U.C. (2023)
Festiwal Polskich Filmów Fabularnych Nagroda za muzykę	Stanisław Radwan (1974) Wojciech Kilar (1975) Piotr Figiel (1976) Andrzej Korzyński (1977) Wojciech Kilar (1978) Andrzej Kurylewicz (1979) Zbigniew Raj (1984) Henryk Kuźniak (1985) Jerzy Maksymiuk (1986) Jerzy Matuszkiewicz (1987) Jerzy Satanowski (1988) Zygmunt Konieczny (1990) Tadeusz Nalepa (1991) Michał Lorenc (1992) Tomasz Stańko (1993) Jan Kanty Pawluśkiewicz, Mateusz Pospieszalski (1994) Michał Lorenc, Jerzy Satanowski (1995) Marcin Pospieszalski, Tomasz Lipiński (1996) Michał Lorenc (1997) Marek Kuczyński (1998) Michał Urbaniak (1999) Abel Korzeniowski (2000) Michał Lorenc (2001) Michał Urbaniak (2002) Zygmunt Konieczny (2003) Paweł Mykietyn (2004) Michael Nyman (2005) Paweł Szymański (2006) Michał Lorenc (2007) Paweł Mykietyn (2008) Włodzimierz Pawlik (2009) Paweł Mykietyn (2010) Paweł Mykietyn (2011) Piotr Dziubek (2012) Jan Kanty Pawluśkiewicz (2013) Mikołaj Trzaska (2014) Paweł Mykietyn (2015) Motion Trio (2016) Sandro di Stefano (2017) Antoni Łazarkiewicz (2018) Leszek Możdżer (2019) Hania Rani (2020) Teoniki Rożynek (2021) Teoniki Rożynek, Marcin Macuk, Zuzanna Wrońska (2022) Andrzej Smolik (2023)
Nagroda Muzyczna „Fryderyk” Najlepsza oryginalna ścieżka dźwiękowa	Zygmunt Konieczny (2000) Grzegorz Ciechowski (2001) Leszek Możdżer (2011) Michał Lorenc (2012) Antoni Łazarkiewicz (2018) Leszek Możdżer (2019) Łukasz Targosz (2021) Hania Rani (2023) L.U.C. (2024)
Złota Kaczka Najlepsza muzyka	Wojciech Kilar (2000) Michał Lorenc (2001) Grzegorz Ciechowski (2002) Krzesimir Dębski (2004) Tymon Tymański (2005)