Zbigniew Raszewski (historyk teatru)

Zbigniew Raszewski

Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1925 Poznań
Data i miejsce śmierci	7 sierpnia 1992 Warszawa
Zawód, zajęcie	historyk, pisarz
Alma Mater	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Odznaczenia

Grób Zbigniewa Raszewskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Zbigniew Raszewski (ur. 5 kwietnia 1925 w Poznaniu, zm. 7 sierpnia 1992 w Warszawie) – polski historyk teatru, pisarz.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana (zm. 1940), oficera Wojska Polskiego, i Walerii z Łazarewiczów. Miał brata Janusza i siostrę Barbarę. W 1930 przeniósł się z rodziną do Bydgoszczy, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Uczył się w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego, jednocześnie uczęszczał do Miejskiego Konserwatorium Muzycznego i był harcerzem. Napisał książkę o tym mieście, a szerzej o stosunkach polsko-niemieckich w Bydgoszczy w formie hasłowego kompendium Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945 (Wyd. Pomorze Bydgoszcz).

W czasie okupacji niemieckiej pracował jako robotnik. Od 1939 uczestniczył w tajnej działalności ZHP. W 1940 za próbę zorganizowania w miejscu pracy (odlewni metali Koszeniuka) drużyny harcerskiej został aresztowany przez gestapo i więziony od kwietnia 1940 do lutego 1941. Po zwolnieniu pracował w fabryce cukierniczej „Lukullus”.

W 1945 zdał maturę w Miejskim Liceum i Gimnazjum Męskim im. Kopernika w Bydgoszczy. W latach 1945–1949 studiował polonistykę na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie później był asystentem. W 1947 zdał do Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu, gdzie przez dwa lata kontynuował naukę gry na fortepianie. W 1949 otrzymał stopień magistra filozofii w zakresie filologii polskiej. W 1951 doktoryzował się, na podstawie rozprawy „Twórczość dramatyczna Gabrieli Zapolskiej”. Po doktoracie pracował na Uniwersytecie Poznańskim jako asystent Zygmunta Szweykowskiego w Seminarium Historii Literatury Polskiej. W 1953 przeniósł się do Warszawy i związał się z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Był profesorem warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Był redaktorem „Pamiętnika Teatralnego”. W 1977 został członkiem PEN-Clubu, w 1990 Prezesem Honorowym Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru.

W 1951 ożenił się z Anną Micewicz, miał z nią trójkę dzieci – Magdalenę (została podobnie jak ojciec historykiem teatru), Jana i Dorotę.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 39-1-18).

Prace

• Z tradycji teatralnych Pomorza, Wielkopolski i Śląska 1955
• Teatr ogromny 1961
• Staroświecczyzna i postęp czasu 1963
• Raptularz 1965–1967
• Raptularz 1965–1992
• Raptularz 1968–1969
• Słownik biograficzny teatru polskiego 1973
• Krótka historia teatru polskiego 1977
• Bilet do teatru: Szkice
• Bogusławski
• Teatr w świecie widowisk
• Trudny rebus: Studia i szkice z historii teatru
• Weryfikacja czarodzieja i inne szkice o teatrze
• Listy do Małgorzaty Musierowicz
• Mój świat
• Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945
• Teatr na Placu Krasińskich

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
• Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)
• Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami (1944)
• Krzyż Armii Krajowej (1987)

Nagrody

• Nagroda im. Leona Schillera za prace teatrologiczne (1958)
• Nagroda PEN-Clubu im. Mieczysława Bohdana Lepeckiego za książkę „Bogusławski” (1973)
• Nagroda naukowa im. Aleksandra Brücknera Wydziału I Nauk Społecznych PAN za książkę „Bogusławski” (1973)
• Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku za „niezwykłe osiągnięcia na polu historii teatru w Polsce” (1975)
• Nagroda rektora warszawskiej PWST Tadeusza Łomnickiego „za szczególne osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej za rok akademicki 1977–1978” (1978)
• Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia (1979)
• Nagroda Państwowa II stopnia (1980)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za pracę dydaktyczną i wychowawczą (1981)
• Nagroda Polskiej Akademii Nauk za wybitne osiągnięcia naukowe (1990)
• Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza za „Teatralną Książkę Roku” (1991)

Upamiętnienie

1 lipca 2003 powstał Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Mieści się on w Warszawie w Jazdów nr 1. Otwarcia Instytutu dokonał jego dyrektor i twórca – Maciej Nowak. Gościem honorowym był Gustaw Holoubek.

O Zbigniewie Raszewskim powstał już po jego śmierci film dokumentalny pt. „Profesor” (1993).

Linki zewnętrzne

• Zbigniew Raszewski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
• Kolekcja poświęcona Zbigniewowi Raszewskiemu w bibliotece Polona