Solomon Lefschetz
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
Matemàtich. Vita[modìfica | modifiché la sorgiss]Sò pare, dont ël travaj a l'obligava a passé tant temp an Persia, a l'avìa decidù dë stabilì la famija a Paris.
La prima lenga dël cit Solomon a l'é stàit ël fransèis e mach da adolessent a l'ha amprendù ël russ. Dël 1910 a l'ha avù n'assident ëd travaj ch'a l'ha faje perde le doe man. Sòn, apress un perìod d'ospidal, a l'ha obligalo a chité soa cariera d'anginié e a l'ha decidù d'ancaminé torna da zero tanme matemàtich pur. Parèj a l'é intrà tanme student ëd dotorà a la Clarke University anté ch'a l'é dotorasse dël 1911. Ëd giugn 1912 a l'é vnù sitadin merican e l'ann apress a l'é mariasse con Alice Berg Hayes, ch'a l'avìa conossù a la Clarke University e ch'a l'ha torna daje la gòj ëd vive. Ant ël Mid-West[modìfica | modifiché la sorgiss]An coj agn Lefschetz a l'ha avù vàire posission ant j'università dël Mid-West: a l'é stàit anstrutor a l'Università dël Nebraska (1911-1913); anstrutor (1913-1916), assistent (1916-1919), professor assossià (1919-1923) e professor (1923-1925) a l'Università dël Kansas. Ël tramud a Princeton[modìfica | modifiché la sorgiss]Dël 1924 Lefschetz a l'é stàit anvità a passé n'ann tanme professor visitator a Princeton e a la fin a l'han daje un pòst ambelelà da professor assossià. Dël 1928 a l'é passà professor ordinari. Dël 1945 a l'é dventà pressident dël Dipartiment ëd matemàtica. A l'é andàit an pension dël 1953. Për 25 agn, Solomon Lefschetz a l'é stàit mèmber dël comità editorial ëd j'Annals of Mathematics e soa assion a l'ha contribuì a fé dventé 's giornal un dij pì amportant antra le publicassion dël setor. Apress na curta maladìa, Lefschetz a l'é mòrt a Princeton ai 6 d'otóber dël 1972. Sò travaj sientìfich[modìfica | modifiché la sorgiss]La produssion sientìfica ëd Lefschetz a consist d'apopré 134 publicassion. Sò travaj a l'é stàit ëd prim pian an almanch tre branche dla matemàtica: la geometrìa algébrica, la topologìa e j'equassion diferensiaj. A l'é anteressant armarché che costi sò anteresse a son ëstàit për la pì part consentrà an perìod diferent ëd soa vita, con ëd cite sovraposission. Parèj, soe contribussion prinsipaj a la geometrìa algébrica a armonto al temp anté ch'a l'era an Nebraska e an Kansas (1911-1925, bele che peui a-i son ëd soe contribussion amportante fin-a al 1929); sò travaj an topologìa algébrica a ven dal perìod antra sò tramud a Princeton e la sconda guèra mondial (ma soa prima contribussion a l'é dël 1923); e da la fin dla guèra a soa mòrt a l'é stàit dzortut anteressà a j'equassion diferensiaj. A-i é ëdcò da noté che, antant che ij sò arzultà an geometrìa algébrica a l'ha për la pì part otnuje da sol, an travajand isolà, soe contribussion an topologìa a fan part dël travaj dë squadra dl'avosà scòla ëd Princeton. La geometrìa algébrica[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël perìod ant ël Mid-West a l'é stàit motobin amportant nen mach da na mira esistensial, ma ëdcò sientìfica: la pì part ëd soe contribussion a la geometrìa algébrica a son ëstàite completà prima ch'a chitèissa ël Kansas për tramudé a Princeton. La topologìa[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël perìod dal 1923 al 1928 a marca lë sglissé dl'anteresse ëd Lefschetz da la geometrìa algébrica a la topologìa, an particolar la topologìa algébrica. Ël pont ëd passage a l'era soa atension a la teorìa dij pont fiss e ël rendse cont che pr'ësfruté bin soe idèje a-i era da manca ëd dësvlupé na rigorosa teorìa dl'antërsession an sna varietà topològica. Soe contribussion a la topologìa a l'han durà findi al 1940 anviron. J'equassion diferensiaj[modìfica | modifiché la sorgiss]Durant la sconda guèra mondial, Lefschetz a l'é stàit consulent al dipartiment ëd la marin-a djë Stat Unì. Ambelessì, mersì a Nicholas Minorsky, a l'é vnù a conòsse j'arserche an sij balansament nen linear e la stabilità e a l'ha dlongh capì l'amportansa dij travaj ëd Poincaré e Ljapunov an sla teorìa geométrica dj'equassion diferensiaj. An cost'àrea, Lefschetz a l'ha dovrà soa stragròssa conossensa dla teorìa dle curve algébriche. Ij sò artìcoj pì amportant an sl'argoment a son coj ch'a trato dël comportament ëd le solussion dj'equassion diferensiaj analìtiche davzin a 'n pont singolar isolà. A l'ha smonù na caraterisassion completa e un procediment costrutiv për oten-e tute le curve solussion d'un sistema bidimensional davzin a 'n pont crìtich isolà, ch'a passo travers ës pont crìtich. Euvre prinsipaj[modìfica | modifiché la sorgiss]
|
