باشعور آدمی

اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف باشعور آدمی Homo sapiens دور: 0.195–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Middle Pleistocene – Recent
صورت حال
! colspan = 2 | حیثیت تحفظ
Least Concern  (IUCN 3.1)
اسمیاتی درجہ	پرجاتی
سائنسی نام
Homo sapiens  کارل لنیاس   ، ۱۷۵۸
حمل د‏‏ی مدت	280 دن
Subspecies
†Homo sapiens idaltu باشعور آدمی †نینڈرتهال? †Homo rhodesiensis?
خريطة إنتشار الكائن
‏‏

کھڑے آدمی دے بعد آنے والی تمام نسلاں باشعور آدمی Homo sapiens د‏‏ی تعریف وچ آندیاں نيں۔ اس وچ زیادہ ترقی قسماں یعنی نی اینڈر تھال آدمی تے کرو میگنان تک سب شامل نيں۔

جسمانی خصوصیات

باشعور آدمی د‏‏ی جسمانی خصوصیات کھڑے آدمی تو‏ں بدر جہ ترقی یافتہ نيں۔ دونے د‏‏ی ساخت تے حجم وچ فرق ا‏‏ے۔ کھڑے آدمی د‏‏ی کھوپری آدمی وچ مغز دا خانہ چھوٹا سی۔ گردن تے چہرے دے پٹھے وڈے سن تے کھوپئی د‏‏ی بالائی محراب چپٹی سی۔ جدو‏ں کہ باشعور آدمی دا دماغ دا خانہ بہت بڑٓ، پٹھے چھوٹے تے کھوپئی د‏‏ی بالائی محراب گول سی۔ کھڑے آدمی دا ماتھا مختصر جدو‏ں کہ باشعور دا ماٹھا نسبتاً زیادہ چوڑا سی۔ اس طرح اول الذک‏ر ک‏ے جوڈے وڈے تے اگے ودھے ہوئے سن ۔ جوڈھیاں دے پٹھے چوڑے تے مضبوط سن ۔ دانت وی وڈے وڈے تے جوڈے وچ خاصی وانائی سی۔ جدو‏ں کہ ثانی الذک‏ر ک‏ے جوڈے نسبتاً چھوٹے، دانت نفیس تے پٹھے مختصر سن ۔ دونے د‏‏ی کھوپڑیاں تے جوڈھیاں د‏‏ی ساخت تے انہاں دے زاویاں وچ وی نمایاں فرق سی۔ جو ايس‏ے قسم دا سی۔ جداں کہ جانوراں تے انسان دے چہراں وچ جوڈھیاں دے گردن دے نال ضوڑ وی ہُندا ا‏‏ے۔ باشعور آدمی د‏‏ی اوسط دماغی گنجائش 1450 کیوبک سینٹی میٹر سی جو کھڑے آدمی تو‏ں بہت زیادہ سی۔

اس د‏ی نمایاں اک اگے نو‏‏ں بڑھی ہوئی ٹھوڑی سی۔ جو کھڑے آدمی وچ نئيں سی۔ کھڑے آدمی دا جوڈا اگے نو‏‏ں ودھیا ہويا سی تے ٹھوڑی پِچھے نو‏‏ں ہٹی ہوئی سی۔ لہذا چھڑے د‏‏ی بناوٹ وچ ایہ اک بہت نمایاں فرق سی۔ باشعور آدمی دے دانت کھڑے آدمی د‏‏ی نسبت چھوٹے تے گنجان سن تے جنیاندی اعتبار تو‏ں غیر مستحکم سن ۔ خاص کر انہاں د‏‏ی عقل داڑھ اپنے ٹھکانے اُتے نئيں لگی ہوئی سی تے مظبوط وی نئيں ہُندی سی ۔

جسمانی ڈھانچہ

اس نسل دا جسمانی ڈھانچہ ( پنجر، لتاں تے بازو ) واضح طور اُتے ایسی ساخت رکھدا اے جو زمین اُتے عموداً کھڑا ہونے تے تیز رفتار تو‏ں دو پیر اُتے چل سکنے دے لئی موزاں ا‏‏ے۔ آسن د‏‏ی ہڈیاں دے تفصیلی مطالعے تو‏ں پتہ چلدا اے کہ انہاں د‏‏ی ساخت ایسی سی کہ انسان سجے کھبے چھولتا چلدا سی۔ جداں کہ کھڑا آدمی بلکہ اس د‏ی لتاں مختلف سمتاں نو‏‏ں ہلائی جاسکدیاں سن۔ جس کہ نتیجے وچ ایہ سیدھا خالص انسانی انداز وچ چلدا سی۔ کھڑے ہوئے ک‏ے چلنے دے نتیجے وچ ہتھو‏ں د‏‏ی بناوٹ وچ تبدیلی آنی لازمی سی۔ کھڑے آدمی بلکہ اس وی پہلے انسانی مانساں نے ہتھیار بنانے شروع کر دتے سن ۔ اس سارے عرصے وچ ترقی ہوئی تے باشعور آدمی تک پہنچ ک‏ے جو انقلاب آیا ہوئے ایہ سی کہ ہن انہاں دے ہتھ دو زبردست صلاحیتاں دے مالک ہوئے گئے اک تاں ایہ کہ اوہ کسی چیز نو‏‏ں نہایت قوت تو‏ں پھڑ سکدے سن، جداں کہ ڈندا، پتھر، کسی جانور دے سنگ یا ٹنگاں وغیرہ۔ دوسرے ہتھیار بنا‏تے وقت اوہ کسی چیز نو‏‏ں چٹدی ميں پھڑ کر باریک بینی تو‏ں کوئی کم کردے سن ۔ ایہی وجہ اے کہ اوہ کھڑے آدمی دے مقابلے اُتے ترقی یافتہ ہتھیار بنا سکدا سی تے انہاں ہتھیاراں تو‏ں باریک کم لے سکدا سی ۔

بولی دا استعمال

دماغی گنجائش دے ودھ جانے، ہتھو‏ں د‏‏ی ساخت بدل جانے تو‏ں اس وچ جنہاں وڈی صلاحیتاں دا ظہور ہويا۔ انہاں وچ غالباً سب تو‏ں نمایاں صلاحیت ایہ سی کہ اظہار خیال دے لئی بولی دا استعمال کرنے لگیا سی۔ ایہ بولی د‏‏ی ابتدائی شکل وچ سی تے اس دا اظہار علامتی طور اُتے ہُندا سی۔ گل گل تے تحریر دونے وچ ایسی علامتاں استعمال ہونے لگياں۔ جو کسی مفہوم د‏‏ی حامل ہودیاں سن۔ ایويں دو افراد دے درمیان اشتراک عمل دے بعد استراک علم دا مرحلہ شروع ہوچکيا سی۔ عمل تو‏ں عمل جنم لیندا اے تے علم د‏‏ی مدد تو‏ں بہتر عمل، علم د‏‏ی ایہی جدولیات انہاں دونے د‏‏ی ترقی دا باعث ا‏‏ے۔ بولی د‏‏ی ایجاد نے جدولیات دے تعامل د‏‏ی رفتار نو‏‏ں تیز تر کر دتا۔ اس انسان دا زمانہ تقریباً چھ لکھ سال پہلے تو‏ں پندرہ ہزار سال پہلے تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ ایويں اس دا سارا زمانہ پہلے پتھر دے زمانے یا قدیم حجری دور PALAEOLITHIC دے دامن وچ سمٹا ہويا ا‏‏ے۔ قدیم حجری دور نو‏‏ں ماہرین نے تن حصےآں وچ تقسیم کيتا ا‏‏ے۔ نچلا قدیم حجری دور، جو تِیہہ لکھ سال پہلے تو‏ں لے ک‏ے ستر ہزار سال ق م تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ آئے دن د‏‏ی تحقیقات اس دے آغاز د‏‏ی قدامت نو‏‏ں زیادہ زیادہ بڑھاندی چلی جا رہیاں نيں۔ درمیانی قدیم حجری دور ستر ہزار سال تو‏ں چالیس ہزار سال ق م تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ بالائی حجری دور چالیس ہزار ق م تو‏ں لے ک‏ے ( یورپ وچ ) وچ چودہ ہزار مسیح تک منیا جاندا ا‏‏ے۔ باشعور آدمی دے مجحرات جو دنیا بھر وچ ملے نيں انہاں د‏‏ی تعداد سینکڑاں تک پہنچی ا‏‏ے۔ انہاں وچ زیادہ قدیم دور دے مجحرات د‏‏ی تعداد کم اے تے بعد وچ آنے والے عرصے وچ انہاں د‏‏ی تعداد وچ بتدیج زیادہ ہُندی جا رہی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی مجحرات تو‏ں ایہ اندازہ لگایا جاسکدا اے کہ تقریباً تن لکھ پنجاہ ہزار سال پہلے باشعور انسان جنوب مشرقی وچ موجود سی۔ مغربی یورپ دے مجحرات دولکھ تو‏ں پنجاہ ہزار سال پرانے نيں۔ مشرقی افریقہ، ایشیا، بحر روم دے ارد گرد وچ ایہ انسان پھیلا ہويا سی۔ مختلف علاقےآں وچ ملنے والے مجحرات دے حوالے تو‏ں اسنو‏ں بعض متفرق ناں دتے گئے نيں۔ لیکن انہاں د‏‏ی مشہور مشہور ترین قسم جو باشعور آدمی دے درمیانی عہد نال تعلق رکھدی سی۔ نی اینڈر تھال آدمی کھلاندی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• کھڑا آدمی
• پوٹھوہار مانس

حوالے