RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Çeviri insanoğlunun başka bir kültürle temasa geçmeye başladığı andan itibaren, iletişim ihtiyac... more Çeviri insanoğlunun başka bir kültürle temasa geçmeye başladığı andan itibaren, iletişim ihtiyacını görmeye yarayan bir araçtır. Ancak çeviri bir dilden başka bir dile yalnızca dilsel kodlarının aktarımı değil; bilakis kodların, belirli bir zaman, mekan, aktör ve konu gibi-en geniş manada bağlam kavramıyla açıklanabilecek-olguların birlikte teşekkül ettirdikleri anlamın yine çevirmen adı verilen bir başka aktör tarafından pragmatik bir biçimde algılanarak aktarılması hadisesidir. Tüm bu öğelerin bir araya gelmesi, buluşması, birlikte bir bütün oluşturması ve anlamlı bir icraatın ortaya çıkması kültürün düzenleyici gücüyle mümkündür. Kültür, çeviriyi düzenleyici bir nosyon olmakla beraber çeviri tarafından düzenlenen bir olgudur da. Tüm bu tartışma bağlamında mevcut araştırma konu hakkındaki temel çeviribilimsel yaklaşımları incelemiş, geniş bir kaynak taraması (yöntemiyle) ve aktarımıyla bütüncül bir çerçeve çizmeye çalışılmıştır. Öyle görülüyor ki çeviri iki dil arasındaki bir aktarımdan çok iki dil arasında kültürel varlıkların, yine kültürün çizmiş olduğu bir çerçeve kapsamında aktarımı hadisesidir. Anahtar kelimeler:, Kültürel çeviri, çeviri ve kültür, kültür aktarımı, çeviri kültürü. Abstract Translation is a tool to meet the need for communication from the moment human beings come into contact with another culture. It is not only the transfer of linguistic codes from one language to another. On the contrary, it is a phenomenon that pragmatic perceptions are conveyed by another actor called translator. It is possible with the regulatory power of culture that elements such as code, time, place, actor and subject come together and form a whole together which leads to a meaningful action. Culture is a notion regulating translation, but it is also regulated by translation. In the context of all this discussion, the present research has examined the main translation-oriented approaches on the subject and tried to draw a holistic framework with a wide search and transfer of resources. It seems that translation is not a transference between two languages but rather a transference of cultural assets between two languages within the framework of culture.
Bu makalede, cümle öğeleri ve kendi arasında soyut ve somut anlam ilişkileri kurmaya yarayan edat... more Bu makalede, cümle öğeleri ve kendi arasında soyut ve somut anlam ilişkileri kurmaya yarayan edatların sebep olduğu dilsel ve anlamsal aktarım sorunları ele alınmıştır. Çevirinin temel görevlerinden ve aynı zamanda zorluklarından biri, çevrilecek nesnelerdeki anlam belirsizliğini giderme işidir. Edat çevirilerinde karşılaşılabilecek anlam belirsizliği sorunu edatların çokanlamlı yapılarından kaynaklanmaktadır. Bu durumda, birbirinden farklı iki dil olan Türkçe ve İngilizce dillerinde sıklıkla kullanılan edatların çevirisi söz konusu olduğunda, çevirmen nasıl bir yol izlemelidir? Hangi tür edatlar yetersiz çevrilmektedir? Edat çevirileri sırasında ne tür hatalar yapılmaktadır? Dilsel, kültürel ve bilişsel faktörlerden hangisi edat çevirisiyle ilgili kararları en çok etkilemektedir? Bu çalışmanın amacı, edat çevirileri yapılırken karşılaşılan bu tür sorunlara ışık tutmak olacaktır. Çalışma kapsamında ayrıca, edatların kullanım amacı ve işlevi doğrultusunda anlam aktarımına nasıl yön verdiği tartışılmıştır.
International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 2019
A new mechanical function known as post-editing, which helps to correct the imperfections of raw ... more A new mechanical function known as post-editing, which helps to correct the imperfections of raw machine translation output, is introduced in the translation market. While this function is commonly used as an integral part of the machine translation, it can also be used for correcting non-translated texts on its own. The main purpose of this study is to find an answer to the question of which contributions could be made to the competences of translation students by using independent post-editors during academic translation education. A model course application and survey are conducted with the participation of students from translation studies departments. The interrater reliability is used in this study. In accordance with the results, it is found that most of the students have not known the usage of the independent post-editors during the translation process. The research provides new insights into the contributions of post-editor technology to the translation education. The findings of the research also reflect the contributions of post-editor technology to the translation quality in terms of the speed-time management, the accuracy of punctuations, abbreviations, and grammar rules. It is also determined that the post-editors contribute to the competencies of the translation students. As a result, it is suggested that the post-editors may be used as an educational material in translation education. Indeed, the results require other studies about the usage of post-editors as educational materials.
Günümüz akademik çeviri eğitiminde çeviri uygulamasının yeri pekişmiş,
önemi anlaşılmış ve Tü... more Günümüz akademik çeviri eğitiminde çeviri uygulamasının yeri pekişmiş, önemi anlaşılmış ve Türkiye’de akademik çeviri eğitimi veren birçok Üniversite tarafından da eğitim programlarına dâhil edilmiştir. Çeviri uygulaması konusunda derslerin bulunmasının yanı sıra, birçok dersin içeriği de –çeviri bölümlerin dışında dahi- çeviri uygulamasıyla zenginleştirilmiştir. Bazı dil/edebiyat, yabancı dil öğretmenliği ve doğal olarak çeviribilim (mütercim tercümanlık) gibi bölümlerde çeviri uygulamasının dil öğrenimi, dil/edebiyat/kültür konusunda karşılaştırma yapma ve çevirmenlik edinci kazanma bakımından eğitim yöntemi olarak kullanıldığı söylenebilir. Çeviri uygulaması konusunda birçok araştırma ve yöntem önerisinden bahsetmek mümkündür; konu hakkında oldukça hacimli bir literatür –özellikle yabancı dil edinimi konusunda- bulunmaktadır. Bu araştırma çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki yerini, öğrencilerin çeviri uygulaması hakkındaki görüşlerini araştırırken, bir taraftan da çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki bazı ilkelerinin ne olabileceği konusunda fikir yürütecektir. Araştırma kapsamında çeviri bölümü 3. sınıf ve mezun öğrencilerine yönelik uygulanan bir anketin verilerinden yararlanılarak, öğrenci perspektifinden de değerlendirmeler paylaşılacaktır.
Frankfurter Rundschau gazetesi 1945 yılında kurulmuştur. Kendisini sol-liberal olarak tanımlayan ... more Frankfurter Rundschau gazetesi 1945 yılında kurulmuştur. Kendisini sol-liberal olarak tanımlayan gazete, günlük olarak basılmakta 185 ve ulusal olduğu gibi uluslararası haberlere de yer vererek herhangi bir hükümet, siyasi parti, inanç ve çıkar gruplarına bağlı olmadan çalışmakta olduğunu ifade etmektedir. 186 Gazetenin internetteki ana sayfasında güncel ve en sık aranan haberlerle ilgili bölümünde “Türkei” (Türkiye) özel sekmesi bulunmaktadır. 187 Buradan anlaşılacağı üzere, Frankfurter Rundschau Türkiye haberlerine önemli bir yer vermektedir. Gazetenin darbe öncesinde olduğu gibi darbe sonrası haberleri de Türkiye’deki iktidar ve özellikle de Erdoğan karşıtlığında konumlanmıştır.
Üniversiteler bilimsel bilginin üretilmesi ve bu bilginin bilimsel
yöntemlerle yorumlanm... more Üniversiteler bilimsel bilginin üretilmesi ve bu bilginin bilimsel yöntemlerle yorumlanması işlevini gören en önemli kurumlardır. Üniversitelerin gerek dünya çapında gerekse yerel düzlemde sıralanma ölçütlerinin biri de ürettikleri makale sayısıdır. Şüphesiz nicelik kadar makalelerin niteliği de önemlidir. Bilimsel makalelerin nitelikleri ise, söz konusu makalelerin yayınlandığı bilimsel dergilerin tarandığı indekslere göre belirlenmektedir. Asan (2017) bilimsel dergilerin beş grupta toplanacağını bildirmiştir. Buna göre; birinci grupta dünyadaki en saygın dergiler yer almaktadır. Bu dergilerin ortak yönleri ise, etki faktör (impact factor) değerlerinin ve makale red oranların oldukça yüksek olması ve genelde ABD, İngiltere ve Almanya gibi modern bilimsel yayıncılık kültürünün oluştuğu ülkelerde basılıyor olmalarıdır. Fakat bize göre bu grup oldukça tartışmaya açık ve sınırları belirli olmayan bir gruptur. İkinci sınıf dergiler ise, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI indekslerinde taranan dergilerdir. Üçüncü grupta ise, ESCI indeksi tarafından taranan dergiler yer almaktadır. Dördüncü gruba gelindiğinde, diğer uluslararası alan indekslerinde taranan dergiler bu gruba dâhil edilmektedir. Son gruptaki dergiler ise, herhangi bir uluslararası indekste yer almayan ancak yerel indekslerde yer alabilen veya almayan yerel-bölgesel platformda yayın yapan dergilerdir.
Öz Çalışmada, haber çevirilerinde uygulanan "etno-merkezci eritme" ve "saldırgan sadakat" gibi ik... more Öz Çalışmada, haber çevirilerinde uygulanan "etno-merkezci eritme" ve "saldırgan sadakat" gibi iki stratejik yerlileştirme ilkesi ele alınmıştır. Bunlardan, etno-merkezci eritme stratejisinde, özgün metin, kaynak kültürün özelliklerinden ayrılarak, erek dil kültür değerlerine göre sadeleştirilmektedir. Diğer yandan, saldırgan sadakat, özgün metnin dilsel ve kültürel farkı korumasından ötürü, erek dil-kültürünün hegemonyasına boyun eğen geleneksel çeviri normlarına bir direnç niteliğindedir. Çağdaş çeviri anlayışı uyarınca, metinler erek okurun beklentilerine göre yerelleştirilmektedir. Çağdaş çeviri anlayışı uyarınca, metinler erek okurun beklentilerine göre yerelleştirilmektedir. Bu anlamda, habercilik hedefleri pahasına kaynak metnin ortadan kaldıran haber-çeviri süreci geleneksel kaynak metne bağlılık çeviri paradigmasıyla bağdaşmasa bile çevirinin pragmatik doğasıyla uyumlu gözükmektedir. Bu itibarla, haber çeviri sürecini tanımlayan çevirmek-düzenlemek (trans-editing) söz yapımının, çevirinin salt bir aktarım olmadığına dair bir farkındalığı oluşturmak için, kullanılmakta olduğu açıktır. Bu söz yapımının paralelinde haber metinlerini çeviren, aktaran, yeniden düzenleyen ve baştan yazan hibrit bir çevirmen-gazeteci sureti ortaya çıkmıştır. Küreselleşmenin beraberinde getirdiği bir takım gelişmeyle çevirmen-gazetecinin işi kolaylaşırken aynı zamanda anlık iletişim ihtiyacına süratle karşılık vermek açısından zamansal kısıtlamalara sebep olduğu da görülmektedir. Anahtar Kelimeler: etno-merkezci eritme, saldırgan sadakat, yerlileştirme, haber çevirisi, hibrit çevirmen gazeteci, küreselleşme.
Öz Dünya'da ekonomik bakımdan film ve müzik sektörünün önüne geçmiş bulunan bilgisayar oyunları s... more Öz Dünya'da ekonomik bakımdan film ve müzik sektörünün önüne geçmiş bulunan bilgisayar oyunları sektörünün giderek ülkemizde de yaygınlaştığı görülmektedir. Müşterileri sadece ortaöğrenim değil, aynı zamanda yükseköğrenim öğrencilerinden ve iş hayatındaki yetişkin bireylere kadar geniş bir yelpazeyi kapsadığı bilinmektedir. Bu denli yaygın bir aracın eğlendirmesi, yabancı dil içermesi, çok-oyunculu yapısı ve uluslararası etkileşim imkânları sayesinde yabancı dil edincine katkı sağlayıp sağlayamaması sorusunu akla getirmektedir. Bilgisayar oyunları üzerinden istenilen düzeyde etkileşim yaşamak içinse belirli bir düzeyde yabancı dilbilgisine sahip olmak gerekir. Bu nedenle özellikle yükseköğrenimde eğitim alan ve düzenli olarak bilgisayar oyunları oynayan öğrenciler arasından seçilen kişiler üzerinde anket yöntemiyle toplanan veriler değerlendirilmiş, bu kapsamdaki oyunlar irdelenmiş ve gerek çok-oyunculu gerekse tek-oyunculu yabancı dil içerikli oyunların yabancı dil eğitimine katkısı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar oyunları, yabancı dil eğitimi, bilgisayar destekli dil eğitimi.
Öz Her geçen gün birçok alanda gelişme kaydeden bilim ve teknoloji, yüksek nitelikli ara eleman i... more Öz Her geçen gün birçok alanda gelişme kaydeden bilim ve teknoloji, yüksek nitelikli ara eleman ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Üretim ve hizmet sektöründe ihtiyaç duyulan bu nitelikli elemanların ise bilgi ve becerilerinin yanı sıra teknolojiyi yeterli bir şekilde kullanabilmelerini gerektirmektedir. Teknolojiyi ve bu kapsamda dijital araçları kullanabilen ve bunları mesleklerinin bir parçası haline getirebilen nitelikli eleman ihtiyacı mesleki eğitimin önemini de arttırmaktadır. Türkiye'de nitelikli ara eleman yetiştiren meslek yüksekokullarının Uygulamalı İngilizce ve Çevirmenlik programlarının 2011 yılından bu yana açılmaya başlamasıyla öğrencilerin yoğun bir şekilde tercihi olmuştur. Araştırma kapsamında bu öğrencilerin hangi sosyal medya organlarını kullandıkları, bunları kullanma sıklıkları ve sosyal ağlar üzerinde kullanılan çeviri uygulamalarını ne amaçla ve nasıl kullandıkları konularının incelenmesiyle öğrencilerin bu kapsamdaki bilinç ve edinçlerinin ortaya konması hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında Bülent Ecevit Üniversitesi Çaycuma Meslek Yüksekokulu Uygulamalı İngilizce ve Çevirmenlik Programı öğrencilerinin sosyal medya ve dijital çeviri araçlarını kullanmalarının ölçülmesine yönelik bir anket çalışması düzenlenmiştir. Anketin neticesinde öğrencilerin sosyal medya ve dijital çeviri araçlarını kullanımı konusunda oldukça bilinçli oldukları, ancak mesleki eğitim doğrultusunda bu bilincin yönlendirilerek daha da derinlemesine bir farkındalık kazandırılıp edinçleri geliştirilerek gelecekteki profesyonel iş yaşamlarına hazır hale getirilmesinin gerekliliği anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: mesleki eğitim, çeviri, sosyal medya, bilgisayar destekli çeviri, akademik çeviri eğitimi Abstract Science and technology, which develop in many fields every day, bring about the need of highly qualified intermediate staff. The qualified personnel requirements, which are needed in production and service sectors, are required to use the technology efficiently besides their knowledge and skills. The needs for the qualified personnel, using the technology and the digital tools and bringing them as a part of their occupations, increase the importance of vocational education. Since 2011, with the opening of the Applied English and Translation Programs of vocational high schools, which educate qualified intermediate personnel, they have become intensely choice of the students. In this study, it is aimed to prove the consciousness and the competences of the students by analysing the subjects such as which social media organs that the students use, the usage frequency,
Çeviri kendi başına inkişaf eden bir olgu değildir. Mutlaka onu ortaya çıkarıcı bir takım gerekçe... more Çeviri kendi başına inkişaf eden bir olgu değildir. Mutlaka onu ortaya çıkarıcı bir takım gerekçeler söz konusudur. Bunlar coğrafi, tarihi, siyasi, ticari ve sosyal gerekçeler gibi bir ya da birden çok üst başlıklarla ifade edilebilir. Farklı tarihi dönem, coğrafya, kültür, din ve toplulukların etkileşimleri içerisinde çeviriyi ortaya çıkarıcı bir takım ortak yönlerin bulunması ise mümkündür. Bu denli farklı yönleri kendi içerisinde barındıran çeviri ortamlarının ortak edimi çeviri olunca, çeviriye yönelik hangi ortaklıkların bulunabileceği sorusu belirmektedir. Çeviriye dair ortak yönlerin bulunması ise çeviriye dair üst kavramların ortaya çıkarılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Andre Lefevere’nin çeviriye dair ürettiği üst kavramları Arap Abbasi ve Modern Türk Dönemi Çeviri hareketlerine uygulandığında bu kavramların ne kadar tutarlı olduğu konusunda fikir elde edilebilir. Bu kavramların kapsayıcılığını anlamak için ise bir birinden zaman ve mekân açısından farklı tarihi dönemlerin, farklı kültürlerin ve geniş ölçekli çeviri uğraşların betimlenmesi ve karşılaştırılması yerinde olacaktır. Bu sayede olası ortak ve farklı yönler ortaya çıkartılıp tartışılarak Lefevere’nin çeviriye dair ürettiği kavramlar geliştirilebilir. Abbasi dönemindeki çeviri hareketi ile Modern Türk dönemindeki çeviri hareketi bu bakış açısıyla ele alınmıştır. Çeviri tarihi kaynaklarından yararlanılarak döneme ait verilerin elde edilmesi ve bunların özellikle Lefevere’nin çeviribilimsel kavramlarının kapsadığı olguları içeren başlıklar altında karşılaştırılarak değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Karşılaştırma neticesinde Lefevere’nin kavramlarının her iki dönem için de açıklayıcı nitelik taşıdığı görülmüştür.
Bu çalışmada medya kavramının günümüz Türkçesinde kullanımının incelenmesi ve medya kavramın açık... more Bu çalışmada medya kavramının günümüz Türkçesinde kullanımının incelenmesi ve medya kavramın açıklanması hedeflenmektedir. Bugün bu kavramın gerçek anlamından farklı biçimde anlamlandırıldığı gözlemlenmektedir. İletişimsel araçların tümü olarak ele alınabilecek medya kavramının sınırları, kavramın içerdiği anlam bu çalışmayla tekrar irdelenecektir. Tanım incelendikten sonra edebiyat, resim, plastik sanatlar gibi sanat dallarının birer medya olarak kabul edilip edilmeyecekleri, eğer edilecek ise hangi öğelere göre değerlendirilmesi gerektiği sorularına edebiyat üzerinden cevap aranacaktır.
Özet Günümüzde kitle iletişim araçlarının geçmişe göre daha yaygın olması, bireyin dahi tek başın... more Özet Günümüzde kitle iletişim araçlarının geçmişe göre daha yaygın olması, bireyin dahi tek başına kitlelere internet/sosyal ağlar üzerinden ulaşabilmesi ve belirli bir fikri aşılayabilme imkânı, bu araçları daha da önemli kılmaktadır. Artık devletlerin bile internette resmi ya da gayri resmi sosyal ağlarda hesaplarının bulunduğu, bireysel görünüp kitlesel hareket ettirilen bireyler vasıtasıyla belirli bir yönde algı oluşturduğu sıkça dile getirilmektedir. İçeriklerin oluşturulmasında ya da tüketilmesinde çeviri araçlarından yararlanılması ve aynı zamanda Web 2.0 uygulamaların çeviri konusunda yardımcı modüllerinin bulunması ise çevirinin günümüzde başka bir boyutta kullanıldığının açık göstergesidir. Bu bakımdan gerek ticari gerekse insani ya da siyasi vb. konularda kullanılmaya başlanan Web 2.0 tabanlı sosyal medya araçlarının günümüzde çeviri üzerinden yürütülen içerik oluşturma ya da içerik tüketme süreçleri daha yakından incelenmelidir. Bu çalışma Web 2.0 tabanlı sosyal medya araçlarının çeviriyi kullandırma ve içerik oluşturulmasında ya da bu içeriği tüketmede kullanıcıların hangi alanda çeviriden yararlandığını gösterecek ve özellikle içeriği siyasi-ideolojik olan çevirileri inceleyerek konuya dikkat çekecektir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, İnternet Çevirisi, İdeolojik Çeviri, Web 2.0 1. Giriş Toplumları, grupları ya da bireyleri yakınlaştıran ve bir birinden uzaklaştıran ideolojik, ekonomik, siyasi vb. bir dizi sebeplerden bahsedilebilir. Günümüzde modern iletişim araçları ise bu sebeplerin sağlanmasında rol oynayabilen bir enstrüman görevini yerine getirmektedir. Bu bakımdan Web 2.0 1 ortamındaki sosyal medyada gerek toplumsal gerekse toplumlararası düzeyde bir biriyle uzlaşabilen, yakınlaşan ya da çatışan ve uzaklaşan kesimlerin git gide boy gösterdiğini görmek mümkün. 2000'li yılların başından itibaren Web 2.0 sayesinde bireylerin proaktif bir biçimde sosyal medyaya dâhil olma imkanı ortaya çıkmış ve bu durum kullanıcıların bu alanda etkin olma konusundaki iştahını kabartmıştır. Küreselleşmeyle birlikte toplumların tek tipleşmesi ve dünyanın monotonlaşmasına yönelik eleştirileri gün geçtikçe çeşitlenmektedir 2. Sosyal medyanın düşünceleri tek tipleştirmesi konusunda da bir işlevinin olduğunu söylemek ne kadar mümkünse, farklı düşünmelere de kapı araladığını, bu düşüncelerin yayılmasına yardımcı olduğunu söylemek de o kadar mümkün. Gerek toplumun içerisinde farklı gruplaşmaların bir biriyle, gerekse toplumlar-arası çatışmaların yaşandığı mecra olarak Web 2.0 düzlemindeki sosyal medya hız kesmeden içerik oluşturma, oluşturulmuş içerikleri paylaşma, paylaşılanları beğenme ve beğendikçe de ön plana çıkarma gibi bir döngü içerisinde işlemektedir. Böyle bir hengâme içerisinde çevirinin de, gerek içeriklerin oluşturulmasında, gerekse kaynak dilde oluşturulan içeriklerin farklı erek dillere aktarımında rol aldığını gözlemlemek mümkün. Ticari, insani, ideolojik, siyasi vb. amaçlar doğrultusunda uluslararası şirketlerin, STK'ların ya da birçok (legal ve illegal) örgütlenmelerin çeviri yoluyla ulus ötesi düzeyde 1 Web 2.0 ile temelde yeni bir teknolojiden bahsedilmemektedir, daha çok bu terim sosyo-teknik düzeyde internetin farklı bir kullanımını göstermektedir. Web 2.0, WorldWide -Web'in, internet sayfasının sorumlularının bilgi üretip yaydığı değil, bizzat internet kullanıcıların dâhil olduğu ve içerik ürettiği, diğer bir deyişle kullanımında rol aldığı evrimsel bir aşamasını ifade ediyor. Tanımlama için Bkz.: Dr. Markus Siepermann, Gabler Wirtschaftslexikon, http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/web-2-0.html#head0 (17.07.2016) 2 Aslında bu duruma yönelik eleştiriler çok da yeni değildir. Öncül örneklerini 20. yüzyılın başlarında bulmak da mümkündür Bkz. Stefan Zweig'ın 1925 yılında " Die Monotonisierung der Welt " adlı makalesi için: http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/pdf/deu/PROB_ZWEIG_MONOTON_DEU.pdf (03.07.2016)
Translation science has changed its research area in through time from the source text into the t... more Translation science has changed its research area in through time from the source text into the target text. Farther it became more important to search macro structures like linguistical or social systems. Ideological translation becomes a research filed after the translation studies changed the centre of the research gravity beyond the text to the translator or to actors that take role around the translation process.
Öz
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münas... more Öz
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münasebetleri sürecinde dünya çapında yayılma göstermiştir. Đlk Türkçe Kur'an çevirilerine Uygur alfabeleriyle rastlanmaktadır. Daha sonra Anadolu Beylikleri ve nihayet Osmanlı ile Cumhuriyet devirlerinde de Kur'an'ın Türkçeye aktarılması söz konusu olmuştur. Hemen her eylem gibi Erken Cumhuriyet dönemindeki çeviri eylemlerinin de belirli bir amacı bulunmaktadır. Bu çalışma Erken Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çevirisi örneklerini ele alarak Gidon Toury'nin norm kavramı ışığında açıklamayı hedeflemiştir. Böyle bir araştırmanın malzemesi olarak da o dönemle ilgili tarih biliminin yöntemleriyle yazılmış bilimsel kaynakların verilerine ve yan metinlere müracaat etmiş; bu çeviri süreçlerini betimlemek için çeviribilimin kavramlarıyla çalışılmıştır. Sonuç olarak görülmüştür ki, Toury'nin kavramsal bakış açılarıyla Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çeviri süreçleri çeviribilimi kavramlarıyla ilişkilendirilerek açıklanabilmekte, çevirilere yönelik nedensellikler ortaya konulabilmektedir.
Abstract
Qur'anic translations have begun in the early decades of Islam, spreading out into the world during its interaction process with different societies. In the very first Qur'an translations, one can come across Uigur alphabets. Later, during the Anatolian dukedoms' and finally the Ottoman and Republican periods, the translation of the Qur'an took place. As almost every activity happens to be, the activities of translation in the early Republican era also had a certain objective. This work aims to explain the Qur'an translations in the Republican era, referring to the translation theories of Andere Lefevere and Gidon Toury. Further, as the substance of such research, data and assessments from scientific sources written with the methods of science of history were invoked. In order to describe these translation processes, terms and theories of translation studies were engaged. As a result, it turned out that with the theoretical perspectives of Toury, the Qur'an translation process of the Republican era can be explained by relating them to the terms of translation studies, and regarding the translations causalities can be put forth.
Özet Farklı dil ve kültüre sahip bir topluluk başka bir coğrafya, kültür, din ve dilin içerisinde... more Özet Farklı dil ve kültüre sahip bir topluluk başka bir coğrafya, kültür, din ve dilin içerisinde birden bire yaşamaya başladığında sosyolojik olarak bu farklılıkların çatışma doğurması kuvvetle muhtemeldir. 60'lı yıllarda başlayıp Almanya'ya gerçekleşen iş gücü göçleri hem göç edenler hem de Almanya açısından beraberinde bir takım sosyal düzensizlikler doğurmuştur. Ancak buradaki Türk işçilerin ilk gidenlerinin ve daha sonra orada doğup büyüyenlerin karşılaştıkları sorunlar farklıdır. Çünkü birinci kuşak diye tanımlanan ve Türkiye'de doğup büyüyen ve temel sosyalleşme süreçlerini Türkiye'de tamamlayan grup ile Almanya'da doğup büyüyen ve burada sosyalleşmesini gerçekleştirmiş grup arasında da yapısal farklar bulunmaktadır. İkinci kuşağın aile ve çevreden gelen Türk dil-kültürünü, yine çevreden gelen Alman dil-kültürüyle harmanlayarak edindiği söylenebilir. Bu araştırma ikinci grubun Türkçe dil pratiklerini sosyal medya üzerinden inceleyerek, bu grubun kullanmış olduğu karma dilin (Alm. Mischsprache) altında yatan sebepleri üzerinde düşünmektedir. İki dil ve kültürün de etkisinde kalan ikinci ve üçüncü nesil Almanya'da yaşayan Türklerin, Türkçe dil kullanımlarının gündelik dili ağırlıklı olup, uzmanlık konuları ifade edilmesi gerektiğinde Almancaya başvurulduğu görülmüştür.
Türkiye, 15 Temmuz 2016’da Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içerisinde Fetullahçı Terör Örgütü’ne (F... more Türkiye, 15 Temmuz 2016’da Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içerisinde Fetullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ) mensup bir grup askerin inisiyatifiyle askeri darbe girişimine maruz kalmış, ancak halkın yerinde reaksiyonu, FETÖ’cü olmayan askeri kadrolar ve polisin de desteği ile darbe girişimi püskürtülmüştür. Ankara’da kritik askeri ve polis merkezlerine yapılan saldırılar ve Istanbul’da Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi köprülerinin darbeci askerler tarafından işgal edilmesiyle başlayan girişim TRT’de zorla okutulan darbe bildirisi, belediyeler ve diğer kamu kurumlarına el koyma çabaları, basın-yayın kuruluşlarının işgal girişimleri ile devam etmiştir. Darbeciler Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesini bombalamış, Milli Istihbarat Teşkilatı (MIT), Genelkurmay Başkanlığı ve Özel Harekat Komutanlığı gibi stratejik noktaları işgal etmek istemiştir.
TÜRKİYE’DE ÇEVİRİBİLİM ALANINDA 2013-2018 YILLARI ARASINDA HAZIRLANAN MAKALELER ÜZERİNE BETİMSEL BİR ANALİZ , 2018
James Holmes’in 1972 yılında sunduğu Çeviribilimin Adı ve Doğası
adlı çalışmasıyla bilimsel ... more James Holmes’in 1972 yılında sunduğu Çeviribilimin Adı ve Doğası adlı çalışmasıyla bilimsel bağımsızlığı pekişen Çeviribilim alanı, ülkemizde de aktif olarak akademik eğitim veren bilimsel bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Neslihan Demez, hazırladığı doktora tezinde ülkemizde Çeviribilim alanının tarihsel gelişim çizgisini şöyle anlatmaktadır: Önceleri filoloji ve dil öğretimi bölümlerinin programlarında çeviri dersleri olarak başlayan çeviri eğitimi, çeviribilimin gelişimine koşut, bağımsız bölümler/kürsüler bünyesinde de verilmeye başlanır. Bu bağlamda ilk çeviri eğitimi 1983/84 yıllarında kurulan Boğaziçi ve Hacettepe Üniversiteleri İngilizce Mütercim- Tercümanlık bölümleri bünyesinde verilir. İngilizce çeviri eğitimi veren bu bölümleri, 1992 yılında açılan Yıldız Teknik Üniversitesi Fransızca Mütercim Tercümanlık bölümü izler. Onu 1993/94 eğitim öğretim yılında kurulan Bilkent Üniversitesi İngilizce ve Fransızca Mütercim Tercümanlık Bölümleri takip ederken, 1994-95 eğitim öğretim yılında bu bölümlere İstanbul Üniversitesi Almanca Çeviri Bölümü eklenir (Demez, 2014). Çeviribilim alanına dair daha güncel veriler sunmak gerekirse, Türkiye’de 2018-2019 akademik yılı itibariyle aktif olarak çeviri eğitimi veren 40 farklı üniversitede toplam 61 adet bölüm bulunmaktadır ve bu bölümlerin bazıları çeviribilim, bazıları ise mütercim-tercümanlık isimleriyle geleceğin mütercim ve tercümanlarını yetiştirmektedirler 1
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2019
Çeviri insanoğlunun başka bir kültürle temasa geçmeye başladığı andan itibaren, iletişim ihtiyac... more Çeviri insanoğlunun başka bir kültürle temasa geçmeye başladığı andan itibaren, iletişim ihtiyacını görmeye yarayan bir araçtır. Ancak çeviri bir dilden başka bir dile yalnızca dilsel kodlarının aktarımı değil; bilakis kodların, belirli bir zaman, mekan, aktör ve konu gibi-en geniş manada bağlam kavramıyla açıklanabilecek-olguların birlikte teşekkül ettirdikleri anlamın yine çevirmen adı verilen bir başka aktör tarafından pragmatik bir biçimde algılanarak aktarılması hadisesidir. Tüm bu öğelerin bir araya gelmesi, buluşması, birlikte bir bütün oluşturması ve anlamlı bir icraatın ortaya çıkması kültürün düzenleyici gücüyle mümkündür. Kültür, çeviriyi düzenleyici bir nosyon olmakla beraber çeviri tarafından düzenlenen bir olgudur da. Tüm bu tartışma bağlamında mevcut araştırma konu hakkındaki temel çeviribilimsel yaklaşımları incelemiş, geniş bir kaynak taraması (yöntemiyle) ve aktarımıyla bütüncül bir çerçeve çizmeye çalışılmıştır. Öyle görülüyor ki çeviri iki dil arasındaki bir aktarımdan çok iki dil arasında kültürel varlıkların, yine kültürün çizmiş olduğu bir çerçeve kapsamında aktarımı hadisesidir. Anahtar kelimeler:, Kültürel çeviri, çeviri ve kültür, kültür aktarımı, çeviri kültürü. Abstract Translation is a tool to meet the need for communication from the moment human beings come into contact with another culture. It is not only the transfer of linguistic codes from one language to another. On the contrary, it is a phenomenon that pragmatic perceptions are conveyed by another actor called translator. It is possible with the regulatory power of culture that elements such as code, time, place, actor and subject come together and form a whole together which leads to a meaningful action. Culture is a notion regulating translation, but it is also regulated by translation. In the context of all this discussion, the present research has examined the main translation-oriented approaches on the subject and tried to draw a holistic framework with a wide search and transfer of resources. It seems that translation is not a transference between two languages but rather a transference of cultural assets between two languages within the framework of culture.
Bu makalede, cümle öğeleri ve kendi arasında soyut ve somut anlam ilişkileri kurmaya yarayan edat... more Bu makalede, cümle öğeleri ve kendi arasında soyut ve somut anlam ilişkileri kurmaya yarayan edatların sebep olduğu dilsel ve anlamsal aktarım sorunları ele alınmıştır. Çevirinin temel görevlerinden ve aynı zamanda zorluklarından biri, çevrilecek nesnelerdeki anlam belirsizliğini giderme işidir. Edat çevirilerinde karşılaşılabilecek anlam belirsizliği sorunu edatların çokanlamlı yapılarından kaynaklanmaktadır. Bu durumda, birbirinden farklı iki dil olan Türkçe ve İngilizce dillerinde sıklıkla kullanılan edatların çevirisi söz konusu olduğunda, çevirmen nasıl bir yol izlemelidir? Hangi tür edatlar yetersiz çevrilmektedir? Edat çevirileri sırasında ne tür hatalar yapılmaktadır? Dilsel, kültürel ve bilişsel faktörlerden hangisi edat çevirisiyle ilgili kararları en çok etkilemektedir? Bu çalışmanın amacı, edat çevirileri yapılırken karşılaşılan bu tür sorunlara ışık tutmak olacaktır. Çalışma kapsamında ayrıca, edatların kullanım amacı ve işlevi doğrultusunda anlam aktarımına nasıl yön verdiği tartışılmıştır.
International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 2019
A new mechanical function known as post-editing, which helps to correct the imperfections of raw ... more A new mechanical function known as post-editing, which helps to correct the imperfections of raw machine translation output, is introduced in the translation market. While this function is commonly used as an integral part of the machine translation, it can also be used for correcting non-translated texts on its own. The main purpose of this study is to find an answer to the question of which contributions could be made to the competences of translation students by using independent post-editors during academic translation education. A model course application and survey are conducted with the participation of students from translation studies departments. The interrater reliability is used in this study. In accordance with the results, it is found that most of the students have not known the usage of the independent post-editors during the translation process. The research provides new insights into the contributions of post-editor technology to the translation education. The findings of the research also reflect the contributions of post-editor technology to the translation quality in terms of the speed-time management, the accuracy of punctuations, abbreviations, and grammar rules. It is also determined that the post-editors contribute to the competencies of the translation students. As a result, it is suggested that the post-editors may be used as an educational material in translation education. Indeed, the results require other studies about the usage of post-editors as educational materials.
Günümüz akademik çeviri eğitiminde çeviri uygulamasının yeri pekişmiş,
önemi anlaşılmış ve Tü... more Günümüz akademik çeviri eğitiminde çeviri uygulamasının yeri pekişmiş, önemi anlaşılmış ve Türkiye’de akademik çeviri eğitimi veren birçok Üniversite tarafından da eğitim programlarına dâhil edilmiştir. Çeviri uygulaması konusunda derslerin bulunmasının yanı sıra, birçok dersin içeriği de –çeviri bölümlerin dışında dahi- çeviri uygulamasıyla zenginleştirilmiştir. Bazı dil/edebiyat, yabancı dil öğretmenliği ve doğal olarak çeviribilim (mütercim tercümanlık) gibi bölümlerde çeviri uygulamasının dil öğrenimi, dil/edebiyat/kültür konusunda karşılaştırma yapma ve çevirmenlik edinci kazanma bakımından eğitim yöntemi olarak kullanıldığı söylenebilir. Çeviri uygulaması konusunda birçok araştırma ve yöntem önerisinden bahsetmek mümkündür; konu hakkında oldukça hacimli bir literatür –özellikle yabancı dil edinimi konusunda- bulunmaktadır. Bu araştırma çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki yerini, öğrencilerin çeviri uygulaması hakkındaki görüşlerini araştırırken, bir taraftan da çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki bazı ilkelerinin ne olabileceği konusunda fikir yürütecektir. Araştırma kapsamında çeviri bölümü 3. sınıf ve mezun öğrencilerine yönelik uygulanan bir anketin verilerinden yararlanılarak, öğrenci perspektifinden de değerlendirmeler paylaşılacaktır.
Frankfurter Rundschau gazetesi 1945 yılında kurulmuştur. Kendisini sol-liberal olarak tanımlayan ... more Frankfurter Rundschau gazetesi 1945 yılında kurulmuştur. Kendisini sol-liberal olarak tanımlayan gazete, günlük olarak basılmakta 185 ve ulusal olduğu gibi uluslararası haberlere de yer vererek herhangi bir hükümet, siyasi parti, inanç ve çıkar gruplarına bağlı olmadan çalışmakta olduğunu ifade etmektedir. 186 Gazetenin internetteki ana sayfasında güncel ve en sık aranan haberlerle ilgili bölümünde “Türkei” (Türkiye) özel sekmesi bulunmaktadır. 187 Buradan anlaşılacağı üzere, Frankfurter Rundschau Türkiye haberlerine önemli bir yer vermektedir. Gazetenin darbe öncesinde olduğu gibi darbe sonrası haberleri de Türkiye’deki iktidar ve özellikle de Erdoğan karşıtlığında konumlanmıştır.
Üniversiteler bilimsel bilginin üretilmesi ve bu bilginin bilimsel
yöntemlerle yorumlanm... more Üniversiteler bilimsel bilginin üretilmesi ve bu bilginin bilimsel yöntemlerle yorumlanması işlevini gören en önemli kurumlardır. Üniversitelerin gerek dünya çapında gerekse yerel düzlemde sıralanma ölçütlerinin biri de ürettikleri makale sayısıdır. Şüphesiz nicelik kadar makalelerin niteliği de önemlidir. Bilimsel makalelerin nitelikleri ise, söz konusu makalelerin yayınlandığı bilimsel dergilerin tarandığı indekslere göre belirlenmektedir. Asan (2017) bilimsel dergilerin beş grupta toplanacağını bildirmiştir. Buna göre; birinci grupta dünyadaki en saygın dergiler yer almaktadır. Bu dergilerin ortak yönleri ise, etki faktör (impact factor) değerlerinin ve makale red oranların oldukça yüksek olması ve genelde ABD, İngiltere ve Almanya gibi modern bilimsel yayıncılık kültürünün oluştuğu ülkelerde basılıyor olmalarıdır. Fakat bize göre bu grup oldukça tartışmaya açık ve sınırları belirli olmayan bir gruptur. İkinci sınıf dergiler ise, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI indekslerinde taranan dergilerdir. Üçüncü grupta ise, ESCI indeksi tarafından taranan dergiler yer almaktadır. Dördüncü gruba gelindiğinde, diğer uluslararası alan indekslerinde taranan dergiler bu gruba dâhil edilmektedir. Son gruptaki dergiler ise, herhangi bir uluslararası indekste yer almayan ancak yerel indekslerde yer alabilen veya almayan yerel-bölgesel platformda yayın yapan dergilerdir.
Öz Çalışmada, haber çevirilerinde uygulanan "etno-merkezci eritme" ve "saldırgan sadakat" gibi ik... more Öz Çalışmada, haber çevirilerinde uygulanan "etno-merkezci eritme" ve "saldırgan sadakat" gibi iki stratejik yerlileştirme ilkesi ele alınmıştır. Bunlardan, etno-merkezci eritme stratejisinde, özgün metin, kaynak kültürün özelliklerinden ayrılarak, erek dil kültür değerlerine göre sadeleştirilmektedir. Diğer yandan, saldırgan sadakat, özgün metnin dilsel ve kültürel farkı korumasından ötürü, erek dil-kültürünün hegemonyasına boyun eğen geleneksel çeviri normlarına bir direnç niteliğindedir. Çağdaş çeviri anlayışı uyarınca, metinler erek okurun beklentilerine göre yerelleştirilmektedir. Çağdaş çeviri anlayışı uyarınca, metinler erek okurun beklentilerine göre yerelleştirilmektedir. Bu anlamda, habercilik hedefleri pahasına kaynak metnin ortadan kaldıran haber-çeviri süreci geleneksel kaynak metne bağlılık çeviri paradigmasıyla bağdaşmasa bile çevirinin pragmatik doğasıyla uyumlu gözükmektedir. Bu itibarla, haber çeviri sürecini tanımlayan çevirmek-düzenlemek (trans-editing) söz yapımının, çevirinin salt bir aktarım olmadığına dair bir farkındalığı oluşturmak için, kullanılmakta olduğu açıktır. Bu söz yapımının paralelinde haber metinlerini çeviren, aktaran, yeniden düzenleyen ve baştan yazan hibrit bir çevirmen-gazeteci sureti ortaya çıkmıştır. Küreselleşmenin beraberinde getirdiği bir takım gelişmeyle çevirmen-gazetecinin işi kolaylaşırken aynı zamanda anlık iletişim ihtiyacına süratle karşılık vermek açısından zamansal kısıtlamalara sebep olduğu da görülmektedir. Anahtar Kelimeler: etno-merkezci eritme, saldırgan sadakat, yerlileştirme, haber çevirisi, hibrit çevirmen gazeteci, küreselleşme.
Öz Dünya'da ekonomik bakımdan film ve müzik sektörünün önüne geçmiş bulunan bilgisayar oyunları s... more Öz Dünya'da ekonomik bakımdan film ve müzik sektörünün önüne geçmiş bulunan bilgisayar oyunları sektörünün giderek ülkemizde de yaygınlaştığı görülmektedir. Müşterileri sadece ortaöğrenim değil, aynı zamanda yükseköğrenim öğrencilerinden ve iş hayatındaki yetişkin bireylere kadar geniş bir yelpazeyi kapsadığı bilinmektedir. Bu denli yaygın bir aracın eğlendirmesi, yabancı dil içermesi, çok-oyunculu yapısı ve uluslararası etkileşim imkânları sayesinde yabancı dil edincine katkı sağlayıp sağlayamaması sorusunu akla getirmektedir. Bilgisayar oyunları üzerinden istenilen düzeyde etkileşim yaşamak içinse belirli bir düzeyde yabancı dilbilgisine sahip olmak gerekir. Bu nedenle özellikle yükseköğrenimde eğitim alan ve düzenli olarak bilgisayar oyunları oynayan öğrenciler arasından seçilen kişiler üzerinde anket yöntemiyle toplanan veriler değerlendirilmiş, bu kapsamdaki oyunlar irdelenmiş ve gerek çok-oyunculu gerekse tek-oyunculu yabancı dil içerikli oyunların yabancı dil eğitimine katkısı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar oyunları, yabancı dil eğitimi, bilgisayar destekli dil eğitimi.
Öz Her geçen gün birçok alanda gelişme kaydeden bilim ve teknoloji, yüksek nitelikli ara eleman i... more Öz Her geçen gün birçok alanda gelişme kaydeden bilim ve teknoloji, yüksek nitelikli ara eleman ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Üretim ve hizmet sektöründe ihtiyaç duyulan bu nitelikli elemanların ise bilgi ve becerilerinin yanı sıra teknolojiyi yeterli bir şekilde kullanabilmelerini gerektirmektedir. Teknolojiyi ve bu kapsamda dijital araçları kullanabilen ve bunları mesleklerinin bir parçası haline getirebilen nitelikli eleman ihtiyacı mesleki eğitimin önemini de arttırmaktadır. Türkiye'de nitelikli ara eleman yetiştiren meslek yüksekokullarının Uygulamalı İngilizce ve Çevirmenlik programlarının 2011 yılından bu yana açılmaya başlamasıyla öğrencilerin yoğun bir şekilde tercihi olmuştur. Araştırma kapsamında bu öğrencilerin hangi sosyal medya organlarını kullandıkları, bunları kullanma sıklıkları ve sosyal ağlar üzerinde kullanılan çeviri uygulamalarını ne amaçla ve nasıl kullandıkları konularının incelenmesiyle öğrencilerin bu kapsamdaki bilinç ve edinçlerinin ortaya konması hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında Bülent Ecevit Üniversitesi Çaycuma Meslek Yüksekokulu Uygulamalı İngilizce ve Çevirmenlik Programı öğrencilerinin sosyal medya ve dijital çeviri araçlarını kullanmalarının ölçülmesine yönelik bir anket çalışması düzenlenmiştir. Anketin neticesinde öğrencilerin sosyal medya ve dijital çeviri araçlarını kullanımı konusunda oldukça bilinçli oldukları, ancak mesleki eğitim doğrultusunda bu bilincin yönlendirilerek daha da derinlemesine bir farkındalık kazandırılıp edinçleri geliştirilerek gelecekteki profesyonel iş yaşamlarına hazır hale getirilmesinin gerekliliği anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: mesleki eğitim, çeviri, sosyal medya, bilgisayar destekli çeviri, akademik çeviri eğitimi Abstract Science and technology, which develop in many fields every day, bring about the need of highly qualified intermediate staff. The qualified personnel requirements, which are needed in production and service sectors, are required to use the technology efficiently besides their knowledge and skills. The needs for the qualified personnel, using the technology and the digital tools and bringing them as a part of their occupations, increase the importance of vocational education. Since 2011, with the opening of the Applied English and Translation Programs of vocational high schools, which educate qualified intermediate personnel, they have become intensely choice of the students. In this study, it is aimed to prove the consciousness and the competences of the students by analysing the subjects such as which social media organs that the students use, the usage frequency,
Çeviri kendi başına inkişaf eden bir olgu değildir. Mutlaka onu ortaya çıkarıcı bir takım gerekçe... more Çeviri kendi başına inkişaf eden bir olgu değildir. Mutlaka onu ortaya çıkarıcı bir takım gerekçeler söz konusudur. Bunlar coğrafi, tarihi, siyasi, ticari ve sosyal gerekçeler gibi bir ya da birden çok üst başlıklarla ifade edilebilir. Farklı tarihi dönem, coğrafya, kültür, din ve toplulukların etkileşimleri içerisinde çeviriyi ortaya çıkarıcı bir takım ortak yönlerin bulunması ise mümkündür. Bu denli farklı yönleri kendi içerisinde barındıran çeviri ortamlarının ortak edimi çeviri olunca, çeviriye yönelik hangi ortaklıkların bulunabileceği sorusu belirmektedir. Çeviriye dair ortak yönlerin bulunması ise çeviriye dair üst kavramların ortaya çıkarılabilmesi açısından önem taşımaktadır. Andre Lefevere’nin çeviriye dair ürettiği üst kavramları Arap Abbasi ve Modern Türk Dönemi Çeviri hareketlerine uygulandığında bu kavramların ne kadar tutarlı olduğu konusunda fikir elde edilebilir. Bu kavramların kapsayıcılığını anlamak için ise bir birinden zaman ve mekân açısından farklı tarihi dönemlerin, farklı kültürlerin ve geniş ölçekli çeviri uğraşların betimlenmesi ve karşılaştırılması yerinde olacaktır. Bu sayede olası ortak ve farklı yönler ortaya çıkartılıp tartışılarak Lefevere’nin çeviriye dair ürettiği kavramlar geliştirilebilir. Abbasi dönemindeki çeviri hareketi ile Modern Türk dönemindeki çeviri hareketi bu bakış açısıyla ele alınmıştır. Çeviri tarihi kaynaklarından yararlanılarak döneme ait verilerin elde edilmesi ve bunların özellikle Lefevere’nin çeviribilimsel kavramlarının kapsadığı olguları içeren başlıklar altında karşılaştırılarak değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Karşılaştırma neticesinde Lefevere’nin kavramlarının her iki dönem için de açıklayıcı nitelik taşıdığı görülmüştür.
Bu çalışmada medya kavramının günümüz Türkçesinde kullanımının incelenmesi ve medya kavramın açık... more Bu çalışmada medya kavramının günümüz Türkçesinde kullanımının incelenmesi ve medya kavramın açıklanması hedeflenmektedir. Bugün bu kavramın gerçek anlamından farklı biçimde anlamlandırıldığı gözlemlenmektedir. İletişimsel araçların tümü olarak ele alınabilecek medya kavramının sınırları, kavramın içerdiği anlam bu çalışmayla tekrar irdelenecektir. Tanım incelendikten sonra edebiyat, resim, plastik sanatlar gibi sanat dallarının birer medya olarak kabul edilip edilmeyecekleri, eğer edilecek ise hangi öğelere göre değerlendirilmesi gerektiği sorularına edebiyat üzerinden cevap aranacaktır.
Özet Günümüzde kitle iletişim araçlarının geçmişe göre daha yaygın olması, bireyin dahi tek başın... more Özet Günümüzde kitle iletişim araçlarının geçmişe göre daha yaygın olması, bireyin dahi tek başına kitlelere internet/sosyal ağlar üzerinden ulaşabilmesi ve belirli bir fikri aşılayabilme imkânı, bu araçları daha da önemli kılmaktadır. Artık devletlerin bile internette resmi ya da gayri resmi sosyal ağlarda hesaplarının bulunduğu, bireysel görünüp kitlesel hareket ettirilen bireyler vasıtasıyla belirli bir yönde algı oluşturduğu sıkça dile getirilmektedir. İçeriklerin oluşturulmasında ya da tüketilmesinde çeviri araçlarından yararlanılması ve aynı zamanda Web 2.0 uygulamaların çeviri konusunda yardımcı modüllerinin bulunması ise çevirinin günümüzde başka bir boyutta kullanıldığının açık göstergesidir. Bu bakımdan gerek ticari gerekse insani ya da siyasi vb. konularda kullanılmaya başlanan Web 2.0 tabanlı sosyal medya araçlarının günümüzde çeviri üzerinden yürütülen içerik oluşturma ya da içerik tüketme süreçleri daha yakından incelenmelidir. Bu çalışma Web 2.0 tabanlı sosyal medya araçlarının çeviriyi kullandırma ve içerik oluşturulmasında ya da bu içeriği tüketmede kullanıcıların hangi alanda çeviriden yararlandığını gösterecek ve özellikle içeriği siyasi-ideolojik olan çevirileri inceleyerek konuya dikkat çekecektir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, İnternet Çevirisi, İdeolojik Çeviri, Web 2.0 1. Giriş Toplumları, grupları ya da bireyleri yakınlaştıran ve bir birinden uzaklaştıran ideolojik, ekonomik, siyasi vb. bir dizi sebeplerden bahsedilebilir. Günümüzde modern iletişim araçları ise bu sebeplerin sağlanmasında rol oynayabilen bir enstrüman görevini yerine getirmektedir. Bu bakımdan Web 2.0 1 ortamındaki sosyal medyada gerek toplumsal gerekse toplumlararası düzeyde bir biriyle uzlaşabilen, yakınlaşan ya da çatışan ve uzaklaşan kesimlerin git gide boy gösterdiğini görmek mümkün. 2000'li yılların başından itibaren Web 2.0 sayesinde bireylerin proaktif bir biçimde sosyal medyaya dâhil olma imkanı ortaya çıkmış ve bu durum kullanıcıların bu alanda etkin olma konusundaki iştahını kabartmıştır. Küreselleşmeyle birlikte toplumların tek tipleşmesi ve dünyanın monotonlaşmasına yönelik eleştirileri gün geçtikçe çeşitlenmektedir 2. Sosyal medyanın düşünceleri tek tipleştirmesi konusunda da bir işlevinin olduğunu söylemek ne kadar mümkünse, farklı düşünmelere de kapı araladığını, bu düşüncelerin yayılmasına yardımcı olduğunu söylemek de o kadar mümkün. Gerek toplumun içerisinde farklı gruplaşmaların bir biriyle, gerekse toplumlar-arası çatışmaların yaşandığı mecra olarak Web 2.0 düzlemindeki sosyal medya hız kesmeden içerik oluşturma, oluşturulmuş içerikleri paylaşma, paylaşılanları beğenme ve beğendikçe de ön plana çıkarma gibi bir döngü içerisinde işlemektedir. Böyle bir hengâme içerisinde çevirinin de, gerek içeriklerin oluşturulmasında, gerekse kaynak dilde oluşturulan içeriklerin farklı erek dillere aktarımında rol aldığını gözlemlemek mümkün. Ticari, insani, ideolojik, siyasi vb. amaçlar doğrultusunda uluslararası şirketlerin, STK'ların ya da birçok (legal ve illegal) örgütlenmelerin çeviri yoluyla ulus ötesi düzeyde 1 Web 2.0 ile temelde yeni bir teknolojiden bahsedilmemektedir, daha çok bu terim sosyo-teknik düzeyde internetin farklı bir kullanımını göstermektedir. Web 2.0, WorldWide -Web'in, internet sayfasının sorumlularının bilgi üretip yaydığı değil, bizzat internet kullanıcıların dâhil olduğu ve içerik ürettiği, diğer bir deyişle kullanımında rol aldığı evrimsel bir aşamasını ifade ediyor. Tanımlama için Bkz.: Dr. Markus Siepermann, Gabler Wirtschaftslexikon, http://wirtschaftslexikon.gabler.de/Definition/web-2-0.html#head0 (17.07.2016) 2 Aslında bu duruma yönelik eleştiriler çok da yeni değildir. Öncül örneklerini 20. yüzyılın başlarında bulmak da mümkündür Bkz. Stefan Zweig'ın 1925 yılında " Die Monotonisierung der Welt " adlı makalesi için: http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/pdf/deu/PROB_ZWEIG_MONOTON_DEU.pdf (03.07.2016)
Translation science has changed its research area in through time from the source text into the t... more Translation science has changed its research area in through time from the source text into the target text. Farther it became more important to search macro structures like linguistical or social systems. Ideological translation becomes a research filed after the translation studies changed the centre of the research gravity beyond the text to the translator or to actors that take role around the translation process.
Öz
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münas... more Öz
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münasebetleri sürecinde dünya çapında yayılma göstermiştir. Đlk Türkçe Kur'an çevirilerine Uygur alfabeleriyle rastlanmaktadır. Daha sonra Anadolu Beylikleri ve nihayet Osmanlı ile Cumhuriyet devirlerinde de Kur'an'ın Türkçeye aktarılması söz konusu olmuştur. Hemen her eylem gibi Erken Cumhuriyet dönemindeki çeviri eylemlerinin de belirli bir amacı bulunmaktadır. Bu çalışma Erken Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çevirisi örneklerini ele alarak Gidon Toury'nin norm kavramı ışığında açıklamayı hedeflemiştir. Böyle bir araştırmanın malzemesi olarak da o dönemle ilgili tarih biliminin yöntemleriyle yazılmış bilimsel kaynakların verilerine ve yan metinlere müracaat etmiş; bu çeviri süreçlerini betimlemek için çeviribilimin kavramlarıyla çalışılmıştır. Sonuç olarak görülmüştür ki, Toury'nin kavramsal bakış açılarıyla Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çeviri süreçleri çeviribilimi kavramlarıyla ilişkilendirilerek açıklanabilmekte, çevirilere yönelik nedensellikler ortaya konulabilmektedir.
Abstract
Qur'anic translations have begun in the early decades of Islam, spreading out into the world during its interaction process with different societies. In the very first Qur'an translations, one can come across Uigur alphabets. Later, during the Anatolian dukedoms' and finally the Ottoman and Republican periods, the translation of the Qur'an took place. As almost every activity happens to be, the activities of translation in the early Republican era also had a certain objective. This work aims to explain the Qur'an translations in the Republican era, referring to the translation theories of Andere Lefevere and Gidon Toury. Further, as the substance of such research, data and assessments from scientific sources written with the methods of science of history were invoked. In order to describe these translation processes, terms and theories of translation studies were engaged. As a result, it turned out that with the theoretical perspectives of Toury, the Qur'an translation process of the Republican era can be explained by relating them to the terms of translation studies, and regarding the translations causalities can be put forth.
Özet Farklı dil ve kültüre sahip bir topluluk başka bir coğrafya, kültür, din ve dilin içerisinde... more Özet Farklı dil ve kültüre sahip bir topluluk başka bir coğrafya, kültür, din ve dilin içerisinde birden bire yaşamaya başladığında sosyolojik olarak bu farklılıkların çatışma doğurması kuvvetle muhtemeldir. 60'lı yıllarda başlayıp Almanya'ya gerçekleşen iş gücü göçleri hem göç edenler hem de Almanya açısından beraberinde bir takım sosyal düzensizlikler doğurmuştur. Ancak buradaki Türk işçilerin ilk gidenlerinin ve daha sonra orada doğup büyüyenlerin karşılaştıkları sorunlar farklıdır. Çünkü birinci kuşak diye tanımlanan ve Türkiye'de doğup büyüyen ve temel sosyalleşme süreçlerini Türkiye'de tamamlayan grup ile Almanya'da doğup büyüyen ve burada sosyalleşmesini gerçekleştirmiş grup arasında da yapısal farklar bulunmaktadır. İkinci kuşağın aile ve çevreden gelen Türk dil-kültürünü, yine çevreden gelen Alman dil-kültürüyle harmanlayarak edindiği söylenebilir. Bu araştırma ikinci grubun Türkçe dil pratiklerini sosyal medya üzerinden inceleyerek, bu grubun kullanmış olduğu karma dilin (Alm. Mischsprache) altında yatan sebepleri üzerinde düşünmektedir. İki dil ve kültürün de etkisinde kalan ikinci ve üçüncü nesil Almanya'da yaşayan Türklerin, Türkçe dil kullanımlarının gündelik dili ağırlıklı olup, uzmanlık konuları ifade edilmesi gerektiğinde Almancaya başvurulduğu görülmüştür.
Türkiye, 15 Temmuz 2016’da Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içerisinde Fetullahçı Terör Örgütü’ne (F... more Türkiye, 15 Temmuz 2016’da Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içerisinde Fetullahçı Terör Örgütü’ne (FETÖ) mensup bir grup askerin inisiyatifiyle askeri darbe girişimine maruz kalmış, ancak halkın yerinde reaksiyonu, FETÖ’cü olmayan askeri kadrolar ve polisin de desteği ile darbe girişimi püskürtülmüştür. Ankara’da kritik askeri ve polis merkezlerine yapılan saldırılar ve Istanbul’da Fatih Sultan Mehmet ve Boğaziçi köprülerinin darbeci askerler tarafından işgal edilmesiyle başlayan girişim TRT’de zorla okutulan darbe bildirisi, belediyeler ve diğer kamu kurumlarına el koyma çabaları, basın-yayın kuruluşlarının işgal girişimleri ile devam etmiştir. Darbeciler Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni (TBMM) ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesini bombalamış, Milli Istihbarat Teşkilatı (MIT), Genelkurmay Başkanlığı ve Özel Harekat Komutanlığı gibi stratejik noktaları işgal etmek istemiştir.
TÜRKİYE’DE ÇEVİRİBİLİM ALANINDA 2013-2018 YILLARI ARASINDA HAZIRLANAN MAKALELER ÜZERİNE BETİMSEL BİR ANALİZ , 2018
James Holmes’in 1972 yılında sunduğu Çeviribilimin Adı ve Doğası
adlı çalışmasıyla bilimsel ... more James Holmes’in 1972 yılında sunduğu Çeviribilimin Adı ve Doğası adlı çalışmasıyla bilimsel bağımsızlığı pekişen Çeviribilim alanı, ülkemizde de aktif olarak akademik eğitim veren bilimsel bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Neslihan Demez, hazırladığı doktora tezinde ülkemizde Çeviribilim alanının tarihsel gelişim çizgisini şöyle anlatmaktadır: Önceleri filoloji ve dil öğretimi bölümlerinin programlarında çeviri dersleri olarak başlayan çeviri eğitimi, çeviribilimin gelişimine koşut, bağımsız bölümler/kürsüler bünyesinde de verilmeye başlanır. Bu bağlamda ilk çeviri eğitimi 1983/84 yıllarında kurulan Boğaziçi ve Hacettepe Üniversiteleri İngilizce Mütercim- Tercümanlık bölümleri bünyesinde verilir. İngilizce çeviri eğitimi veren bu bölümleri, 1992 yılında açılan Yıldız Teknik Üniversitesi Fransızca Mütercim Tercümanlık bölümü izler. Onu 1993/94 eğitim öğretim yılında kurulan Bilkent Üniversitesi İngilizce ve Fransızca Mütercim Tercümanlık Bölümleri takip ederken, 1994-95 eğitim öğretim yılında bu bölümlere İstanbul Üniversitesi Almanca Çeviri Bölümü eklenir (Demez, 2014). Çeviribilim alanına dair daha güncel veriler sunmak gerekirse, Türkiye’de 2018-2019 akademik yılı itibariyle aktif olarak çeviri eğitimi veren 40 farklı üniversitede toplam 61 adet bölüm bulunmaktadır ve bu bölümlerin bazıları çeviribilim, bazıları ise mütercim-tercümanlık isimleriyle geleceğin mütercim ve tercümanlarını yetiştirmektedirler 1
Bu çalışma son yıllarda git gide çeviri araştırmalarında önem kazanan bütüncül bir ba... more Bu çalışma son yıllarda git gide çeviri araştırmalarında önem kazanan bütüncül bir bakış açısıyla çeviri olgusunu inceleme anlayışını, bir dil/kültür içerisindeki farklı ideolojik tarafların çeviriyi ideolojik amaçlar için kullanmak istemesi dâhilinde paylaşmıştır. Bu bağlamda ideolojik çevirinin ne olduğu ve nasıl işlev gördüğünü belirginleştirmek bu araştırmanın temel hedefi olmuştur. Tanzimat ve Erken Cumhuriyet dönemi (1839-1939) böyle bir araştırma için tarihi vakaları nedeniyle oldukça müsait bir zaman dilimi olarak belirmektedir. Osmanlılık/İslamcılık, Turancılık/Türkçülük ve Batıcılık ideolojileri bu evrede Batılılaşma olgusu kapsamında bilim-teknik, sanat ve dini alandaki çeviri pratiklerine nüfuzu olan ideolojilerdir. Bu ideolojilerin Osmanlı kurumları vasıtasıyla eğitimde, siyasette, basında ve görece kurumlardan bağımsız olarak yürüyen edebiyat, kutsal kitap çevirileri tartışmalarında nasıl bir rol oynadığı bu araştırmanın kapsamı içindedir. Tarihsel hadiselerin birincil kaynakları, döneme tanıklık etmiş olan gazetelerin, resmi belgelerin ve kişilerin bizzat beyanatlarıdır. Çeviri tarih araştırmalarında bir yaklaşım da salt çeviri metnini incelemek değildir. Üst metinleri, yani çeviriye dair söylemleri incelemektir. Tıpkı bu çalışmanın yaptığı gibi önsözleri, sonsözleri, çeviriye dair eleştirileri göz önünde bulundurmak, çevirinin icra edildiği dönemin hâkim ideolojisini belirlemek, çevirmen ya da çeviriyi himaye edenlerin çeviri amaçlarını yayınevi programı, heyet raporları vb. üzerinden ortaya koymak kullanılan yöntemler arasında olmuştur. Tanzimat ve Erken Cumhuriyet dönemindeki çevirilerde özellikle Lale Devrinden başlayarak Batılı kaynak metinler çevrilmiştir. Başlangıçta çevirilerin amacı ideolojik değildir, fakat II. Meşrutiyet sonrası Türkçülük ideolojisinin güç kazanması ve bunun Türkçe Kur’an, Milli Edebiyat, Milli Tarih gibi ideallerle beslenmesi, kaçınılmaz olarak çevirinin de ideolojik maksatlı icra edilmesine kapı aralamıştır. Cumhuriyet devrine gelince artık Tanzimat döneminden daha farklı bir Batılılaşma süreci Batıcılık ideolojisi kapsamında ortaya çıkmış ve Balkan Savaşları sonrası güçlenen Türkçülük ideolojisiyle birleşerek ideolojik çevirinin oluşması için tüm şartlar olgunlaşmıştır.
Kur'an-ı Kerim çevirileri diğer kutsal metinlerin çevirisnde olduğu gibi büyük tartışma uyandırmı... more Kur'an-ı Kerim çevirileri diğer kutsal metinlerin çevirisnde olduğu gibi büyük tartışma uyandırmıştır. Gerek Doğu gerekse Batı'da Kur-an Çevirilerinin farklı görünümleri, gerekçeleri ve işlevleri olmuştur. Bu slayt Kur'an Çevirilerin hem Doğu'da özellikle Türkçeye ve Batı'daki çevirilerine kısaca değinmektedir.
Uploads
Papers by M. Zahit Can
sebep olduğu dilsel ve anlamsal aktarım sorunları ele alınmıştır. Çevirinin temel görevlerinden ve aynı
zamanda zorluklarından biri, çevrilecek nesnelerdeki anlam belirsizliğini giderme işidir. Edat çevirilerinde
karşılaşılabilecek anlam belirsizliği sorunu edatların çokanlamlı yapılarından kaynaklanmaktadır. Bu
durumda, birbirinden farklı iki dil olan Türkçe ve İngilizce dillerinde sıklıkla kullanılan edatların çevirisi söz konusu olduğunda, çevirmen nasıl bir yol izlemelidir? Hangi tür edatlar yetersiz çevrilmektedir? Edat
çevirileri sırasında ne tür hatalar yapılmaktadır? Dilsel, kültürel ve bilişsel faktörlerden hangisi edat
çevirisiyle ilgili kararları en çok etkilemektedir? Bu çalışmanın amacı, edat çevirileri yapılırken karşılaşılan
bu tür sorunlara ışık tutmak olacaktır. Çalışma kapsamında ayrıca, edatların kullanım amacı ve işlevi
doğrultusunda anlam aktarımına nasıl yön verdiği tartışılmıştır.
önemi anlaşılmış ve Türkiye’de akademik çeviri eğitimi veren birçok
Üniversite tarafından da eğitim programlarına dâhil edilmiştir. Çeviri
uygulaması konusunda derslerin bulunmasının yanı sıra, birçok dersin içeriği de –çeviri bölümlerin dışında dahi- çeviri uygulamasıyla
zenginleştirilmiştir. Bazı dil/edebiyat, yabancı dil öğretmenliği ve doğal
olarak çeviribilim (mütercim tercümanlık) gibi bölümlerde çeviri
uygulamasının dil öğrenimi, dil/edebiyat/kültür konusunda karşılaştırma
yapma ve çevirmenlik edinci kazanma bakımından eğitim yöntemi olarak
kullanıldığı söylenebilir. Çeviri uygulaması konusunda birçok araştırma ve
yöntem önerisinden bahsetmek mümkündür; konu hakkında oldukça
hacimli bir literatür –özellikle yabancı dil edinimi konusunda-
bulunmaktadır. Bu araştırma çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki
yerini, öğrencilerin çeviri uygulaması hakkındaki görüşlerini araştırırken,
bir taraftan da çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki bazı ilkelerinin ne
olabileceği konusunda fikir yürütecektir. Araştırma kapsamında çeviri bölümü 3. sınıf ve mezun öğrencilerine yönelik uygulanan bir anketin verilerinden yararlanılarak, öğrenci perspektifinden de değerlendirmeler
paylaşılacaktır.
yöntemlerle yorumlanması işlevini gören en önemli kurumlardır.
Üniversitelerin gerek dünya çapında gerekse yerel düzlemde sıralanma
ölçütlerinin biri de ürettikleri makale sayısıdır. Şüphesiz nicelik kadar
makalelerin niteliği de önemlidir. Bilimsel makalelerin nitelikleri ise, söz
konusu makalelerin yayınlandığı bilimsel dergilerin tarandığı indekslere
göre belirlenmektedir. Asan (2017) bilimsel dergilerin beş grupta
toplanacağını bildirmiştir. Buna göre; birinci grupta dünyadaki en saygın
dergiler yer almaktadır. Bu dergilerin ortak yönleri ise, etki faktör
(impact factor) değerlerinin ve makale red oranların oldukça yüksek
olması ve genelde ABD, İngiltere ve Almanya gibi modern bilimsel
yayıncılık kültürünün oluştuğu ülkelerde basılıyor olmalarıdır. Fakat bize
göre bu grup oldukça tartışmaya açık ve sınırları belirli olmayan bir
gruptur. İkinci sınıf dergiler ise, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI
indekslerinde taranan dergilerdir. Üçüncü grupta ise, ESCI indeksi
tarafından taranan dergiler yer almaktadır. Dördüncü gruba gelindiğinde,
diğer uluslararası alan indekslerinde taranan dergiler bu gruba dâhil
edilmektedir. Son gruptaki dergiler ise, herhangi bir uluslararası indekste
yer almayan ancak yerel indekslerde yer alabilen veya almayan yerel-bölgesel platformda yayın yapan dergilerdir.
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münasebetleri sürecinde dünya çapında yayılma göstermiştir. Đlk Türkçe Kur'an çevirilerine Uygur alfabeleriyle rastlanmaktadır. Daha sonra Anadolu Beylikleri ve nihayet Osmanlı ile Cumhuriyet devirlerinde de Kur'an'ın Türkçeye aktarılması söz konusu olmuştur. Hemen her eylem gibi Erken Cumhuriyet dönemindeki çeviri eylemlerinin de belirli bir amacı bulunmaktadır. Bu çalışma Erken Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çevirisi örneklerini ele alarak Gidon Toury'nin norm kavramı ışığında açıklamayı hedeflemiştir. Böyle bir araştırmanın malzemesi olarak da o dönemle ilgili tarih biliminin yöntemleriyle yazılmış bilimsel kaynakların verilerine ve yan metinlere müracaat etmiş; bu çeviri süreçlerini betimlemek için çeviribilimin kavramlarıyla çalışılmıştır. Sonuç olarak görülmüştür ki, Toury'nin kavramsal bakış açılarıyla Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çeviri süreçleri çeviribilimi kavramlarıyla ilişkilendirilerek açıklanabilmekte, çevirilere yönelik nedensellikler ortaya konulabilmektedir.
Abstract
Qur'anic translations have begun in the early decades of Islam, spreading out into the world during its interaction process with different societies. In the very first Qur'an translations, one can come across Uigur alphabets. Later, during the Anatolian dukedoms' and finally the Ottoman and Republican periods, the translation of the Qur'an took place. As almost every activity happens to be, the activities of translation in the early Republican era also had a certain objective. This work aims to explain the Qur'an translations in the Republican era, referring to the translation theories of Andere Lefevere and Gidon Toury. Further, as the substance of such research, data and assessments from scientific sources written with the methods of science of history were invoked. In order to describe these translation processes, terms and theories of translation studies were engaged. As a result, it turned out that with the theoretical perspectives of Toury, the Qur'an translation process of the Republican era can be explained by relating them to the terms of translation studies, and regarding the translations causalities can be put forth.
Books by M. Zahit Can
adlı çalışmasıyla bilimsel bağımsızlığı pekişen Çeviribilim alanı,
ülkemizde de aktif olarak akademik eğitim veren bilimsel bir alan olarak
karşımıza çıkmaktadır. Neslihan Demez, hazırladığı doktora tezinde
ülkemizde Çeviribilim alanının tarihsel gelişim çizgisini şöyle
anlatmaktadır: Önceleri filoloji ve dil öğretimi bölümlerinin
programlarında çeviri dersleri olarak başlayan çeviri eğitimi,
çeviribilimin gelişimine koşut, bağımsız bölümler/kürsüler bünyesinde de
verilmeye başlanır. Bu bağlamda ilk çeviri eğitimi 1983/84 yıllarında
kurulan Boğaziçi ve Hacettepe Üniversiteleri İngilizce Mütercim-
Tercümanlık bölümleri bünyesinde verilir. İngilizce çeviri eğitimi veren
bu bölümleri, 1992 yılında açılan Yıldız Teknik Üniversitesi Fransızca
Mütercim Tercümanlık bölümü izler. Onu 1993/94 eğitim öğretim yılında
kurulan Bilkent Üniversitesi İngilizce ve Fransızca Mütercim
Tercümanlık Bölümleri takip ederken, 1994-95 eğitim öğretim yılında bu
bölümlere İstanbul Üniversitesi Almanca Çeviri Bölümü eklenir (Demez,
2014). Çeviribilim alanına dair daha güncel veriler sunmak gerekirse,
Türkiye’de 2018-2019 akademik yılı itibariyle aktif olarak çeviri eğitimi
veren 40 farklı üniversitede toplam 61 adet bölüm bulunmaktadır ve bu
bölümlerin bazıları çeviribilim, bazıları ise mütercim-tercümanlık
isimleriyle geleceğin mütercim ve tercümanlarını yetiştirmektedirler 1
sebep olduğu dilsel ve anlamsal aktarım sorunları ele alınmıştır. Çevirinin temel görevlerinden ve aynı
zamanda zorluklarından biri, çevrilecek nesnelerdeki anlam belirsizliğini giderme işidir. Edat çevirilerinde
karşılaşılabilecek anlam belirsizliği sorunu edatların çokanlamlı yapılarından kaynaklanmaktadır. Bu
durumda, birbirinden farklı iki dil olan Türkçe ve İngilizce dillerinde sıklıkla kullanılan edatların çevirisi söz konusu olduğunda, çevirmen nasıl bir yol izlemelidir? Hangi tür edatlar yetersiz çevrilmektedir? Edat
çevirileri sırasında ne tür hatalar yapılmaktadır? Dilsel, kültürel ve bilişsel faktörlerden hangisi edat
çevirisiyle ilgili kararları en çok etkilemektedir? Bu çalışmanın amacı, edat çevirileri yapılırken karşılaşılan
bu tür sorunlara ışık tutmak olacaktır. Çalışma kapsamında ayrıca, edatların kullanım amacı ve işlevi
doğrultusunda anlam aktarımına nasıl yön verdiği tartışılmıştır.
önemi anlaşılmış ve Türkiye’de akademik çeviri eğitimi veren birçok
Üniversite tarafından da eğitim programlarına dâhil edilmiştir. Çeviri
uygulaması konusunda derslerin bulunmasının yanı sıra, birçok dersin içeriği de –çeviri bölümlerin dışında dahi- çeviri uygulamasıyla
zenginleştirilmiştir. Bazı dil/edebiyat, yabancı dil öğretmenliği ve doğal
olarak çeviribilim (mütercim tercümanlık) gibi bölümlerde çeviri
uygulamasının dil öğrenimi, dil/edebiyat/kültür konusunda karşılaştırma
yapma ve çevirmenlik edinci kazanma bakımından eğitim yöntemi olarak
kullanıldığı söylenebilir. Çeviri uygulaması konusunda birçok araştırma ve
yöntem önerisinden bahsetmek mümkündür; konu hakkında oldukça
hacimli bir literatür –özellikle yabancı dil edinimi konusunda-
bulunmaktadır. Bu araştırma çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki
yerini, öğrencilerin çeviri uygulaması hakkındaki görüşlerini araştırırken,
bir taraftan da çeviri uygulamasının çeviri eğitimindeki bazı ilkelerinin ne
olabileceği konusunda fikir yürütecektir. Araştırma kapsamında çeviri bölümü 3. sınıf ve mezun öğrencilerine yönelik uygulanan bir anketin verilerinden yararlanılarak, öğrenci perspektifinden de değerlendirmeler
paylaşılacaktır.
yöntemlerle yorumlanması işlevini gören en önemli kurumlardır.
Üniversitelerin gerek dünya çapında gerekse yerel düzlemde sıralanma
ölçütlerinin biri de ürettikleri makale sayısıdır. Şüphesiz nicelik kadar
makalelerin niteliği de önemlidir. Bilimsel makalelerin nitelikleri ise, söz
konusu makalelerin yayınlandığı bilimsel dergilerin tarandığı indekslere
göre belirlenmektedir. Asan (2017) bilimsel dergilerin beş grupta
toplanacağını bildirmiştir. Buna göre; birinci grupta dünyadaki en saygın
dergiler yer almaktadır. Bu dergilerin ortak yönleri ise, etki faktör
(impact factor) değerlerinin ve makale red oranların oldukça yüksek
olması ve genelde ABD, İngiltere ve Almanya gibi modern bilimsel
yayıncılık kültürünün oluştuğu ülkelerde basılıyor olmalarıdır. Fakat bize
göre bu grup oldukça tartışmaya açık ve sınırları belirli olmayan bir
gruptur. İkinci sınıf dergiler ise, SCI-Expanded, SSCI ve AHCI
indekslerinde taranan dergilerdir. Üçüncü grupta ise, ESCI indeksi
tarafından taranan dergiler yer almaktadır. Dördüncü gruba gelindiğinde,
diğer uluslararası alan indekslerinde taranan dergiler bu gruba dâhil
edilmektedir. Son gruptaki dergiler ise, herhangi bir uluslararası indekste
yer almayan ancak yerel indekslerde yer alabilen veya almayan yerel-bölgesel platformda yayın yapan dergilerdir.
Kur'an çevirileri Đslamiyet'in ilk dönemleriyle başlamış ve Đslam'ın farklı toplumlarla münasebetleri sürecinde dünya çapında yayılma göstermiştir. Đlk Türkçe Kur'an çevirilerine Uygur alfabeleriyle rastlanmaktadır. Daha sonra Anadolu Beylikleri ve nihayet Osmanlı ile Cumhuriyet devirlerinde de Kur'an'ın Türkçeye aktarılması söz konusu olmuştur. Hemen her eylem gibi Erken Cumhuriyet dönemindeki çeviri eylemlerinin de belirli bir amacı bulunmaktadır. Bu çalışma Erken Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çevirisi örneklerini ele alarak Gidon Toury'nin norm kavramı ışığında açıklamayı hedeflemiştir. Böyle bir araştırmanın malzemesi olarak da o dönemle ilgili tarih biliminin yöntemleriyle yazılmış bilimsel kaynakların verilerine ve yan metinlere müracaat etmiş; bu çeviri süreçlerini betimlemek için çeviribilimin kavramlarıyla çalışılmıştır. Sonuç olarak görülmüştür ki, Toury'nin kavramsal bakış açılarıyla Cumhuriyet dönemindeki Kur'an çeviri süreçleri çeviribilimi kavramlarıyla ilişkilendirilerek açıklanabilmekte, çevirilere yönelik nedensellikler ortaya konulabilmektedir.
Abstract
Qur'anic translations have begun in the early decades of Islam, spreading out into the world during its interaction process with different societies. In the very first Qur'an translations, one can come across Uigur alphabets. Later, during the Anatolian dukedoms' and finally the Ottoman and Republican periods, the translation of the Qur'an took place. As almost every activity happens to be, the activities of translation in the early Republican era also had a certain objective. This work aims to explain the Qur'an translations in the Republican era, referring to the translation theories of Andere Lefevere and Gidon Toury. Further, as the substance of such research, data and assessments from scientific sources written with the methods of science of history were invoked. In order to describe these translation processes, terms and theories of translation studies were engaged. As a result, it turned out that with the theoretical perspectives of Toury, the Qur'an translation process of the Republican era can be explained by relating them to the terms of translation studies, and regarding the translations causalities can be put forth.
adlı çalışmasıyla bilimsel bağımsızlığı pekişen Çeviribilim alanı,
ülkemizde de aktif olarak akademik eğitim veren bilimsel bir alan olarak
karşımıza çıkmaktadır. Neslihan Demez, hazırladığı doktora tezinde
ülkemizde Çeviribilim alanının tarihsel gelişim çizgisini şöyle
anlatmaktadır: Önceleri filoloji ve dil öğretimi bölümlerinin
programlarında çeviri dersleri olarak başlayan çeviri eğitimi,
çeviribilimin gelişimine koşut, bağımsız bölümler/kürsüler bünyesinde de
verilmeye başlanır. Bu bağlamda ilk çeviri eğitimi 1983/84 yıllarında
kurulan Boğaziçi ve Hacettepe Üniversiteleri İngilizce Mütercim-
Tercümanlık bölümleri bünyesinde verilir. İngilizce çeviri eğitimi veren
bu bölümleri, 1992 yılında açılan Yıldız Teknik Üniversitesi Fransızca
Mütercim Tercümanlık bölümü izler. Onu 1993/94 eğitim öğretim yılında
kurulan Bilkent Üniversitesi İngilizce ve Fransızca Mütercim
Tercümanlık Bölümleri takip ederken, 1994-95 eğitim öğretim yılında bu
bölümlere İstanbul Üniversitesi Almanca Çeviri Bölümü eklenir (Demez,
2014). Çeviribilim alanına dair daha güncel veriler sunmak gerekirse,
Türkiye’de 2018-2019 akademik yılı itibariyle aktif olarak çeviri eğitimi
veren 40 farklı üniversitede toplam 61 adet bölüm bulunmaktadır ve bu
bölümlerin bazıları çeviribilim, bazıları ise mütercim-tercümanlık
isimleriyle geleceğin mütercim ve tercümanlarını yetiştirmektedirler 1
bağlamda ideolojik çevirinin ne olduğu ve nasıl işlev gördüğünü belirginleştirmek bu araştırmanın temel hedefi olmuştur.
Tanzimat ve Erken Cumhuriyet dönemi (1839-1939) böyle bir araştırma için tarihi vakaları nedeniyle oldukça müsait bir zaman dilimi olarak belirmektedir. Osmanlılık/İslamcılık, Turancılık/Türkçülük ve Batıcılık ideolojileri bu evrede Batılılaşma olgusu kapsamında bilim-teknik, sanat ve dini alandaki çeviri pratiklerine nüfuzu olan ideolojilerdir. Bu ideolojilerin Osmanlı kurumları vasıtasıyla eğitimde, siyasette, basında ve görece kurumlardan bağımsız olarak yürüyen edebiyat, kutsal kitap çevirileri tartışmalarında nasıl bir rol oynadığı bu araştırmanın kapsamı içindedir. Tarihsel hadiselerin birincil kaynakları, döneme tanıklık etmiş olan gazetelerin, resmi belgelerin ve kişilerin bizzat beyanatlarıdır. Çeviri tarih araştırmalarında bir yaklaşım da salt
çeviri metnini incelemek değildir. Üst metinleri, yani çeviriye dair söylemleri incelemektir. Tıpkı bu çalışmanın yaptığı gibi önsözleri, sonsözleri, çeviriye dair eleştirileri göz önünde
bulundurmak, çevirinin icra edildiği dönemin hâkim ideolojisini belirlemek, çevirmen ya da çeviriyi himaye edenlerin çeviri amaçlarını yayınevi programı, heyet raporları vb. üzerinden ortaya koymak kullanılan yöntemler arasında olmuştur. Tanzimat ve Erken Cumhuriyet dönemindeki çevirilerde özellikle Lale Devrinden başlayarak
Batılı kaynak metinler çevrilmiştir. Başlangıçta çevirilerin amacı ideolojik değildir, fakat II. Meşrutiyet sonrası Türkçülük ideolojisinin güç kazanması ve bunun Türkçe Kur’an, Milli Edebiyat, Milli Tarih gibi ideallerle beslenmesi, kaçınılmaz olarak çevirinin de ideolojik
maksatlı icra edilmesine kapı aralamıştır. Cumhuriyet devrine gelince artık Tanzimat döneminden daha farklı bir Batılılaşma süreci Batıcılık ideolojisi kapsamında ortaya çıkmış ve Balkan Savaşları sonrası güçlenen Türkçülük ideolojisiyle birleşerek ideolojik çevirinin
oluşması için tüm şartlar olgunlaşmıştır.