1559
godina
- Ovo je članak o godini 1559.
Godina 1559 (MDLIX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1520-e 1530-e 1540-e – 1550-e – 1560-e 1570-e 1580-e |
| Godine: | 1556 1557 1558 – 1559 – 1560 1561 1562 |
| Gregorijanski | 1559. (MDLIX) |
| Ab urbe condita | 2312. |
| Islamski | 966–967. |
| Iranski | 937–938. |
| Hebrejski | 5319–5320. |
| Bizantski | 7067–7068. |
| Koptski | 1275–1276. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1614–1615. |
| • Shaka Samvat | 1481–1482. |
| • Kali Yuga | 4660–4661. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4195–4196. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Koza (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11559. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 1. 1. - Frederik II je novi kralj Danske i Norveške (do 1588).
- 15. 1. - Elizabeta I. krunisana u Westminsterskoj opatiji.
- siječanj-veljača - Ugarski sabor u Požunu/Bratislavi, opiranje zahtjevima kralja Ferdinanda[1]; u isto vrijeme bosanski paša Malkoč-beg pustoši i robi po Hrvatskoj i Kranjskoj; žitelji Gvozdanskog privremeno priznali tursku vlast[2].
- 27. 2. - Ustanovljena Crkva Engleske.
- 23. 3. - Etiopski car Gelawdewos poginuo u invaziji hararskog sultana Nur ibn Mujahida, nasleđuje ga brat Menas (do 1563).
- 3. 4. - Mir iz Cateau-Cambrésisa okončava Italijanski rat 1551-1559: Francuska gubi većinu poseda u Italiji, ali zadržava Metz, Toul i Verdun u Loreni i Calais na La Manšu.
- Ovim je okončan 65-godišnji period Talijanskih ratova
- travanj - Malkoč-beg razorio Čazmu, sjedište sandžaka, kako ne bi pala kršćanima u ruke (sjedište premješteno u Pakrac).
- 2. 5. - John Knox se vraća u Škotsku, gde će započeti Škotsku reformaciju.
- 13. 5. - Telo anabaptističkog lidera Davida Jorisa ekshumirano i spaljeno u Bazelu, nakon posthumne osude zbog hereze.
- 31. 5. - Sultanović Selim sa trećim vezirom Mehmed-pašom porazio kod Konye pobunjenog brata Bajazita koji zatim beži u Persiju - Selim ostaje jedini naslednik.
- 2. 6. - Kraljevski edikt u Francuskoj uvodi smrtnu kaznu za herezu.
- 21. 6. - Španski kralj Filip II. se preko posrednika oženio svojom trećom ženom, francuskom princezom Élisabeth de Valois.
- 30. 6. - Francuski kralj Anri II smrtno ranjen na turniru.
- 10. 7. - Mladi François II dolazi na francuski presto posle očeve smrti (do 1560).
- 15. 8. - Tristán de Luna y Arellano vodi ekspediciju na Floridu, osniva efemerno naselje na mestu današnje Pensacole.
- 18. 8. - Umro papa Pavao IV., slavlje u Rimu, zapaljena palata Inkvizicije.
- 15. 9. - Umrla Izabela Jagelonska, namesnica Erdelja - sin Ivan Sigismund Zapolja se zatim naziva izabranim kraljem Ugarske, Hrvatske i Dalmacije[3].
- 19. 9. - Uragan ubio stotine španskih naseljenika u Pensakoli.
- 25. 9. - Giovanni Angelo Medici postaje papa pod imenom Pio IV. (do 1565).
- 25. 9. - Umro vlaški vojvoda Mircea Ciobanul ("Mirča Čobanin"), nastavlja njegova žena Doamna Chiajna u ime njihovog sina Petrua (do 1575).
- 11. 10. - Turska provala iz Slavonije ili Madžarske do Novigrada Podravskog.
- 26. 10. - Svečana sahrana francuskog poslanika de la Vinja u Dubrovniku.[4]
Kroz godinu
uredi- Obnovljen manastir Tronoša (u ovo vreme vlada neka epidemija[5]).
- Susedgrad i Donja Stubica podeljene između dva potomka loze Hening po ženskoj liniji[6].
- Pavao Skalić objavio Encyclopaediae seu orbis disciplinarum tam sacrarum quam profanarum epistemon u Bazelu - prva upotreba reči "enciklopedija".
- U Podgradu pod Soko Gradom većina kuća je muslimanska[7].
- U manastiru Podmalinsko prepisano jevanđelje, u manastiru Zastup ispisan Minej za mart[8].
- Jean Nicot, francuski ambasador u Portugalu, opisuje navodna medicinska svojstva duvana.
- Objavljen Pavlov indeks, prva verzija Indeksa zabranjenih knjiga.
- Oda Nobunaga zavladao svojom provincijom Owari.
- Portugalci zauzeli Daman u Indiji.
Rođenja
uredi- februar - Johann Tserclaes von Tilly, zapovjednik katoličke vojske u Tridesetogodišnjem ratu († 1632)
- 9. 2. - Nikola V. Šubić Zrinski († 1605)
- 18. 2. - Isaac Casaubon, klasičar i filolog († 1614)
- 21. 2. - Nurhaci, osnivač dinastije Ćing († 1626)
- 13. 11. - Al-Mansur al-Qasim, osnivač zejditske monarhije u Jemenu († 1620)
Smrti
uredi- 1. 1. - Kristijan III., kralj Danske i Norveške (* 1503)
- 25. 1. - Kristijan II., bivši kralj Danske, Norveške i Švedske (* 1481)
- 23. 3. - Gelawdewos, car Etiopije (* 1522)
- 2. 4. - Adam Ries, matematičar (* ca. 1493)
- maj - Péter Petrovics, ugarski magnat u Erdelju
- 10. 7. - Anri II, kralj Francuske (* 1519)
- 18. 8. - Pavao IV., papa (* 1476)
- 15. 9. - Izabela Jagelonska, udova kraljica Ugarske, namesnica Erdelja (* 1519)
- 25. 9. - Mircea Ciobanul, vlaški vojvoda
- Teofan Krićanin, ikonopisac
- Matija Grbić Ilirik, humanist (* ca. 1508)
Reference
uredi- ↑ Klaić, 224
- ↑ Klaić, 225
- ↑ Klaić, 226
- ↑ "Politika", 24. feb. 1936
- ↑ Слободан Живојиновић, Манастир Троноша, rastko.rs
- ↑ Klaić, 284
- ↑ Село Соколац у Азбуковици, rastko.rs (pristup 28.4.2013.)
- ↑ Miroslav Pantić, Književnost na tlu Crne Gore i Boke Kotorske od XVI do XVIII veka, rastko.rs
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)