1736

**1736. po kalendarima**
Gregorijanski	1736. (MDCCXXXVI)
Ab urbe condita	2489.
Islamski	1148–1149.
Iranski	1114–1115.
Hebrejski	5496–5497.
Bizantski	7244–7245.
Koptski	1452–1453.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1791–1792.
• Shaka Samvat	1658–1659.
• Kali Yuga	4837–4838.
	Kineski
• Kontinualno	4372–4373.
• 60 godina	Yang Vatra Zmaj; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11736.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1700-e 1710-e 1720-e – 1730-e – 1740-e 1750-e 1760-e
Godine:	1733 1734 1735 – 1736 – 1737 1738 1739

Ovo je članak o godini 1736.

Godina 1736 (MDCCXXXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

Habsburg-Lothringen

1735/36 - Pobuna u kapetanatu Šid u Podunavskoj granici.^[1]
januar - Upravnik Banata gen. Hamilton zatražio da se dozvoli vrbovanje Ličana i Primoraca za naseljavanje u Banat - mnogi Ličani i Krbavci prodaju stoku, zemlju pa i vojne činove.^[2]
januar - Nadir Afšar održao kurultaj na Muganskoj ravnici: pristali su na predlog da postane novi vladar Irana, umesto malog Abbasa III, što je kraj safavidske dinastije. Nadir zahtevao da se sunitske prakse prihvate kao legitimne.
26. 1. - Stanisław Leszczyński abdicira sa poljskog prijestolja, čime August III ostaje nesporni vladar Poljske. Stanisław na proljeće napušta Königsberg i nastanjuje se u zamku Meudon u Francuskoj.

februar, početkom - Seljaci, Srbi i deo Hrvata, pobunili se na spahiluku Nuštar.^[3]
12. 2. - Lotarinški vojvoda Franz Stephan se ženi za austrijsku princezu Mariju Tereziju (vladarski par 1740-65). Ovo je početak vladarskog doma Habsburg-Lothringen, koji će vladati Svetim rimskim/Austrijskim carstvom do 1918.
c. 20. 2. - Pobuna srpskih i hrvatskih seljaka na spahiluku Vukovar, istočno od Vuke - vođe su bile u tamnici godinu dana, seljaci su dobili neke olakšice.^[3]

Nader-šah Afšar

8. 3. - Nader-šah Afšar je krunisan za šaha Irana (do 1747), smatraju ga jednim od najvećih vladara te zemlje. Afšaridska Monarhija traje do 1796.
mart - Srpski seljaci se pobunili na spahilucima Ilok i Zemun, intervenisala vojska iz Petrovaradina i Beograda^[3]. Dvor će kasnije uputiti komisiju da ispita uzroke nemira u Slavoniji i Sremu.^[4]

April/Travanj – Jun/Lipanj

4. 4. - Pera Segedinac pogubljen na točku u Budimu, zbog vođstva u pobuni.
april - Niški muhafiz Nišandži Bećir-paša upućen za zapovednika Krima, a u Niš u maju stiže bosanski valija Abdulah-paša Muhsinzade.^[5]
14. 4. - Nemački avanturista Theodor von Neuhoff krunisan za kralja Korzike, pošto je prošlog meseca stigao s nešto vojne pomoći - u početku ima uspeha, napušta ostrvo u novembru da bi tražio pomoć ali uhapšen je u Amsterdamu.
14. 4. - Porteousovi neredi u Edinburghu: izbijaju nakon pogubljenja jednog krijumčara, kapetan garde Porteous naređuje da se puca u masu - osuđen je na smrt i na kraju linčovan u septembru.

4. 5. - Car Karlo VI i zet Franjo su zaključili tajni ugovor: Franjo će se odreći Lorene u korist bivšeg poljskog kralja Lešćinskog, a dobiće Toskanu (1737).
26. 5. - Bitka kod Ackije: Francuzi i indijanski saveznici poraženi od Chickasawa na severoistoku dan. Misisipija.

7. 6. - Nakon Kyōhō, nova japanska era je Genbun ("prvobitna uljudnost", do 1741). Od ove godine u Japanu počinje praksa postavljanja imena ere na novac.
8. 6. - Sijuksi kod Šumskog jezera masakrirali grupu francuskih jezuita i trgovaca (Jean-Pierre Aulneau i Jean Baptiste de La Vérendrye).

Teatar Rusko-turskog rata

Predaja Azova

12. 6. - Rusko-turski rat (RTR): Rusi na juriš zauzeli Perekop.
19. 6. - U Finskoj, pod vođstvom Pierrea Louisa Maupertuisa i uz pomoć Andersa Celsiusa započinje ekspedicija koju je organizirala Francuska akademija nauka, a kojoj je cilj odrediti stepen geografske širine.
28. 6. - RTR: Rusi na čelu sa Minihom zauzeli prestonicu Krimskih Tatara Bahčisaraj - grad je izgoreo, uključujući hanski dvorac - ova ruska vojska se tokom leta zbog iscrpljenosti vraća u Perekop pa Samaru.
30. 6. - RTR: Ruske snage na čelu sa Lasijem zauzimaju nakon opsade tursku tvrđavu Azov.
24. 6. (kal.?) - U Velikoj Britaniji je na snazi Zakon o veštičarenju, kojim su kriminalizovane optužbe za veštičarenje i magiju.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

28. 7. - Mletački Senat je, zbog ratne opasnosti, dopustio pravoslavnima u Dalmaciji da izaberu vladiku - ali nadbiskup Vicko Zmajević je ishodio povlačenje dozvole, čak će uslediti rušenje nekoliko pravoslavnih crkava a Srbi će se početi seliti u Austriju.^[6]

6. 8. - Rusko-austrijski sporazum: Austrija se obavezuje da će zauzeti Bosnu, Albaniju do ušća Drima, Vlašku do Braile i Moldaviju do Pruta.^[7]^[8] Austrijska vojska se okuplja kod Smedereva, u očekivanju rata sa Osmanskim carstvom.^[9]
12. 8. - Veliki požar u ruskoj prestonici Sankt Peterburg, stradalo 2.000 zgrada i nekoliko palata.

13. 9. - Utvrda Čeljabinsk osnovana na metu baškirskog sela Silabe, kako bi čuvala put prema Orenburgu od baškirskih napada.
24. 9. - Mir između Osmanskog carstva i Persije: Osmanlije prepuštaju Kavkaz, priznat je Nadir-šah.
29. 9. - U Velikoj Britaniji je na snazi Zakon o džinu: uvođenjem poreza se želi smanjiti potrošnja ali dolazi do nereda - slabo sprovođeni zakon opozvan 1743.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

2. 10. - Sinod na planini Liban: oci Maronitske crkve odobravaju (arapski) tekst kanona, čiju je latinsku verziju doneo papin legat Giuseppe Simone Assemani. Uspostavljena je hijerarhijska organizacija crkve.
oktobar, krajem - Blizu Nogalesa u Meksiku, na ranču zvanom Arizona, otkriveno srebro u vidu velikih ploča i lopti - tragači uskoro dolaze ali ih vojska sprečava.
jesen - Izdat ferman organima vlasti između Niša i Podgorice o represiji neposlušnih - brdska plemena, naročito Vasojevići, odbijaju plaćanje harača, u Kolašinu je ranije pala jedna turska glava; nemiri su i u pirotskom kraju, poverenicima Porte odbijaju otkup žita.^[10]
jesen - Pokret kolona u primorskoj mletačkoj Dalmaciji: seljaci Kaštela i zadarske okolice uskratili plodove posjednicima zemlje - vlasti će tek 1739. pozatvarati vođe.^[11]
jesen, kasna - Iseljavanje iz Bosne u Karlovački generalat: Teodor Malbaša prešao sa 100 srpskih porodica.^[12]

novembar - RTR: pošto je veći tatarski odred probio Ukrajinsku liniju, pljačkaju okolna sela.

7. 12. - Uz učešće Benjamina Franklina, u Filadelfiji osnovana prva posvećena dobrovoljna vatrogasna brigada u Americi.
decembar - Vojvoda Hildburgshausen stigao u Križevce, zadužen od cara da smiri situaciju u Varaždinskom generalatu i istraži pritužbe.^[13] Nakon ovih nemira, najuticajnija osoba među oficirima u generalatu je kap. Petar Ljubojević.^[14]

Kroz godinu

Bivši veliki vezir Ali-paša Hećimoglu dolazi prvi put za namesnika u Bosnu (do 1740). U zemlji je 1736-37. glad zbog vremenskih nepogoda.^[15]
Knez-nadbiskup Mainza Philipp Karl von Eltz-Kempenich kupio dobro Vukovar, na kome će kasnije biti izgrađen Dvorac Eltz (dobro u posedu Eltzovih do 1944).
Mitropolit Vićentije Jovanović sklopio ugovor sa Emanuilom Kozačinskim, novim rukovodiocem škole u Karlovcima.^[16] Ove godine je izvedena i tragedija Kozačinskog "o smerti Uroša Pjatago, posljednjago carja serbskago" (objavljena 1798. u preradi Jovana Rajića).^[17]
U Beogradu ima 400 nemačkih porodica i još nešto drugih nacionalnosti iz Austrijskog carstva.^[18]
U Beogradu bankrotirala pivara braće Kepiš - dozvoljeno pravljenje piva svakome ko plati 15 groša po akovu, u gradu ima još tri pivare.^[19]
Obnovljen živopis u manastiru Drači kod Kragujevca.^[20] Na Fruškoj gori počinje gradnja crkve manastira Jazak (do 1758), podižu se i zgrade manastira Grabovac kod Seksarda (do 1741). Obnovljen je i proširen manastir Podmaine kod Budve.^[21]
U Jerusalimu pronađeno Asemanijevo evanđelje, glagoljski kodeks iz ranog 11. veka.
Osnovan San José, danas glavni grad Kostarike.
Francuska geodetska misija na čelu sa Maupertuisom meri stepen luka meridijana u Laponiji a Condamineova u Ekvadoru. La Condamine je odatle doneo i uzorak gume, o kojoj će napisati prvi naučni rad.
Posmrtno je objavljen Newtonov "Metod fluksiona", njegov metod diferencijalnog računa.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1736.

25. 1. - Joseph-Louis Lagrange, matematičar († 1813)
30. 1. - James Watt, engleski izumitelj († 1819.)
29. 5. - Patrick Henry, američki patriota († 1799)
14. 6. - Charles-Augustin de Coulomb, fizičar († 1806)
26. 8. - Jean-Baptiste Romé de L'Isle, geolog, pionir kristalografije († 1790)
15. 9. - Jean Sylvain Bailly, francuski astronom i političar († 1793)
Franjo Balassa de Gyarmáth, hrvatski ban, carski komesar († 1807)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1736.

31. 1. - Filippo Juvarra, arhitekta (* 1678)
7. 2. - Stephen Gray, proučavalac elektriciteta (* 1666)
17. ožujka - Giovanni Battista Pergolesi, talijanski skladatelj (* 1710.)
4. 4. - Pera Segedinac, graničarski kapetan, vođa ustanika (* 1655)
21. 4. - Eugen Savojski, austrijski vojskovođa i državnik (* 1663.)
1. 7. - Ahmed III, bivši osmanski sultan (* 1673)
16. 9. - Gabriel Fahrenheit, njemački fizičar (* 1686.)
19. 9. - Teofan Prokopovič, bogoslov, arhiepiskop novgorodski (* 1681)
10. 6. - René Duguay-Trouin, francuski pomorac (* 1673.)
10. 12. - António Manoel de Vilhena, Veliki majstor Vitezova hospitalera (* 1663)
Bartul Borelli Vranski, komandant kninske tvrđave (* 1674)

Reference

↑ Istorija s. n. IV-1, 172-3
↑ Istorija s. n. IV-1, 182
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Istorija s. n. IV-1, 173
↑ Istorija s. n. IV-1, 174
↑ Istorija s. n. IV-1, 103
↑ Istorija s. n. IV-2, 50
↑ Historija n. J. II, 836
↑ Istorija s. n. IV-1, 146
↑ Istorija s. n. IV-1, 195
↑ Istorija s. n. IV-1, 332
↑ Historija n. J. II, 1234
↑ Istorija s. n. IV-1, 183
↑ Historija n. J. II, 1050
↑ Istorija s. n. IV-1, 220
↑ Istorija s. n. IV-1, 438-9
↑ Historija n. J. II, 1162
↑ Istorija s. n. IV-2, 80
↑ Ćorović. Istorija srpskog naroda - Ruski uticaj među Srbima. rastko.rs
↑ "Politika", 19. avg. 1937, str. 6
↑ Medaković. Likovna umetnost 18. i 19. veka. rastko.rs
↑ Stamatović. Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske poveznice

U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: 1736.

[1] Istorija s. n. IV-1, 172-3

[2] Istorija s. n. IV-1, 182

[isniv1173-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Istorija s. n. IV-1, 173

[4] Istorija s. n. IV-1, 174

[5] Istorija s. n. IV-1, 103

[6] Istorija s. n. IV-2, 50

[7] Historija n. J. II, 836

[8] Istorija s. n. IV-1, 146

[9] Istorija s. n. IV-1, 195

[10] Istorija s. n. IV-1, 332

[11] Historija n. J. II, 1234

[12] Istorija s. n. IV-1, 183

[13] Historija n. J. II, 1050

[14] Istorija s. n. IV-1, 220

[15] Istorija s. n. IV-1, 438-9

[16] Historija n. J. II, 1162

[17] Istorija s. n. IV-2, 80

[18] Ćorović. Istorija srpskog naroda - Ruski uticaj među Srbima. rastko.rs

[19] "Politika", 19. avg. 1937, str. 6

[20] Medaković. Likovna umetnost 18. i 19. veka. rastko.rs

[21] Stamatović. Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]