1. kosovsko-metohijska brigada

Prva kosovsko-metohijska brigada NOVJ formirana je 24. juna 1944. godine u selu Zbaždi kod Struge od dotadašnje Grupe kosovsko-metohijskih NOP bataljona (1. i 2. bataljon) i bataljona Crvene armije Prve makedonsko-kosovske udarne brigade (50 crvenoarmejaca prebeglih iz nemačkog zarobljeništva formiranih u poseban bataljon). Na dan formiranja imala je tri bataljona sa oko 310, a krajem 1944. godine 2,200 boraca.

Prva kosovsko-metohijska brigada
Formiranje Prve kosovsko–metohijske brigade u selu Zbaždi 24. juna 1944. godine
Postojanje	24. jun 1944 – maj 1945. Mesto formiranja: Zbaždi, kod Struge
Formacija	3 bataljona
Jačina	. •jun 1944: 310 vojnika i oficira •decembar 1944: 2,200 vojnika i oficira
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Kosovska operacija 1944.
Komandanti
Komandant	Dragutin Đorđević Alija

Borbeni put

Devetog jula 1944, vodila je teške borbe za oslobođenje Debra, kad je pohavljena od Glavnog štaba NOV i PO Makedonije. Uspešno je dejstvovala na komunikaciji Struga-Debar za vreme napada Prve makedonske i Prve brigade NOV Albanije na Debar 1. avgusta, koji su branili delovi nemačke 297. divizije. Zatim se prebacila u Albaniju i sa Petom albanskom brigadom, početkom avgusta, razbila je slabije nemačke jedinice i baliste u blizini Piškopeje i nanela im teške gubitke. Sa teritorije Albanije preko Pologa, prebacila se pod borbom u Poreče (dolina reke Treske), gde je sa Petom makedonskom brigadom u selu Brezi kod Makedonskog Broda, razoružala 25. avgusta 220 četnika, koji su zatim prišli NOVJ. Zatim je 30/31. avgusta u selu Blace kod Tetova razbila jake snage balista, a 6. septembra napala i oslobodila Brod, u kojem je zarobila preko 100 bugarskih vojnika. Iz Makedonije je krenula preko Šar planine i Albanije za Kosovo 25. septembra. Kod Kukuša u Albaniji sastala se s Operativnim štabom NOV i PO za Kosovo i Metohiju i njegovim Pratećim bataljonom 3. oktobra, a 10 dana kasnije je u Krumi izdvojila deo ljudstva za formiranje Četvrte kosovsko-metohijske brigade. Razbila je baliste i 120 albanskih žandarma i 16. oktobra oslobodila Tropoju. prebacila se s Trećom albanskom brigadom na Kosovo i od 30. oktobra do 5. novembra vodila teške borbe protiv nemačke borbene grupe „Skenderbeg“ kod Dečana, a 17. novembra oslobodila Peć. U decembru je učestvovala u Drenici u borbama protiv balističkih i drugih odmetničkih snaga. Od 8. februara 1945. do kraja aprila bila je u sastavu 52. kosovsko-metohijske divizije s istim zadatkom.

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Vojna enciklopedija (knjiga četvrta). Beograd 1972. godina.