Rodopi

Rodopske planine
Planina Papikio u Grčkoj zimi
Nadmorska visina:	2 191
Mesto:	Bugarska, Grčka
Venac:	Rilsko-Rodopski masiv
Koordinate:	41°36′N 24°34′E / 41.600°N 24.567°E / 41.600; 24.567
Starost stena:	granit, gnajs, mramor, kvarc

Rodopi (bugarski: Родопи, grčki: Ροδόπη, turski: Rodop) je ime planinskog masiva u južnoj Evropi. Preko 83% površine Rodopa nalazi se u južnoj Bugarskoj a ostatak u Grčkoj. Najviši vrh Rodapa Goljam Perelik (2,191 m) je sedmi po redu planinski vrh u Bugarskoj.

Položaj planinskog masiva Rodopi u Bugarskoj i Grčke

Rodopi su kraško gorje, sa svim karakteristikama krasa, dubokim riječnim kanjonima, vrtačama, velikim pećinama. Dobar dio Bugarskih vodnih rezervi nalazi se na zapadu masiva. U Rodopima se nalazi veliki broj brana za hidro-akomulacije i brojni historijski spomenici poput antičkih trakijskih gradova; Perperikon i Tatul; srednjovjekovnih utvrda, crkava, manastira i slikovitih sela sa tradicionalnom ruralnom bugarskom arhitekturom iz 18. i 19. vijeka.

Porijeklo imena

Po grčkoj mitologiji, masiv je ime dobio po tračkoj kraljici Rhodope (grčki: Ῥοδόπη, prevedeno crvenih obraza, od složenice 'rhodon'+ 'op(e)').

Geografske karakteristike

Pogled na selo Vrata, sa stijene Belintaš

Geomorfološki Rodopi su dio Rilsko-Rodopskog planinskog masiva, koji spada u najstarije geološke formacije na Balkanskom poluotoku.^[1] Rodopi se prostiru na 14,735 km², od toga se 12,233 km² masiva prostire u Bugarskoj. Masiv je 240 km dug i od 100-120 km širok, prosječne visine od 785 m. Sa sjevera masiv se postupno spušta do Gornje Trakijske nizine, sa zapada Rodopi se spajaju sa prijevojem Avram, Jundolom i dolinom rijeke Mesta. Sa juga i istoka Rodopi prelaze preko granice u Grčku. 15 područja u masivu proglašeno je rezervatima prirode, neki su i pod zaštitom UNESCO-a. Masiv je poznat po najvećim crnogoričnim stablima na Balkanu.

Klimatske prilike

Prosječna godišnja temperatura u Istočnim Rodopima je 12 - 13 °C, a u zapadnim Rodopima je 5° - 9 °C. Zimi su temperature od - 15 °C uobičajene.

Vode

Rodopi imaju izobilje vodenih zaliha, prekriženi su gustom mrežom planinskih izvora i rijeka. Ali nema puno prirodnih jezera, najpoznatije je Smoljansko jezero koje se nalazi na par kilometara od istoimenog grada Smoljana.

Zato je izgrađeno puno umjetnih jezera, neke od najvećih brana i umjetnih jezera u zemlji nalaze se u Rodopima, poput jezera; Dospat, Batak, Goljam Beglik, Kardžali, Studen Kladenec, Vača, Široka Poljana i mnogih drugih. Ova jezera se najvećim dijelom koriste kao akomulacije za hidroelektrane ali i za navodnjavanje i opskrbu pitkom vodom. Rodopi imaju i puno mineralnih izvora; Velingrad, Narečen, Devin, Beden, Mihalkovo i brojni drugi.

Geografska podjela Rodopa

Zapadni Rodopi

Zapadni Rodopi su veći (zauzimaju 66% teritorija bugarskih Rodopa), viši su i manje naseljeni dio masiva.Tu se nalaze najviši vrhovi (čak 10 ima više od 2,000 m): Goljam Perelik (2,191 m), Širokolaški Snežnik (2,188 m), Goljam Persenk (2,091 m), Bataški Snežnik (2,082 m).

U Zapadnim Rodopima nalaze se i najdublje riječni kanjoni i prirodne ljepote, poput neobične formacije stijena Čarobni mostovi i kanjona Trigrad. Zapadni Rodopi su i veliki rezervar vodotokova i jezera, poput jezera Čaira, i umjetnih jezera: Dospat , Batak, Široka Poljana, Goljam Beglik i Cigov Čark.

Jesen u Rodopima

Prirodni fenomen kanjon Trigrad

U Zapadnim Rodopima veći gradovi su: Batak, Smoljan, Velingrad, Devin, Čepelare. Tu se nalazi poznato skijalište Pamporovo kao i manastir Bačkovo, ruševine Asenove utvrde, te brojne jame i pećine, poput; Đavolskoto Grlo, Jagodinske jame, Vieva i drugih.

Istočni Rodopi

Istočni Rodopi su niži dio masiva, tu živi više lljudi, ali su lošije prometno povezani, zauzimaju oko 34% teritorija masiva u Bugarskoj. Velika umjetna jezera; Kardžali i Studen Kladenec nalaze se u Istočnim Rodopima. Istočni Rodopi imaju puno termalnih izvora poput onih oko mjesta Džebel. Najveća naselja u masivu su Haskovo i Kardžali, a manja su Momčilograd, Krumovgrad, Zlatograd i Kirkovo.

Južni Rodopi

Južni Rodopi dio su masiva koji se nalazi u Grčkoj i upravno spadaju u Grčku prefekturu Rodopi.

Privreda

Stočarstvo, drvna industrija i uzgoj duhana su najvažnije privredne djelatnosti.

Najveća od stijena zvanih Čudesni mostovi, jedne od najvećih atrakcija Rodopa

Rodopi imaju dobro razvijenu industriju, najrazvijenija je rudarska, u masivu ima oko 80 rudnika olova i cinka, za te se rezerve, drži da su među najvećima u Europi. Oblast Kadžalija bogata je nemetalima i zlatom. Sjedišta tekstilne industrije nalaze se u Zlatogradu, Smoljanu, Madanu, Lakiju. Prerada drva nalazi se većinom u zapadnom dijelu masiva. U masivu Rodopa nalazi se najveći broj hidroelektrana: Batak, Peštera, Aleko, Studen Kladenec, Kardžali, Vača i druge.

Đavolji most iz XV vijeka blizu mjesta Ardino

U novije vrijeme turizam postaje sve značajnija privredna grana, zimski centri Pamporovo i Čepelare postaju sve popularniji, a jezera sve posjećenija ljeti. Kraške spilje uz grčku granicu; Jagodinska jama, Ulovica, Đavolje ždrijelo, Snežanka vrlo su posjećene od brojnih speleologa.

Literatura

Asdracha, Catherine, La région des Rhodopes aux XIIIe et XIVe siècles: étude de géographie historique, Athen: Verlag der Byzantinisch-Neugriechischen Jahrbücher, 1976, str. 294.

Izvori

↑ Rilsko-Rodopski masiv se također kojiput naziva Rodopi, ili Rodopske planine

Vanjske poveznice

Panoramske snimke Rodopa: Jagodina Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u, stijene Trigrad Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u, rijeka Trigrad Arhivirano 2007-05-09 na Wayback Machine-u, Vodni pad Arhivirano 2013-11-11 na Wayback Machine-u.
Antički trački grad Perperikon
Slike masiva sa stranica Astraka Arhivirano 2011-08-13 na Wayback Machine-u
Stranice projekta “Jedinstveni Rodopi”

[1] Rilsko-Rodopski masiv se također kojiput naziva Rodopi, ili Rodopske planine

[1]