1730
- Ovo je članak o godini 1730.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1700-e 1710-e 1720-e – 1730-e – 1740-e 1750-e 1760-e |
| Godine: | 1727 1728 1729 – 1730 – 1731 1732 1733 |
| Gregorijanski | 1730. (MDCCXXX) |
| Ab urbe condita | 2483. |
| Islamski | 1142–1143. |
| Iranski | 1108–1109. |
| Hebrejski | 5490–5491. |
| Bizantski | 7238–7239. |
| Koptski | 1446–1447. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1785–1786. |
| • Shaka Samvat | 1652–1653. |
| • Kali Yuga | 4831–4832. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4366–4367. |
| • 60 godina | Yang Metal Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11730. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1730 (MDCCXXX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.
- decembar-januar - Kazaško-džungarski ratovi: Kazasi odnose pobedu u Bici za Ańyraqaı kod jezera Alakol, koja je po predanju trajala 40 dana. Ove godine je i kineski qingovski car doneo odluku da nastavi rat sa Džungarima.
- 30. 1. (19. 1. po j.k.) - Umro ruski car Petar II., čime je okončana direktna muška loza Romanovih. Vrhovni tajni savet bira Anu, kći Ivana V. (do 1740). Ona potpisuje "Kondicije", kojima daje značajnu vlast Savetu.
- 15. 2. - Magnetska oluja izaziva auroru borealis na niskim geografskim širinama.
- 19. 2. - Pobuna na đenovskoj Korzici: pobunjenici zauzeli Bastiju.
- 21. 2. - Umro je papa Benedikt XIII., konklava za izbor novog traje od marta do jula, sa mnogim frakcijama.
- 26. 2. (15. 2. po j.k.) - Ruska carica Ana započinje vladavinu - odbacuje Kondicije i raspušta Vrhovni tajni savet. Važnu ulogu tokom njene vladavine imaju Andrej Osterman i Ernst Biron, dok su Golicini i Dolgorukovi pali.
- 28. 2. - Vitus Bering se vratio u rusku prestonicu sa prve Kamčatske ekspedicije - potrebno je još istraživanja, na sledeću ekspediciju kreće 1733.
- 9. 3. - Osmansko-persijski rat: general Nader kreće iz Širaza u uspešnu Zapadnopersijsku kampanju protiv Osmanlija. Do avgusta osvaja Nahavand, Hamadan, Kermanšah i Tabriz.
- Inače, Ašraf Hotak, poslednji hotakijski vladar Persije stradao je u Balučistanu, tokom izvlačenja iz zemlje.
- 15. 5. - Britanski ministar vanjskih poslova Charles Townshend podnosi ostavku nakon čega njegov dotadašnji suradnik i prijatelj, a sada veliki suparnik, premijer Robert Walpole preuzima potpuni nadzor nad vladom postavši i de factom šefom britanske vlade, odnosno prvim premijerom u modernom smislu riječi.
- 1 - 7. 6. - Crkveno-narodni sabor u Beogradu: odbacuje se i druga deklaratorija, iz 1729, kojim se sužavaju srpske povlastice.[1]
- 19. 6. - U Virdžiniji donesen Zakon o inspekciji duvana (to je artikal u Trougaonoj trgovini).
- 24. 6. - Pobuna pokupskih kmetova na imanjima prepošta (glavara) zagrebačkoga Kaptola, Gori i Međureču. Pridružili se i biskupski kmetovi u susjedstvu, potaknuti od krajišnika Kostajničke i Zrinske krajine[2] (upoznali su kmetove između Kupe i Petrove gore sa regulamentom Kostajničke kapetanije iz 1728.[3]) - skršeni vojskom sljedeće godine.[4]
- 27 - 28. 6. - Francuski moreplovac Alphonse de Pontevez prisvojio za Francusku atole Alphonse i St. François u sejšelskim Vanjskim otocima.
- 8. 7. - Razoran zemljotres i cunami pogodili Valparaíso i srednji Čile. Broj žrtava je mali zahvaljujući prethodnom udaru.
- 12. 7. - Kardinal Lorenzo Corsini (78), prefekt Apostolske signature, izabran je za papu pod imenom Klement XII. (do 1740). Prvi zadatak mu je oporavak finansija Svete stolice.
- 5. 8. - Pruski krunski princ Fridrik je pokušao sa prijateljem pobjeći u Englesku - otkriveni su, prijatelj je pogubljen, Fridrik je zatvoren odn. konfiniran do 1732.
- 7. 8. (27. 7. po j.k.) - Umro Mitropolit beogradski Mojsije, naslediće ga Vićentije Jovanović (1731-37).
- 12. 8. - Persijski general Nader je osvojio Tabriz od Osmanlija - zapadna Persija je ponovo pod iranskom vlašću. Ali, Nader mora krenuti na severoistok Irana, gde Afganci opsedaju Mašhad.
- 25. 8. - Protestantkinja Marie Durand je zatvorena na jugu Francuske u Aigues-Mortes, do 1768.
- 1. 9. - Na kanarskom otoku Lanzarote počinje period vulkanizma, u kome će do 1736. nastati 32 vulkana i četvrtina otoka biti prekrivena lavom.
- 3. 9. - Sardinski kralj Viktor Amadeus II abdicirao pošto se morganatski oženio ljubavnicom Annom Canalis di Cumiana, nasleđuje ga sin Karlo Emanuel III (do 1773). Viktor A. se pokušao vratiti na presto 1731. ali je uhapšen.
- 14. 9. - Umro gospodar Vlaške Nikola Mavrokordat, nasleđuje ga sin Konstantin Mavrokordat koji je do smrti 1769. šest puta knez Vlaške i četiri puta Moldavije. Već u oktobru ga zamenjuje Mihaj Rakovica (do 1731).
- septembar - Katolički biskup u Beogradu Anton grof Thurn-Valsassina je dobio jednu bivšu džamiju za crkvu; ove godine su u gradu postavljena još četvorica kanonika.[5]
- 19. 9. - Umro etiopski car Bakaffa, nasleđuje ga maloletni sin Iyasu II (do 1755), carica-majka Mentewab je namesnica.
- 30. 9. - Obnovljena je rusko-pruska alijansa (do novog ugovora 1740).
- 30. 9. - 2. 10. - Ustanak Patrone Halila u Carigradu tokom koga janjičari na čelu sa Patronom Halilom osmanskog sultana Ahmeda III prisiljavaju na abdikaciju u korist njegovog nećaka Mahmuda I (do 1754).
- Zadavljen je veliki vezir Ibrahim-paša Novošeherlija, završen je Period lala. Uništena su mnoga lepa zdanja koja su pobunjenici smatrali dekadentnim.
- Buna u Carigradu podstiče nerede i u unutrašnjosti Carstva.[6]
- septembar-oktobar - Pobuna na spahiluku Pakrac grofa Imbsena - slavonski komandant gen. Lokateli prvo istražuje a zatim guši pobunu.[7]
- 12. 10. - Umro je Frederik IV, kralj Danske i Norveške; nasleđuje ga sin Kristijan VI (do 1746).
- 22. 10. - U Rusiji dovršena izgradnja Ladoškog kanala kojim su se spojile rijeke Neva i Svir.
- 23. 10. - Proglašenje parohije se smatra početkom istorije argentinskog grada Paraná.
- oktobar/novembar - Cresapov rat: počinje oružani sukob između Pennsylvanije i Marylanda oko spornog područja - oružana faza do 1738, spor rešen 1767. povlačenjem Mason–Dixonove linije.
- 25. 11. - Mahmud I daje pogubiti Patronu Halila i 7000 njegovih pristaša, pomogli su mu krimski kan, muftije i janičarski aga.
- 22. 12. - Na Korzici su izabrani generali nacije - prekid sa Đenovom.
- Period rokoko, 1730-te - '60-te.
- Obnovljena Stara pravoslavna crkva u Sarajevu.
- U Komogovini rađene dveri za crkvu u Obljaju.
- Gradi se crkva franjevačkog samostana u Subotici.
- Mirko Vujić iz Petrovaradinskog Šanca pokreće borbu protiv zlostavljačkih komorskih arendatora, ali će provesti četiri godine u tamnici.[8]
- Pečujsko-mohačko-sigetska episkopija spojena sa Budimskom - baranjski Srbi se osećaju sve slabije.[9]
- Iz Carigrada u Niš poslato 20 velikih i lakih tvrđavskih topova.[10]
- John Hadley je pronašao oktant (ovih godina još nekoliko ljudi je napravilo taj instrument).
- Matthew Tindal: Christianity as old as the Creation, utjecajno deističko djelo.
- 10. 3. - Vićentije Jovanović Vidak, karlovački mitropolit († 1780)
- ca. 16. 4. - Henry Clinton, britanski komandant u Severnoj Americi († 1795)
- 23. 4. - Joakim Stulli, dubrovački leksikograf († 1817)
- 13. 5. - Lord Rockingham, britanski političar i premijer († 1782)
- 26. 6. - Charles Messier, astronom († 1817)
- 12. 7. - Josiah Wedgwood, osnivač keramičke firme († 1795)
- 27. 8. - Johann Georg Hamann, filozof († 1788)
- 17. 9. - Friedrich Wilhelm von Steuben, američki general († 1794)
- 24. 11. - Aleksandar Suvorov, ruski generalisumus († 1800)
- Kiril Živković, pakrački episkop († 1807)
- James Christie, osnivač aukcijske kuće († 1803)
- posle 1730 - Jovan Apostolović, prvi Srbin doktor medicine († 1770)
- 29. 1. - Petar II., ruski car (* 1715)
- 12. 2. - Luca Carlevarijs, pionir venecijanskih veduta (* 1663)
- 21. 2. - Benedikt XIII., papa (* 1649)
- 20. 3. - Adrienne Lecouvreur, glumica (* 1692)
- 22. 3. - Benedetto Pamphili, kardinal, pokrovitelj umetnosti (* 1653)
- 7. 7. - Olivier Levasseur, pirat (* 1688-90)
- 10. 8. - Sébastien de Brossard, kompozitor, muzički teoretičar (* 1655)
- 12. 10. - Frederik IV, kralj Danske i Norveške (* 1671)
- 16. 10. - Antoine de la Mothe Cadillac, istraživač Amerike (* 1658)
- 23. 10. - Anne Oldfield, glumica (* 1683)
- 30. 10. - Nedîm, osmanski pesnik (* ca. 1681)
- 1. 11. - Luigi Ferdinando Marsili, vojnik, naučnik (* 1658)
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
