Břetislav I od Češke

Bretislav I, knez Češke
Bretislav I od Češke otima buduću suprugu Judith od Schweinfurta iz samostana. Detalj Dalimilove kronike.
Suprug/a/e/zi	Judith od Schweinfurta
Plemićka porodica	dinastija Pšemislovića
Otac	Oldřich od Češke
Majka	Božena
Rođen/a	između 1002. i 1005.
Umro/la	10. 1. 1055. Chrudim

Břetislav (fonetski: Bržetislav; ponekad navođen i kao Bretislav; 1002/1005 - 10. januar 1055), također poznat i po nadimku Češki Ahilej, bio je knez Češke iz dinastije Pšemislovića, koji je vladao od 1035. do smrti.

Rodio se kao sin kneza Oldricha i njegove konkubine, seljanke po imenu Božena. Zbog svog nezakonitog porijekla nije se smatrao dostojnim supruge plemenitog ili visokog roda, ali je taj problem riješio tako što je 1019. Judith (češki: Jitka), kćer nordgauskog markgrofa Heinricha, oteo iz samostana u Schweinfurtu i na silu vjenčao.

Oldrich se tokom posljednjih godina očeve vladavine istakao u vojnim pohodima protiv Poljaka kojima je između 1019. i 1029. Moravska vraćena pod češku vlast. Poslije je oko 1030. i 1031. ratovao s Mađarima nastojeći pod češku vlast staviti Slovačku. Nakratko je bio protjeran sa dvora kada mu je godine 1033. oca, uz pomoć bavarskog vojvode Heinricha VI, svrgnuo njegov stric Jaromir. No već sljedeće godine mu se otac vratio na prijestolje. Poslije njegove iznenadne smrti, Bretislav je preuzeo prijestolje u novembru 1034.

Bretislav je 1035. pomogao rimsko-njemačkom caru Konradu II u pohodu protiv Lužičana. Godine 1039. je pokrenuo veliki pohod na Poljsku, tokom koga je uspio zauzeti i opljačkati poljsku prijestolnicu Gniezno, te na povratku osvojiti dio Šleske, uključujući i Wroclaw. Tada su u Prag dovedene opljačkane relikvije sv. Adalberta, Radima Gaudentiusa i još nekoliko svetaca; to je za posljedicu imalo trajni gubitak prestiža Gniezna među poljskim naseljima, te je poljska prijestolnica premještena u Krakow, koji će kasnije postati središte poljske države i kulture.

Godine 1040. je Bretislav došao u novi sukob sa njemačkim kraljem Heinrichom III. Iako su njemačke trupe poražene u bitci kod Brůdeka, sljedeće godine su zaobilaznim putem uspjele doći do Praga i staviti ga pod opsadom. Suočen sa pobunom u redovima svoje vojske, Bretislav je pristao na Heinrichove mirovne uvjete te se odrekao svih svojih osvajanja osim Moravske.

Godine 1047. je Heinrich isposlovao mirovni sporazum između Čeha i Poljaka, kojim su se Poljaci obavezali da neće napadati Češku u zamjenu za godišnji danak gradu Gnieznu.

Bretislavova unutrašnja politika je bila obilježena nastojanjem da se nastavi pokrštavanje njegovih podanika. U tu je svrhu izdao ukaze kojim se zabranila poligamija i trgovanje nedjeljom. Godine 1054. je donio nove zakone o nasljeđivanju, kojim je ustanovio načelo tzv. agnatskog senioriteta, temeljem koga su braća u nasljeđivanju imala prednost pred sinovima; također je odredio da mlađi članovi vladajuće dinastije imaju pravo vladati svojim lenima, ali uz diskreciono pravo vladara da ih u svakom trenutku oduzme.

U praksi je to značilo da ga je na prijestolju (i u Češkoj) sljedeće godine naslijedio najstariji sin Spytihněv; Moravska je podijeljena između ostala tri mlađa sina - Olomouc je dobio Vratislav, Znojmo je dobio Konrad, a Brno je dobio Otto. Najmlađi sin Jaromir se zaredio i postao biskup Praga.

Literatura

• Krzemieńska, Barbara (1999). Břetislav I.: Čechy a střední Evropa v prvé polovině XI. století (2nd. izd.). Praha: Garamond. ISBN 80-901760-7-0. 

Kraljevske titule
Prethodi: Oldřich	knez Češke 1035–1055	Slijedi: Spytihněv II