Bitka kod Gazale
| Bitka kod Gazale | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment Sjevernoafričke kampanje | |||||||
 Rommelov plan napada Britanski artiljerci | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 UKBritanska Indija Južnoafrička Unija Slobodna Francuska Rodezija SAD |
 Treći Reich Kraljevina Italija
| ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Claude Auchinleck Neil Ritchie |
Erwin Rommel Ettore Bastico | ||||||
| Snage | |||||||
| 110,000 vojnika 843 tenkova, 604 aviona |
90,000 vojnika (50,000 Njemaca, 40,000 Talijana) 560 tenkova (228 talijanskih), 542 aviona | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 50.000 vojnika (od tog oko 35.000 zarobljenih i ranjenih) | 3.360 vojnika | ||||||
Bitka kod Gazale vodila se između osovinskih i savezničkih snaga za Drugog svjetskog rata od 22. maja do 21. juna 1942. kod libijskog sela Gazala ispred Tobruka.[1]
Komandant osovinskih snaga bio je Erwin Rommel, dok je savezničkim snagama komandirao general Claude Auchinleck. Osovinske snage bile su združene njemačko-talijanske snage kolokvijalno zvane Panzerarmee Afrika (Tenkovska Armija Afrika). Glavnina savezničkih snaga bila je Britanska 8 armija sa pomoćnim jedinicama iz dominiona (Britanska Indija, Južnoafrička Unija) uz jednu brigadu Slobodne Francuske.[1]
Britanska 8 armija je početkom 1941. u svojoj ofenzivi oslobodila Tobruk i odbacila osovinske snage (Afrički korpus) sve do El Agheila i skoro potpuno iz Kirenaike.[1]
Rommel je nakon nekoliko sedmica pauze, koje je iskoristio da pregrupira svoje snage nakon povlačenja, ponovno krenuo u ofenzivu u januaru 1942.[2] Krenuo je u tri kolone i ponovno zauzeo Bengazi i natjerao britanske snage na povlačenje.[1] Uz par bitaka i minimalne gubitke uspio je do 6. februara izbiti na liniju kod sela Gazala, istočno od Kirenaike i 56 km zapadno od Tobruka.[2]
Iako je Churchill vršio pritisak na generala Auchinlecka da napadne, to je prvi napravio Rommel. U noći 26./27. maj 1942. prošao je pored južnog krila Britanske 8 armije sa tri oklopne divizije Afričkog korpusa, povevši sa sobom u napad i talijansku oklopnu diviziju i talijansku motoriziranu pješadijsku diviziju. Četiri talijanske pješadijske divizije ostavio je da drže front prema Gazali.[3]
Britanske jedinice su se dobro ukopale, pa se Rommel nije mogao probiti do mora, bez da ne savlada njihove linije kod Gazale. Ono što nije znao bila je činjenica da je Britanska 8 Armija dobila više od 200 tenkova M3 Grant iz Sjedinjenih Američkih Država. Oruđe koje je konačno moglo svojim topovima od 75 mm parirati njemačkim panzerima. Zbog tog je njegov ponovni napor da se probije domora 28. maja, loše prošao - jer su britanski tenkisti uništili dosta njegovih tenkova. Sutradan je naredio svojim udarnim divizijama da zauzmu obrambeni položaj.[3]
Situacija i rizičan položaj u kom se našao, kasnije je nazvana - kotao, jer se razdvojio od svojih snaga i logistike - britanskim garnizonom i velikim pojasom minskih polja.
Rommel se nakratko našao u škripcu 29. maja, dok je bio zarobljen između Tobruka, britanskih tenkova i velikog minskog polja na zapadu. Međutim konvoj kog su osiguravale talijanske trupe uspio se probiti preko britanskih linija i donjeti nephodni ratni materijal, time su omogućili nastavak ofenzive. Napad je počeo 30. maja prema zapadu prema početnim linijama fronta kako bi povezao svoje redove i nedavno zauzete teritorije. U tom napadu uništena je 150. britanska pješadijska brigada kod Sidi Muftaha.[4]
Prvih dana juna 1942. avioni RAF-a obrušili su se na Rommelove jedinice, dok ih je Britanska 8 armija napala na tlu. Vjerujući da je Rommel sada u klopci, Britanci su nastavili trošiti svoje tenkove u skupocjenim i nefikasnim napadima na kotao, jer su mislili da je Rommelova predaja neizbježna.[3]
Demantirali su ih događaji 11. juna 1942. kad se situacija totalno preokrenula. Rommelove tenkovske divizije napale su istočno krilo, stisnuvši većinu preostalih britanskih tenkova u uski koridor gdje su ih mogle tući unakrsnom vatrom.[3] Britanska 8 armija koja je nekoliko sedmica]] prije tog imala 700 tenkova, sad je spala na desetinu od tog broja. Zbog tog se general Neil Ritchie 14. juna povukao sa fronta kod Gazale i počeo ubrzano povlačiti prema egipatskoj granici, ostavljajući garnizon u Tobruku u potpunoj izolaciji.[3]
Rommel je zauzeo dotad neosvojivi Tobruk 21. juna, pritom zarobivši njegov garnizon sa 33.000 vojnika i ogromnom količinom ratnog materijala. Taj poraz se smatra jednom od najtežih britanskih ratnih katastrofa usporediv jedino sa padom Singapura.[3]
Nakon bitke general Claude Auchinleck smjenio je Ritchia i umjesto njega preuzeo komandu nad Britanskom 8 armijom u Bitci kod El Alameina.[1]
Pobjeda koju je Wehrmacht ostvario dovela je do unaprijeđenja Rommela u čin feldmaršala. Winston Churchill nazvao je gubitak Tobruka sramotom jer je utjecao na ugled Britanske armije. Činjenica da je Rommel unaprijeđen iako nije bio član Nacističke partije ukazuje na to koliko ga je Hitler cijenio.[1]
Britanska 8 Armija pretrpjela je najviše gubitaka jer je izgubila preko 50.000 vojnika i imala oko 35.000 zarobljenih i ranjenih. S druge strane gubici osovinskih snaga bili su mali oko 3.360 vojnika.[1]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 „Battle of Gazala - Important Battles Throughout History” (engleski). World Atlas. Pristupljeno 6. 12. 2019.
- ↑ 2,0 2,1 „Drive to Nowhere: The Myth of the Afrika Korps, 1941-43” (engleski). The National WWII Museum New Orleans. Pristupljeno 6. 12. 2019.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Rommel’s advance and the fall of Tobruk” (engleski). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 6.12. 2019.
- ↑ „Battle of Gazala” (engleski). World War II Database. Pristupljeno 6. 12. 2019.
