William Wallace
| William Wallace | |
|---|---|
|
| |
| Informacije | |
| Rođenje | oko 1270. negdje oko Paisleya, Kraljevina Škotska |
| Smrt | 23. august 1305.[1] London, Kraljevina Engleska |
William Wallace (škotsko-gelski: Uilleam Uallas) bio je jedan od najvećih škotskih heroja, lider borbe za oslobođenje od engleske vlasti u prvim godinama borbe za nezavisnost koja je nakon njegove smrti uspješno završena.
Wallaceov otac Malcolm Wallace bio je sitni feudalac u Renfrewu. Kad je 1296. engleski kralj Edward I svrgnuo i zatvorio škotskog kralja Johna Balliola i proglasio sebe vladarom Škotske, to je izazvalo revolt kod Wallacea. Prva akcija koju je poduzeo u maju 1297. godine, sa nekih 30 pristaša bila je paljenje Lanarka i ubojstvo njegova engleskog šerifa.[1] Wallace je nakon tog organizirao pravu vojsku sastavljenu od običnih seljaka i sitnih feudalaca i napao jednog za drugim engleske garnizone između rijeka Forth i Tay.[1]
Zbog tog se protiv njega uputio John Warenne, earl od Surreya sa popriličnom vojskom, dvije vojske sudarile su se 11. septembra 1297. godine, kod mosta na Forthu, nedaleko Stirlinga. U tom sukobu znanom kao Bitka kod sterlingškog mosta Wallace je teško porazio Engleze, i zauzeo stirlingšku utvrdu. Nakon tog je Škotska bila gotovo potpuno slobodna, bez nekih većih engleskih garnizona.[1] Wallace je u oktombru napao sjevernu Englesku i opustošio grofovije Northumberland i Cumberland.[1] Nakon povratka u Škotsku početkom decembru 1297. godine, Škoti su Wallacea proglasili vitezom i gvardijanom umjesto Balliola.[1] Ipak, podrška brojnih plemića bila je samo deklarativna, jer su se bojali Edwardova povratka iz rata u Francuskoj.
Kad se Edward I konačno vratio u Englesku u martu 1298. godine, vrlo se malo odmarao, jer je već 3. jula napao Škotsku. Edwardovi strijelci i konjanici su 22. jula nadvladali Wallacevu vojsku u Bitci kod Falkirka (okolica Stirlinga). Iako Edward nije uspio ugušiti škotski otpor, jedno mu je uspjelo – srušio je Wallacev vojnički ugled.[1] Zbog tog je on u decembru podnio ostavku na položaj regenta, pa su ga naslijedili Robert Bruce (koji je kasnije proglašen kraljem) i John Comyn "Crveni".[1]
Postoje neki tanki dokazi da je Wallace 1299. otišao u Francusku, a nakon toga je djelovao kao osamljeni gerilski vođa po škotskim brdima, ali se od jeseni 1299. gotovo ništa nezna o njegovoj aktivnosti za više od četiri godine. Do 1304. se većina škotskih plemića pomirila sa sudbinom i Edwardovom vlašću, a Englezi su nastavili bjesomučnu potragu za Wallacom. Na kraju su ga uspjeli zarobiti 5. augusta 1305. godine, pored Glasgowa. Nakon tog su ga otpremili u London, gdje je osuđen kao izdajica kralja, i pored tog što se branio da se nikad nije zakleo Edwardovu na vjernost, obješen je i rasčetvoren.[1] Ni njegova smrt nije zaustavila Škote u težnji za nezavisnošću, jer je već 1306. Robert Bruce podigao ustanak koji je na kraju doveo do škotske nezavisnosti.[1]
O Wallaceu su ispisane mnoge romantične priče još u 15. vijeku, dobar dio njih pripisuje se Henryju Minstrelu (Slijepom Harryju). Iako većina tih priča nema puno veze sa realnošću, dobar dio ljudi čvrsto vjeruje u njih, jer je Wallace izrastao u mitološku figuru. U njegovu čast je između 1861. i 1869. na vrhu stijene Abbey Craig pored Stirlinga podignut velebni spomenik.[1]
