Hidžaz

Hidžaz
arap. الحجاز
Al-Ḥijāz-Al-Ḥiǧāz
Hidžaz; arap. الحجاز; Al-Ḥijāz-Al-Ḥiǧāz
	Iznad: najsvetije mjesto Islama, Sveta džamija, koja okružuje u sredini Kabu, u zemlji Meka rođenja i porekla Muhameda, godišnja tačka hodočasnika za milione muslimana. ; Ispod: mapa Hidžaza koja pokazuje gradove Meka, Medina, Džeda, Janbu i Tabuk. Region Saudijska Arabija je označen crvenom, a kraljevina hidžaz iz 1923. je zelenom.
Provincije	Baha, Meka, Medina i Tabuk

Hidžaz ili Hedžaz (arap. الحجاز al-Ḥijāz-Al-Ḥiǧāz, doslovno „barijera“) je planinska regija u zapadnoj Saudijskoj Arabiji. Granice su joj uglavnom određene obalom Crvenog mora, te se pruža od Hakla u Akapskom zalivu do Džizana. Glavni grad je Džeda, ali je verovatno poznatija po islamskim svetim gradovima Mekom i Medinom. Zbog islamskih svetih mesta Hidžaz ima veliku važnost kako u arapskom tako i u islamskom svetu, odnosno politici. Naziv „barijera“ je dobila zato što razdvaja zemlju Nadžd na istoku od zemlje Tihama na zapadu.^[1]

Istorija

Istorijski dokazi ukazuju na to da je Hedžaz (ili bar neki njegov deo) bio pod rimskom vlašću kao provincija Arabia Petrea.^[2] Kasnije je vekovima bio pod vlašću regionalnih sila kao Egipat da bi od 16. veka postao deo Osmanskog carstva gde je administrativnom reorganizacijom 1864. formiran vilajet Hedžaz. Početkom 20. veka Hedžaz je uživao kratkotrajni period kao nezavisna država. Godine 1916. je Šarif Husein ibn Ali proglasio nezavisnost Hedžaza, ali je je njegovu vlast godine 1924. srušio Ibn Saud iz susedne regije Nadžd te formirao kraljevinu Hedžaza i Nedžda, kasnije poznatu kao kraljevina Saudijska Arabija.^[3]

Hidžaz je bio početna tačka islama pod Muhamedom u 7. veku, koji se proširio na veći deo Bliskog istoka i severne Afrike nakon uspostavljanja kalifata. Međutim, zemlja je ubrzo izgubila svoju političku važnost kada su Omejadi 661. preselili svoju rezidenciju u Damask. Od kraja 10. veka Hidžazom su vladali šerifi od Meke, koji su sukcesivno priznavali vlast raznih muslimanskih dinastija, kao što su Fatimidski kalifat, Ajubidi i Mameluci. U drugoj polovini 19. veka pokušali su da više pod svoju kontrolu stave Hidžaz i u početku su formirali vilajet Džedu, koji je nastao iz vilajeta Habeš, iz koje je, nakon vilajetske reforme, od 1867. godine nastala nova provincija Hidžaz. U tu svrhu poslužila je i izgradnja Hidžazske železnice. Uoči Prvog svetskog rata, Medinski sandžak je izdvojen kao nezavisni sandžak, koji je direktno odgovarao centralnoj vladi.

Husein ibn Ali al-Hašimi, veliki šerif Meke od 1908. godine, pokrenuo je pobunu protiv Osmanlija tokom Prvog svetskog rata 1916. godine, u kojoj su ga podržali Lorens od Arabije i Velike Britanije. Međutim, obećanja Velike Britanije o uspostavljanju arapskog kraljevstva nakon rata nisu ispunjena. Kralj Hidžaza Husein (1916—1924), nije bio u stanju da se afirmiše protiv Ibn Sauda i vehabija. Kraljevina Hidžaz je ujedinjena sa Nedžadom, 1926. godine a 1932. postala je deo današnje kraljevine Saudijske Arabije.^[4]

Geografija

Predeo Hidžaza je veličine 461.111 km² i obuhvata severozapadni deo Arapskog poluostrva do oko jemenskih visoravni, u novije vreme često samo do granice pejzaža Asir. Na severu, Hidžaz nije jasno razgraničen od regiona koji se zove Šam (Velika Sirija sa Jordanom i Palestinom). Na zapadu, Crveno more čini prirodnu granicu. Na vrhu Vadi Hamada počinje pejzaž Midijan, koji se često ne računa kao deo stvarnog Hidžaza i koji se proteže do Akaba. Suva obalna ravnica Tihama se takođe često ne računa kao deo Hidžaza. Razgraničenje istočno od Nadžd (Nadždskhd-a znači brdsko područje) nije baš jasno.

U geološkom smislu Hedžaz je smešten u Velikoj dolini raseda. Oblast je poznata po tamnijem pesku vulkanskog porekla. Hedžaz u nekim izvorima uključuje i gornje Saravat koje topografski razdvaja Najd od Tehamaha.