Vodonik selenid
| |||
| Nazivi | |||
|---|---|---|---|
| IUPAC naziv
Vodonik selenid
| |||
| Drugi nazivi
Selenovodonična kiselina
selan selen hidrid | |||
| Identifikacija | |||
3D model (Jmol)
|
|||
| ChEBI | |||
| ChemSpider | |||
| ECHA InfoCard | 100.029.071 | ||
| KEGG[1] | |||
| RTECS | X1050000 | ||
| UN broj | 2202 | ||
| |||
| Svojstva | |||
| H2Se | |||
| Molarna masa | 80,98 g/mol | ||
| Agregatno stanje | Bezbojni gas | ||
| Gustina | 3,553 g/cm3 | ||
| Tačka topljenja | -65.73°C (207.42 K) | ||
| Tačka ključanja | -41.25°C (231.9 K) | ||
| 0.70 g/100 mL | |||
| Rastvorljivost | rastvoran u CS2, fozgenu | ||
| Kiselost (pKa) | 3.89 | ||
| Struktura | |||
| Oblik molekula (orbitale i hibridizacija) | Povijen | ||
| Opasnosti | |||
| Bezbednost prilikom rukovanja | ICSC 0284 | ||
EU klasifikacija (DSD)
|
 F+  T  N
| ||
| R-oznake | R23/25, R33, R50/53 | ||
| S-oznake | (S1/2), S20/21, S28, S45, S60, S61 | ||
| NFPA 704 | |||
| Tačka paljenja | zapaljivi gas | ||
| Letalna doza ili koncentracija (LD, LC): | |||
LCLo (LCLo)
|
0.3 ppm (zamorac, 8 hr) 5.9 ppm (pacov, 1 hr)[5] | ||
| SAD zdravstvene granice izlaganja (NIOSH): | |||
PEL (dozvoljivo)
|
TWA 0.05 ppm (0.2 mg/m3)[4] | ||
REL (preporučeno)
|
TWA 0.05 ppm (0.2 mg/m3)[4] | ||
IDLH (neposredna opasnost)
|
1 ppm[4] | ||
| Srodna jedinjenja | |||
Drugi anjoni
|
H2O H2S H2Te H2Po | ||
Drugi katjoni
|
Na2Se Ag2Se | ||
Srodna jedinjenja
|
Arsin | ||
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje materijala (na 25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
 verifikuj (šta je   ?)
| |||
| Reference infokutije | |||
Vodonik selenid je neorgansko jedinjenje sa formulom H2Se. On je najjednostavniji i virtualno jedini hidrid selena. H2Se je bezbojan, zapaljiv gas pod standardnim uslovima. On je najtoksičnije jedinjenje selena sa limitom ekspoziture od: 0.05 ppm u toku perioda od 8 časova. Ovo jedinjenje ima iritirajući miris.
Struktura i osobine
[уреди | уреди извор]H2Se ima povijenu strukturu sa H-Se-H uglom veze od 91°. Konzistentno sa tom strukturom, postoje tri IR vibraciona banda: 2358, 2345, i 1034 cm−1.
H2S i H2Se imaju slične osobine, mada je selenid kiseliji sa pKa = 3.89, i drugim pKa = 11.0 na 25 °C. Direktna posledica H2Se kiselosti je njegova rastvorljivost u vodi.
Priprema
[уреди | уреди извор]Vodonik selenid se industrijski priprema tretiranjem elementarnog selena na T > 300 °C sa vodonikom.[6] Više načina dobijanja H2Se je objavljeno. Oni su podesni za pripremu na velikoj i maloj skali. U laboratoriji, H2Se se obično priprema dejstvom vode na Al2Se3, uporedo sa formiranjem alumine. Srodna reakcija je kiselinska hidroliza FeSe.[7]
- Al2Se3 + 6 H2O ⇌ 2 Al(OH)3 + 3 H2Se
H2Se se može dobiti putem različitih metoda za in situ generisanje u vodenim rastvorima koristeći bor hidrid, Maršov test i Devardovu leguru.[8]
Reference
[уреди | уреди извор]- ^ Joanne Wixon; Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast. 17 (1): 48—55. doi:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
- ^ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today. 15 (23-24): 1052—7. PMID 20970519. doi:10.1016/j.drudis.2010.10.003.
- ^ Evan E. Bolton; Yanli Wang; Paul A. Thiessen; Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry. 4: 217—241. doi:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ^ а б в NIOSH Džepni vodič hemijskih hazarda 0336
- ^ „Hydrogen selenide”. Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ^ Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. 2005.
- ^ Féher, F. In "Handbook of Preparative Inorganic Chemistry"; Brauer, E., Ed.; Academic: New York, 1963; 1, p 418.
- ^ Sonoda, N.; Kondo K.; Nagano, K.; Kambe, N.; Morimoto, F. Angewandte Chemie, International Edition English 1980, vol. 19, page 308
