2019

Jierhunnert:	20. Jierhunnert · 21. Jierhunnert · 22. Jierhunnert
Jier:	< · 2017 · 2018 · 2019 · 2020 · 2021 · >


Kalännere
Gregorioansken Kalänner	2019 MMXIX
ab urbe condita	2772
Armeensken Kalänner	1468 ԹՎ ՌՆԿԸ
Chineesken Kalänner	4715 – 4716 乙戌 – 丙亥
Äthiopisken Kalänner	2011 –2012
Hebräisken Kalänner	5779 – 5780
Hindu-Kalännere
- Vikram Samvat	2074 – 2075
- Shaka Samvat	1941 – 1942
Iroansken Kalänner	1397 –1398
Islamisken Kalänner	1441 –1441

Foarfaale

1. Januoar: Die gjuchts-populistiske Jair Bolsonaro trät sien Boantje as Stoatspräsident fon Brasilien oun.
1. Januoar: Ounsleeke in Bottrop, Essen un Oberhausen - Aan düütsken Neonazi fersoacht, mäd een Auto Asyl-Bewierwere dood tou fieren. Tjoon Ljuude, deerfon two Bäidene, wäide ferseerd, man dät rakt neen Doode. Monken do tjoon Ferseerde sunt fieuw syriske Fluchtlinge, two uut Afghanistan, aan Essener mäd turske Wuttele, uur do two uurige lät sik in do Begjuchte niks ruutfiende. Ju Ienoardenge as Terror-Ounsleek is striedich, uumdät die Deeder fon aan Psychiater foar nit ful skäildfäidich heelden wuude.
21. Januoar: Taliban-Terroristen griepe een militärisk Trainings-Leeger in ju afghaniske Provinz Wardak oun. Jo bruuke een Auto-Bumbe un Skjootwoapen. Dät rakt 126 Doodesoffere, plus do tjo doode Oungriepere, un buppdät bit tou 70 Ferseerde.
15. Meerte: Ounsleek ap two Moscheen in Christchurch: Aan australisken Neonazi-Terrorist gript two Moscheen in ju näiseeloundske Stääd Christchurch oun. Hie skjut 51 Moanskene dood un ferseert noch 50 moor.
15. Meerte: Demokratie-Aktivisten in Honkong beginne, juun een ploand Uutlääwerengs-Gjucht tou protestierjen. Uur do foulgjende Mounde rakt dät moor un moor Protest, fon Juni oun sweere Sträitenslachten twiske Demonstranten un Dreguunere un aal sowät. Do Proteste sunt bit nu tou (Stound: Januoar 2020) noch nit foarbie.
23. Meerte: In ju Region Mopti in't Noude fon Mali griepe Extremisten uut dät Foulk fon do Dozo Zivilisten uut dät Foulk fon do Fulbe oun. Bie dän Terror-Ounsleek, die in dän Touhoopehong fon dän Konflikt in Noud-Mali (sänt 2012) tou sjoon is, rakt dät 160 Doode un touminst 70 ferseerde.
2. April: Die algeriske Präsident Abd al-Aziz Bouteflika trät tourääch.
10. April: In'n Ferloop fon dät Projekt Event Horizon Telescope slumpet dät, een direkte Bielde fon ju Akkretions-Skieuwe fon een Swot Gat (Messier 87) tou moakjen
11. April: Die sudoanske Stoats-Präsident Umar al-Baschir wäd fon dät Militär fon dät Lound ousät.

15. April: Aan grooten Bround in ju Kathedroale Notre-Dame in Paris moaket grooten Skoade, man dät läipste kon ferhinnerd wäide. Aan Fjuurweermon un twäin Dreguunere wäide licht ferseerd, wichtige Kunst-Objekte un Reliquien wäide rädded, Deele fon dät Gewölft wäide bie dän Bround fon dät Täk truchsloain, man dät maaste fon ju Säärke stoant noch.
18. April: Ju Journalistinne Lyra McKee wäd in Noud-Irlound truch ju noud-iriske separatistiske Terror-Gruppe "Näie IRA" doodskeeten.
21. April: Terror-Ounsleeke in Sri-Lanka - Ap dän Paaske-Sundai griepe islamistiske Terroristen in Sri Lanka moorere Säärken un Hotels oun. Dät rakt touminst 253 Doode, 485 moor wäide ferseerd. Die Islamiske Stoat nimt dän Oungriep foar sik in Ounspröäk.
27. April: Ounsleek ap een Synagoge in Poway - In ju litje Stääd Poway in dän US-Buundesstoat Kalifornien gript aan Neonazi ju Chabad-Synagoge oun. Hie skjut een Persoon dood un ferseert noch tjo moor.
30. April: Akihito, die Tennō (Kaiser) fon Japan, tonket ou.
1. Moai: Naruhito foulget sin Foar Akihito ap dän japoansken Troon.
17. Moai: Stilkens filmde Apnoamen, do do FPÖ-Politikere Heinz-Christian Strache (Vizekanzler fon Aastriek) un Johann Gudenus in't Jier 2017 in een Ferien-Huus ap Ibiza wiese, wäide truch do Online-Medien Süddeutsche.de un Spiegel Online eepentelk moaked. In düsse Film-Apnoamen baale do Politikere mäd een Skauspielerske, ju do bee foarmoaket, ju waas ju Nichte fon aan rusken Oligarch, uur ju Muugelkhaid, ju "Kronenzeitung" tou koopjen un somäd Ienfloud ap ju eepentelke Meenenge tou niemen. Buppedät wiese jo sik as korrupt. Dät fiert tou ju Ibiza-Affäre.
18. Moai: In ju Ibiza-Affäre ferkloorje do aastriekiske FPÖ-Politikere Heinz-Christian Strache un Johann Gudenus dät jo fon aal hiere Boantjene in Politik un Paatäi touräächtreede wollen. Säiwends kwäd die aastriekiske Buundeskanzler Sebastian Kurz (ÖVP), ätterdät hie mäd Buundespräsident Alexander Van der Bellen boald häd, dät Eende fon ju Koalitsjoon twiske ÖVP un FPÖ.
24. Moai: Bie aan islamistisken Bumben-Ounsleek in ju frantsööske Stääd Liyon (arpetoansken Noome, frantsöösk: "Lyon") wäide 13 Ljuude ferseerd. Doode rakt dät nit. Die Terrorist häd dän islamisken Stoat ju Tjoue swädden.
28. Moai: Infoulge fon ju Ibiza-Affäre sät die aastriekiske Buundespräsident Alexander Van der Bellen aal do Liede fon ju Buundesregierenge Kurz I ou, ätterdät ap dän Dai in't Foaren die Nasjonoalräid ju Regierenge dät Wontjouen uutspreeken häd.

Brigitte Bierlein as Buundeskanzlerske fon Aastriek

30. Moai: Brigitte Bierlein wäd as eerst Wieuw in ju Geskichte fon ju Republik Aastriek as Buundeskanzlerske designierd. Ju kricht fon Buundespräsident Alexander Van der Bellen dän Apdraach, een Uurgongsregierenge tou bieldjen, ätterdät ju oolde Regierenge infoulge fon ju Ibiza-Affäre ousät wuuden is. Ap dän 3. Juni wäd ju amtelk "angelobt".
2. Juni: Die CDU-Politiker Walter Lübcke wäd foar sien Huus in Wolfhagen-Istha in't noudelke Hessen doodskeeten. Die Möärender is fermoudelk die Neonazi Stephan Ernst.
3. Juni: In ju sudoanske Haudstääd Khartum slo do näie Moachthääbere fon dät Transitional Military Council een Demonstratsjoon brutoal deel. Dät rakt 118 Doode un touminst 650 moor wäide ferseerd.

29. Juni: Dät in't Middelmeer iensätte Räddengs-Skip Sea-Watch 3 unner ju Kaptainske Carola Rackete lait sunner Ferlof fon do italieenske Behöörden in dän Hoawen fon Lampedusa oun. Ju Kaptainske saach sik twoangen, dät tou dwoon, uum do räddede Fluchtlinge seeker oun Lound tou brangen. Italien aaskede, do skuulen ätter Libyen, man dät is een Burgerkriechslound, deer kon me nit fon n seekeren Hoawen baale. Foar ju Kaptainske häd die Foarfaal juristiske Foulgen.
30. Juni: US-Präsident Donald Trump mät bie aan Besäik in Suud-Korea spontoan Kim Jong-un bie dät binner-koreoanske Skeed, deerbie beträt hie as eersten amtierjenden US-Präsident noudkoreoansken Boudem.
28. Juli: Bie een Attentat in ju kaliforniske Stääd Gilroy skjut aan Oungrieper tjo Offere dood un sik sälwen uk. Tweelich uur Ljuude wäide ferseerd.
3. August: Bie aan Terror-Ounsleek in ju texoanske Stääd El Paso skjut aan rassistisken Terrorist 22 Ljuude dood, buppedät rakt dät 24 ferseerde. Monken do 22 Doode sunt trättien US-amerikoanske, oachte mexikoanske un een düütsk Offer. Die Terrorist kwäd, hie wüül so fuul Mexikoanere as muugelk dood skjoote.
9. Oktober: In aan Terror-Ounsleek in Halle (Saale) fersoacht aan düütsken Nazi-Terrorist, ap dän Jom Kippur, dän hoochsten juudsken Fierdai, mäd Skjootwoapen in een Synagoge ientoutringen, uum deer do beedjende Ljuude dood tou skjooten. As him dät nit slumpet, uumdät hie ju Doore fon ju Synagoge nit eepen kricht, skjut hie buute een Wieuw dood, dät foarbie gungt. Ätters gungt hie in aan Döner-Loaden un skjut deer aan Kunde dood, buute skjut hie noch aan Passant dood. Noch moor Ljuude wäide ferseerd, man dät blift bie two Doode. Ap dän sälgen Dai wäd hie fäästnuumen.
26. November: Bie een Äidbieuwjen in Albanien rakt dät 51 Doode, sowät 2000 ferseerde un masse Skoaden oun Bauwierke.
29. November: Aan islamistisken Terrorist möärent in London two Ljuude mäd een Soaks.
10. Dezember: Bie aan antisemitisken Oungriep ap aan koscheren Ietelweeren-Winkel in Jersey City (New Jersey, USA) wäide aan Dreguuner, träi juudske Zivilisten un do bee Oungriepere sälwen uum't Lieuwend broacht. Do Oungriepere häbe Sympathien foar ju Sekte fon do sonaamde "Swotte Hebräere".
30. Dezember: Die chineeske Dokter Li Wenliang (李文亮 / Lǐ Wénliàng) moaket eepentelk, dät een SARS-äänelke Virus-Kroankhaid (leeter bekoand as COVID-19), in ju Stääd Wuhan kursiert. Kuute Tied leeter hie twoangen, dät tourääch tou niemen, eer hie sälwen doodelk oun Corona kroank wäd.
31. Dezember: Chineeske Amtsljuude informierje ju WHO uur "Faale fon Omme-Seeregaid mäd uunbekoande Uurseeke" in Wuhan. Dät honnelt sik uum do 27 eerstdokumentierde COVID-19-Kroanke, do sik mäd dät Virus SARS-CoV-2 infisierd hieden. As sik leeter ruutstoalt, hiede dät al in'n November coronakroanke roat.

Stuurwen

10. Januoar: Barbara Wharton Low, britisk-amerikoanske Biochemikerinne un Biophysikerinne
11. Januoar: Elaine Koppelman, amerikoanske Mathematikerske
11. Januoar: Charles Soreng, indisken roomsk-kathoolsken Biskop
11. Januoar: Sue Povey, britiske Genetikerske
24. Januoar: Fernando Sebastián Aguilar, spoansken roomsk-kathoolsken Kardinoal
1. Februoar: Ursula Karusseit, düütske Skauspielerske un Regisseurinne
7. Februoar: Heidi Mohr, düütske Foutbaal-Spielerske
19. Februoar: Karl Lagerfeld, düütsken Mode-Skäpper
4. Meerte: Klaus Kinkel, düütsken Politiker (FDP)
4. April: Marilyn Mason, US-amerikoanske Oargelistinne
21. April: Hannelore Elsner, düütske Skauspielerske, Synchronbaalerske un Skrieuwerske
26. April: Ellen Schwiers, düütske Skauspielerske
1. Moai: Elisabeth Gössmann, düütske roomsk-kathoolske Theologinne
12. Moai: Nasrallah Boutros Sfeir, libaneesken maronitisken Patriarch un Kardinoal fon ju roomsk-kathoolske Säärke (wier ju maronitiske Säärke tou heert)
13. Moai: Doris Day, US-amerikoanske Skauspielerske un Sjungerske
20. Moai: Niki Lauda, aastriekisken Motorsportler
2. Juni: Walter Lübcke, düütsken CDU-Politiker
5. Juni: Elio Sgreccia, italieensken roomsk-kathoolsken Kardinoal
17. Juni: Mohammed Mursi, ousätten ägyptisken Stoatspräsident
24. Juni: Henriette Cohen, frantsööske Uurlieuwjende fon ju Schoah
28. Juni: Lisa Martinek, düütske Skauspielerske
2. Juli: Costa Cordalis, griechisk-düütsken Sloagersjunger
13. Juli: Paolo Sardi, italieensken roomsk-kathoolsken Kardinoal
19. Juli: John Adel Elya, libaneesisk-US-amerikoansken melkitisken Biskop fon ju Eparchie Newton (USA)
20. Juli: Margaretha Grosser, seelterske Skrieuwerske un Uursätterske
25. August: Ferdinand Piëch, aastriekisken Manager in ju Automobil-Industrie
3. September: José de Jesús Pimiento Rodriguez, kolumbioansken roomsk-kathoolsken Kardinoal
4. September: Roger Etchegaray, frantsöösken roomsk-kathoolsken Kardinoal
22. Oktober: Marieke Vervoort, belgiske Rulstoul-Licht-Atlethinne in dän Behinnerden-Spoart.
26. of 27. Oktober: Abu Bakr al-Baghdadi, Terrorist un Uppermon fon dän sonaamden Islamisken Stoat, die sik sälwen as Kalif iensät häd.
6. September: Robert Mugabe, fon 1987 bit 2017 Präsident / Diktoator fon Simbabwe
2. November: Bogaletch Gebre, äthiopiske Mikrobiologinne un Striederske foar do Gjuchte fon Wieuwljuude
7. November: Regine Heinecke, düütske Moalerske
7. November: Margarita Salas, spoanske Biochemikerinne un Molekuloargenetikerinne
17. November: Susan Cernyak-Spatz, US-amerikoanske (uurspröängelk aastriekiske) Germanistinne un Holocaust-Uurlieuwende
2. Dezember: Johann Baptist Metz, düütsken roomsk-kathoolsken Pestoor un Theologe