Neobiota

N Kanienken

Neobiota (N Pluralwoud, ap Seeltersk: Näie Lieuweweesen) sunt wüülde Lieuweweesen, do do Moanskene in n uur Ökosystem importierden. Ju Wietenskup, ju sik mäd Neobiota befoatet, is ju Invasionsbiologie. Fuul Neobiota skoadje dät autochthone Ökosystem, toun Biespiel truch Fertringenge fon autochthone Oarde. Man eenige Neobiota skoadje uk ju Wirtskaft, as do suudamerikoanske Woaterhyazinthen (ferskeedene Plonten uut dän Sleek Eichhornia), do do Moanskene in uur tropiske Gewoater ienfierden. Do Woaterhyazinthen swimme riekelk fräi (as n Flot uut Plonten) ap dät Woater, un wan die Wiend joo in n Hoawen waait, kon der neen Fiskerboot uutfiere. Düt Problem hääbe toun Biespiel do Ljuude an dän Viktoria-See.

Neozoa

Neozoa (Sg: Neozoon) sunt importierde Dierte. Hier sunt eenige Biespiele:

Kanienken

N bekoand Neozoon is dät Kanienken (Oryctolagus cuniculus). In ju Antike waas dät Kanienken bienaist bloot ap ju Iberiske Hoolfinsel un Suudfrankriek tou fienden, man däälich rakt dät Kanienkene ap dät ganse europäiske Fäästlound, ap do britiske Ailounde, in Irlound, in Noud-Afrikoa un in Australien. Me fierde do Kanienkene uk in Suudafrikoa un Noud- un Suudamerikoa ien, man dät hied naan Ärfoulch.

• 
  N Kanienken
• 
  Liewendsruum däälich fon dät Kanienken
• 
  N Kanienken in Australien. Do australiske Kanienkene feruurseekje deelwiese Erosione un Dierte-Süüken.
• 
  Die australiske 3.256 km. loange Rabbit Proof fence (Ap Seeltersk: Kanienken-seekeren Tuun) is ne Mäitnoame juun Kanienkene.

Ju Rulle fon Neozoa in ju Betrouenge fon ju Oard Emys orbicularis

Testudinata (düütsk:Schildkröten) uut dän Sleek Trachemys, die in Deele fon Noudamerikoa autochthon is, sunt oun fuul Steeden in Europa tou fienden. Foarallen Trachemys scripta elegans In Düütsklound feruurseekje disse Oarde ju Fertringenge fon ju eensiche fon Natuur uut in Düütsklound heemske "Schildkröte", Emys orbicularis. Man disse Oard wäd uk fon uur Seeken uutrooded: Dumme Natuurfrüünde leeuwe, dät waas goud foar Emys orbicularis- Population, wan me n uur Typ fon ju sälge Oard in ju Fräiegaid sät. Dät rakt fuul Type fon disse Oard: Me kon disse Oard ferdeele in 6 Unneroardgruppen, do me ferdeele kon in touhoope 13 Unneroarde. Un do Unneroarde kon me ferdeele in ferskeedene Haplotype. Autochthon is in Düütsklound bloot die Haplotyp IIb, fielicht uk die Haplotyp Ia, man dät weet me nit so gnau. Do Haplotype Ia un IIb heere allebee tou ju Unneroard Emys orbicularis orbicularis. Aal do uur Type sunt in Düütsklound Neobiota un wan me se in ju Fräiegaid sät, un se sik mäd dän heemske Haplotyp fermiskje, betjut dät, dät Gene dertou kuume, do an n gans uuren Lieuwendsruum anpaased sunt. Däälich rakt dät bloot noch Emys orbicularis-Dierte an min Steeden in Düütsklound, toun Biespiel in Hessen un in Brandenburg. In uur Lounde rakt dät uk noch wäkke.

• 
  Emys orbicularis in Aastriek
• 
  N Neozoon: Ne Oard uut Mexiko (Trachemys scripta elegans), düütsk: Rotwangenschildkröte
• 
  Uk n Neozoon: Ne Oard uut Suudaastvirginia un Noudflorida: Trachemys scripta scripta (düütsk:Gelbwangen- schildkröte)
• 
  Uk n Neozoon: Trachemys decussata uut Kuba, hier in Italien, man fielicht bloot as Huusdiert.

Nilboars

Die Nilboars (Lates niloticus) is in dän Nil, dän Niger un in Senegal autochthon. Man in 1960 importierden Ljuude - trots dän Protest fon Wietenskuppere - disse Boars-Oard in dän Viktoria-See. Hie skuul ju Wirtskup ferbeeterje un dän Protein-Beduur fon do heemske Ljuude däkke. Toufäärme waas die Nilboars een Sainenge foar do heemske Ljuude un foar ju Wirtskup fon dät Lound, man leeter friet hie moor un moor fon do heemske Fiske, un dät waas nit so goud foar do Fiskere. Fuul Fisk-Oarden - dät sunt foarallen Buntboarse - do in dän Viktoriasee heemsk sunt, sunt bienaist uutsturwen.

• 
  N Nilboars (Lates niloticus)
• 
  Die Viktoriasee (Sateliten-Bielde)
• 
  Haplochromis thereuterion, een fon do uur 400 Buntboarsoarden, do in dän Viktoriasee fon Natuur uut heemsk sunt.
• 
  Befoulkengsäntwikkelenge an dän Viktoriasee ätter dän Import fon dän Nilboars

Neophyte

Neophyte sunt importierde Plonten. Hier sunt eenige Biespiele:

Riesenboarenklau

Die Riesenboarenklau Heracleum mantegazzianum uut Noudamerikoa is in Düütsklound n Neophyt. Hie is so bekoand, wült hie änthaalt phototoxiske Gifte, dät hat, dät disse Gifte in dät Deegeslucht besunners gefoarelk sunt. Wan me dän Riesenboarenklau bloot berüürt, kon dät al groote, gefoarelke Broundbläisen feruurseekje. Man n Foardeel fon dät Importierjen fon Riesenboarenklau häd toun Biespiel ju Imkeräi.

• 
  N blöienden Riesenboarenklau
• 
  N Uutdrieuw fon dän Riesenboarenklau
• 
  N grooten Riesenboarenklau in dän Häärst. Ätter n poor Wieke kon die Riesenboarenklau al so groot weese!
• 
  Riesenboarenklau an dät Woater. Hie kon sik uk truch dät wächswimmen fon Säid uutbreedje.

Woaterhyazinthen

Do suudamerikoanske Woaterhyazinthen (ferskeedene Plonten uut dän Sleek Eichhornia), do do Moanskene in uur tropiske Gewoater ienfierden skoadje nit bloot ju Natuur, man uk ju Wirtskaft. Do Woaterhyazinthen swimme riekelk fräi (as n Flot uut Plonten) ap dät Woater, un wan die Wiend joo in n Hoawen waait, kon der neen Fiskerboot uutfiere. Düt Problem hääbe toun Biespiel do Ljuude an dän Viktoria-See.

• 
  Ne blöiende Woaterhyazinthe (Eichhornia crassipes)
• 
  Ne uur Woaterhyazinthe: (Eichhornia natans) as Neophyt in Burkina Faso (Afrikoa)
• 
  Woaterhyazinthen in dän Hoawen fon Kisumu an dän Viktoria-See (Kenia).
• 
  Eichhornia azurea

Kanadiske Gouldpietske

Ju Kanadiske Gouldpietske (Solidago canadensis), ju uur Plonten dood woakst, is uk n Neophyt. As die Noome kwäd, is disse Plonte uut Noudamerikoa.

• 
  Ju Blöite fon ju Kanadiske Gouldpietske
• 
  Kanadiske Gouldpietske
• 
  Illustration fon ju Kanadiske Gouldpietske
• 
  Ju Variation Solidago canadensis var. scabra. Eenige Wietenskuppere leeuwe, dät dät ne oaine Oard is: Solidago altissima

Neomycete

Neomycete sunt importierde Poagestoule. Hier is n Biespiel:

Ophiostoma ulmi blw. Ophiostoma novo-ulmi

Dät is n Poagestoul uut Aast-Asien, die Ieperne Boome dood moaket.

Wällen

Uur Wällen

• Ne Internet-Siede uur Kanienkene in Australien
• Ju düütske Version fon ju Wikipedia