Tazama chanzo cha Delta ya Nile

{{coord|30|54|N|31|7|E|display=title}}
[[Picha:Nile delta landsat false color.jpg|right|thumb|225px|[[NASA]] picha ya satelite ya delta la Mto [[Nile]] katika rangi za kubuni]]

'''Delta ya Nile ''' ({{lang-ar|دلتا النيل}}) ni [[delta]] ya [[mto]] [[Nile]] iliyopo upande wa [[Kaskazini]] mwa nchi ya  [[Misri]] ambapo ndipo mto Nile unapoanza kusambaa na hatimaye kuishia katika [[Bahari ya Mediteranea]]. Delta hii ni moja kati ya delta kubwa zaidi [[duniani]]. Imeanzia upande wa [[Magharibi]] ilipo [[Alexandria]] hadi [[Port Said]] kwa upande wa [[Mashariki]]. 

== Jiografia ==
Delta hii inachukua kiasi cha [[kilometa]] 249 za [[ufukwe]] wa bahari ya Mediterania na pia katika eneo hili hufanyika shughuli mbalimbali za [[kilimo]]. Kuanzia upande wa Kaskazini hadi [[Kusini]] delta hii inakadiriwa kuwa na [[urefu]] wa kilometa 160. Delta hii inaanzia taratibu chini kuanzia katika [[mji]] wa [[Cairo]].
[[Picha:Nile River and delta from orbit.jpg|thumb||left|Mto Nile na Delta]]
Wakati mingine delta hii, hugawanywa katika vijisehemu vya Mashariki na Mashariki. Huku mto Nile wenyewe ukigawa mikono mito miwili yaani [[Damietta]] na [[Rosetta]]. Ikiwa inatiririkia katika bahari ya Mediteranea pia huwa na majina hayohayo.

Zamani, delta hii ilikuwa na mikono mito mbalimbali, lakini mikono mito hii ilipotea kutokana na jitihada za kuzuia [[mafuriko]], kwa kukinga na kubadilisha mwelekeo. Moja kati ya mikono mito iliyopotea ni ule wa [[Wadi Tumilat]].

[[Mfereji wa Suez]] (Suez Canal) unatiririka kuelekea Mashariki mwa delta na kuingia katika [[mwambao]] wa [[Ziwa Manzala]] kwa upande wa Kaskazini-Mashariki wa delta. Kwa upande wa Kaskazini-Magharibi pia kuna [[Ziwa|maziwa]] mengine matatu ambayo ni [[Ziwa Burullus]], [[Ziwa Idku]] na [[Ziwa Maryut]].

Mto Nile kutoka juu unaonekana kama [[pembetatu]]. Pande za delta hii zinaonekana kumong’onyoka na baadhi ya mikono mito inaonekana kupanuka wakati ikiwa inaingia katika bahari ya Mediterania. Kutokana na kujengwa kwa [[bwawa]] la [[Lambo la Aswan]] kumepunguza kuja kwa [[rutuba]] katika maeneo ya delta na hivyo kusababisha [[wakulima]] kutumia [[mbolea]] nyingi ili kurejesha hali ya rutuba katika maeneo ya kufanyia shughuli za kilimo katika eneo la delta. Sehemu ya [[udongo]] wa juu katika eneo la delta ni karibu na hatua 70 kwenda chini.

== Historia ==
[[Picha:Nile Delta Surrounding.jpg|right|thumb|Matawi ya Delta la Mto Nile na maeneo ya jirani]]
Watu wamekuwa wakiishi katika eneo la delta ya mto Nile kwa miaka zaidi ya [[elfu]] kadhaa, na pia wamekuwa wakifanya shughuli za kilimo cha hali ya juu. Mto Nile umekuwa ulifurika katika kipindi cha [[mwaka]] angalau mara moja, lakini hali hii imekuwa ikipungua kutokana na kutengenezwa kwa bwawa la Aswan. [[Kumbukumbu]] za siku za kale zinaonesha kuwa, Delta imekuwa na milango mito kadhaa.

Kwa upande wa Mashariki hadi magharibi, milango mito ni kama, Tanitic,  Mendesian, t Phatnitic au Phatmetic<ref>Wilson, Ian.  ''The Exodus Enigma'' (1985), page 46.  London:  Wiedenfeld & Nicolson.</ref>), pia kuna milango mito ya Sebennytic, Bolbitine, na Canopic pia hujulikana kama Herakleotic. Kwa sasa kuna milango mito miwili tu, hii ni kutokana na jitihada za kuzuia mafuriko na kuporomoka kwa pande za milango mito, milango mito hiyo ni pamoja na: Damietta uliopo kwa upande wa Mashariki, na Mlango mto wa  Rosetta <ref>Hayes, W.  'Most Ancient Egypt', p. 87, JNES, 23 (1964), 73-114.</ref>. Mlango mto huu wa Damietta upo upande wa Magharibi wa delta.

[[Rosetta Stone]] lilipatikana katika delta ya mto Nile mwaka [[1787]], katika [[bandari]] ya Rosetta. Katika enzi za [[Farao]], Delta hii ilikuwa ikijulikana kama [[Misri ya Chini]] na pia ilikuwa ikiitwa "Goshen". Pia kuna sehemu kadhaa za kihistoria katika eneo la delta. <ref>[http://www.e-c-h-o.org/khd/location.html Location of the site] {{Wayback|url=http://www.e-c-h-o.org/khd/location.html |date=20100115044418 }}, Kafr Hassan Dawood On-Line, with map of early sites of the delta.</ref>

== Idadi ya Watu ==
Kiasi cha [[nusu]] ya wakazi wa Misri, yaani kiasi cha [[watu]] [[milioni]] 80 huishi katika eneo la delta. Kwa upande wa nje kidogo ya mji mkubwa, [[wastani]] wa [[msongamano]] wa watu ni kiasi cha watu 1,000 kwa kila [[kilometa mraba]] mbili au zaidi. Mji wa [[Alexandria]] ndio mji mkubwa kuliko yote katika eneo la delta na kukadiriwa kuwa na kiasi cha watu milioni 4. Miji mingine mikubwa katika eneo la delta ni pamoja na [[Shubra al Khaymah]], [[Port Said]], [[El-Mahalla El-Kubra]], [[El Mansoura|El Mansura]], [[Tanta]], na [[Zagazig]].<ref>[http://www.citypopulation.de/Egypt.html City Population website],  citing Central Agency for Public Mobilisation and Statistics Egypt (web), accessed 11 Aprili 1908.</ref>

== Wanyama na Mimea ==
[[Picha:Chlidonias hybrida 3 (Marek Szczepanek).jpg|thumb|left|[[Whiskered tern]]]]
Katika kipindi cha mwisho wa mwaka eneo la mto Nile huwa lina mwonekano mwekundu na kuwa na [[maua]] ya [[Nelumbo nucifera|lotus flowers]]. Upande wa chini wa eneo la Nile, yaani upande wa Kaskazini, na upande wa juu yaani upande wa Kusini, kuna [[mimea]] mbalimbali inayoota kwa wingi. Mimea inayoota kwa wingi katika eneo la Mto Nile kwa upande wa chini ni yale yanayoitwa Egyptian lotus, na kwa upande wa juu hujawa na mimea inayoitwa [[Cyperus papyrus]] au (papyrus sedge), japokuwa mimea hii haioti kwa wingi wakati huu kama ulivyokuwa hapo awali.

Zaidi ya aina elfu moja ya [[Ndege (mnyama)|ndege]], hupatikana katika eneo la delta, ikiwa ni pamoja na ndege aina ya [[little gull]] na [[whiskered tern]]. Pia ndege wengine wanaoishi katika eneo la delta ni pamoja na [[grey heron]], [[Kentish Plover]], [[Northern Shoveler|shovelers]] na [[cormorant]]. Pia hupatikana katika eneo hili la delta.

[[Wanyama]] wengine wanaopatikana katika eneo la delta ya Nile ni pamoja na [[vyura]], [[hua]], [[kobe]] nanguchiro, lakini pia kuna [[mamba]] na [[viboko]]: wanyama hawa wawili walikuwa wameenea sana katika eneo la delta katika siku za nyuma lakini siku hizi hali haipo hivyo. Aina za [[samaki]] wanaopatikana katika eneo la delta ni pamoja na samaki wa aina ya [[Striped mullet]].

== Hali ya Hewa ==
Delta ya mto Nile ina [[tabia]] za Kimediterania, ambayo huwa na sifa ya [[mvua]] kidogo, kiais cha [[mililita]] 100 hadi 200 kwa wastani wa mwaka na hata hivyo mvua hizi hunyesha wakati wa miezi ya [[baridi]]. Eneo la delta huwa na kipindi cha [[joto]] katika miezi ya [[Julai]] na [[Agosti]] kiasi cha [[nyuzijoto]] 30&nbsp;[[°C]] hadi nyuzijoto 48&nbsp;°C. Kipindi cha baridi huwa ba kiasi cha nyuzijoto 10° hadi 19&nbsp;°C. Eneo la delta huwa na hali ya [[unyevunyevu]] katika kipindi cha miezi ya baridi. Eneo la Delta limekuwa likimong’onyoka kwa wastani wa kilometa 50<sup>2</sup> kwa mwaka{{Fact|date = Aprili 2008 na inatabiriwa kuwa eneo la delta litakuwa limeisha hadi kufikia mwaka [[2550]].

== Ugatuzi ==
* [[Alexandria Governorate|Alexandria]]
* [[Beheira Governorate|Beheira]]
* [[Kafr el-Sheikh Governorate|Kafr el Sheikh]]
* [[Gharbia Governorate|Gharbiya]]
* [[Monufia Governorate|Minufiya]]
* [[Qalyubia Governorate|Qalyubiya]]
* [[Dakahlia Governorate|Dakahlia]]
* [[Damietta Governorate|Damietta]]
* [[Sharqia Governorate|Sharqiyah]]
* [[Port Said Governorate|Port Said]]
* [[Ismailia Governorate|Ismailia]]

== Miji ya kale na ya sasa eneo la Delta ==
* [[Abusir (Lake Mariout)|Abusir]]
* [[Alexandria]]
* [[Avaris]]
* [[Bilbeis]]
* [[Bubastis]]
* [[Canopus (Egypt)|Canopus]]
* [[Damanhur]]
* [[Damietta]]
* [[Kafr el-Sheikh]]
* [[Leontopolis]]
* [[Mendes]]
* [[Mit Abu al-Kum, al-Minufiyah, Egypt|Mit Abu al-Kum]]
* [[Mansoura]]
* [[Naucratis]]
* [[Pelusium]]
* [[Port Said]]
* [[Rosetta]]
* [[Sais, Egypt|Sais]]
* [[Tanis, Egypt|Tanis]]
* [[Tanta]]
* [[Zagazig]]

== Marejeo ==
{{Marejeo}}

== Viungo vya Nje ==
* [http://www.keyway.ca/htm2000/20000911.htm keyway.ca] {{Wayback|url=http://www.keyway.ca/htm2000/20000911.htm |date=20100802162531 }}
* [http://www.worldwildlife.org/wildworld/profiles/terrestrial/pa/pa0904_full.html worldwildlife.org]

[[Jamii:Delta]]
[[Jamii:Nile]]
[[Jamii:jiografia ya Misri]]